جلیلی: در کشور سیاست خارجی براساس سیاست‌های کلی را رهبری تعیین می‌کنند/ لازمه شکوفایی اقتصادی تعامل با جهان است

سعید جلیلی کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری جمعه ۲۵ خرداد ۱۴۰۳ با حضور در برنامه تلویزیونی «میزگرد سیاسی»، اظهار کرد: در انتخابات ریاست‌جمهوری نامزدها شعاری دارند که این شعار نباید فقط یک عبارت و کلمه سازی باشد بلکه خلاصه‌ای از برنامه آن نامزد باشد. شعار ما یک جهان فرصت، یک ایران جهش و هر ایرانی یک نقش پرشکوه است. یک دریایی از فرصت وجود دارد و لازمه استفاده بهینه از این فرصت‌ها باید جهش کشور باشد.

وی ادامه داد: سیاست خارجی باید از فرصت‌ها حداکثر استفاده را بکند و تهدیدها را به حداقل برساند. باید واقعیات مناسبات بین المللی و فرصت ها و تهدیدها را دید.

این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری افزود: ۲۰۰ کشور در دنیا وجود دارد و باید از نقاط اشتراک برای تعامل و فرصت استفاده کرد و نقاط اختلاف هم می تواند تهدید ایجاد کند و هنر سیاست خارجی شناخت این فرصت‌ها و تهدیدهاست.

جلیلی با بیان اینکه صحنه سیاست خارجی صحنه واقعی و هوشمندانه است و باید مناسبات قدرت را شناخت، گفت: باید تحلیل واقعی داشته باشیم که در چه نقطه‌ای هستیم. ۳۵ سال است در سیاست خارجی فعال هستم. ده‌ها سفر و ملاقات خارجی فراوانی داشته‌ام. در ۱۰ سال گذشته نگاه تماشاگرانه به روابط خارجی داشته‌ام. امروز در سیاست خارجی فرصت‌های بسیار فراوانی داریم که اگر برنامه داشته باشیم می توانیم نفع حداکثری داشته باشیم تا یک ایران جهش داشته باشیم. باید بدانیم در چه بزنگاهی قرار داریم.

کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری خاطرنشان کرد: تحولات جهانی در حال گذار است که به نفع ماست و برای ما ایجاد فرصت کرده است. بعد از طوفان‌الاقصی، کسانی که برای ملت‌های منطقه برنامه‌ریزی می‌کردند دیگر هیبت و حیثیت آنها دچار تزلزل شده و برای ما تولید اقتدار شده است. در وعده صادق، ایران در دفاع از حق و امنیت خود عملیاتی انجام داد و موفق شد. الان آنها می‌گویند دیگر نفوذ ندارند و ایران می‌تواند نقش‌آفرین و تعیین‌کننده باشد. ما باید از این شرایط استفاده کنیم و آن را نقد کنیم.

وی ادامه داد: ما در پیشرفت‌های علمی در تاریخ غیبت تاریخی داشته‌ایم و دیگران با پیشرفت علمی، قدرت خود را افزایش داده‌اند و الان در بزنگاهی هستیم و دیگر عقب‌ماندگی علمی نداریم. می‌توانیم با هوش مصنوعی توان خود را ارتقا دهیم.

جلیلی گفت: سیاست خارجی باید کمک کند برای ارزآوری. شروع کار دولت چهاردهم همزمان شده با اجرای برنامه هفتم توسعه. ما امروز فرصت‌های اقتصادی در دنیا داریم ولی دنیا را نباید در ۳ یا ۴ کشور خلاصه کنیم که بیشترین اختلاف را با ما دارند. هرجا فرصت داریم چه در شرق، غرب، شمال یا جنوب باید بهره ببریم. ما تراکتور و خودرو و صادرات خدمات فنی به آمریکای لاتین داشتیم. شهید رئسی ریل ارتباط با دو - سه کشور را تغییر داد و فرصت‌های زیادی برای ما فراهم کرد. این روند می‌تواند جهش پیدا کند. ما با این رویکرد می‌توانیم ارزآوری داشته باشیم و اشتغال ایجاد کنیم ولی دولت باید در این زمینه برنامه داشته باشد تا هر ایرانی نقش‌آفرینی داشته باشد.

در ادامه ابراهیم متقی به عنوان یکی از کارشناسان برنامه خطاب به جلیلی گفت: در فضایی که شما مذاکره می‌کردید، پیشرفت شکل نمی‌گرفت و نتیجه اقتصادی برای کشور نداشت و هر روز شاهد قطعنامه و فشار بین‌المللی جدید بودیم و فقط محل مذاکرات بعدی مشخص می‌شد. شما چگونه در فضای بین المللی تهدیدها را به فرصت تبدیل خواهید کرد؟ ما تهدید را با تئوری مقاومت کنار زدیم و داعش را از بین بردیم. یک جهان فرصت در زمانی که مسئولیت داشتید چه دستاورد عملی برای اقتدار و اقتصاد کشور ایجاد کرد؟ چه باید بکنیم برای آینده کشور چون تهدیدات امروز مرکب است؟

جلیلی در پاسخ گفت: شما اشاره کردید در مناسبات قدرت‌ها نباید معادله قدرت تضعیف شود. زیر ساخت قدرت ضرورت دارد. وقتی شما زیرساخت قدرت خود را تقویت می‌کنید، طرف مقابل نگران می‌شود. وقتی می‌گوییم قدرت، هم باید تهدیدها را کاهش داد و هم فرصت‌ها را حداکثر کرد. در آن ۶ سال چه تهدیدهایی متوجه ایران بود؟ آمریکا، افغانستان و عراق را اشغال کرده بود و داعش در سوریه وجود داشت. چرا آمریکا نتوانست برنامه ریزی خود در سوریه علیه ما را عملی کند؟ این برنامه ریزی و اجرای قوی در برنامه ما بود که دشمن را ناکام گذاشت. رئیس جمهور باید به موقع تصمیم بگیرد و عمل کند.

وی ادامه داد: در برخی کشورها که فرصت خوبی برای صادارت داریم اصلا سفارت نداشتیم مثل آفریقا و آمریکای جنوبی. ساخت مسکن و صادرات تراکتور در یک کشور دیگر انجام شد و سیاست خارجی در عمل آمد. سفارت شما باید بگوید نتیجه اقدامات در کاهش تهدید چه شد؟ در بحث هسته ای مطرح شد یک میلیون بیمار داریم که برای داروی آنها نیاز به سوخت ۲۰ درصدی داشتیم که به ما نمی‌دادند. دفاع از علم و فناوری برای استفاده از بیماران اهمیت دارد. آژانس گفت ۶ مساله ما با ایران دیگر وجود ندارد. 

وی  ادامه داد: در آخرین روزهای سال ۱۳۹۲ آنهایی به ما می گفتند حق ندارید یک سانتریفیوژ داشته باشید اما ما به ۱۹ هزار سانتریفیوژ رسیدیم یا اینکه می گفتند نباید مواد هسته ای داشته باشید، اما دیدید که ۱۰ هزار کیلو هم ۳ درصد و هم ۲۰ درصد داشتیم. بعد یک عده گفتند آقا اینها بیشتر تهدید است اما نتیجه‌اش این شد که همین صادراتی هم که داشتند تعطیل شد؛ روابط با کشورها شکل نگرفت؛ همانهایی که می‌گفتند کاری کنیم که هم چرخ سانتریفیوژ بچرخد هم اقتصاد، نتیجه‌اش این شد که دلار ۲۵۰۰ تومانی که تحویل گرفتند به ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان رسید. می‌گفتند اگر فلان کار را بکنیم، تحریم‌ها برطرف می‌شود اما آیا برطرف شد؟ خود دوستان می‌گفتند رفتیم توافق کردیم حتی ۱۵ بار نوشتند ایران همه تعهداتش را انجام داده اما چه شد؟ طرف مقابل کامل از توافق خارج شد تحریم ها هم دو برابر شد ۸۰۰ تحریم شد ۱۵۰۰ تحریم.

 سیاست خارجی باید کمک کند برای ارزآوری. شروع کار دولت چهاردهم همزمان شده با اجرای برنامه هفتم توسعه

جلیلی گفت: سه سال دولت شهید رئیسی را ببینید، صادرات افزایش یافت. برای اقتصاد باید تعامل گسترده با دنیا داشته باشید. حرکتی که شهید رئیسی شروع کرد فقط سه سال انجام شد. می‌گفتند ۲۰۰ هزار بشکه نفت بیشتر نمی‌توانیم بفروشیم اما به وزیر خارجه آمریکا در سنا گفتند چرا الان ایران ۲ میلیون بشکه نفت می‌فروشد؟ نگاه باید واقع‌بینانه و هوشمندانه باشد. دشمن دشمنی‌اش را می کند ولی شما باید هوشمندانه عمل کنید.

وی در پاسخ به این پرسش که چرا دشمنان نارحت هستند که شما رئیس جمهور شوید؟ ادامه داد: دشمن اعلام کرد که دنبال فشار حداکثری است و از کسانی ناراحت هستند که این راهبرد را به شکست برساند. به دولت وقت گفتیم این کارها را باید انجام دهید تا این راهبرد دشمن شکست بخورد ولی آنها قبول نمی‌کردند و می‌گفتند این برنامه‌ها دقیق نیست. این برنامه‌ها را به شهید رئیسی هم ارائه دادیم و دنبال شد و دشمن گفت راهبرد فشار حداکثری شکست فاحش خورد و دشمن حتما خوشش نمی‌آید.

این کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: اگر رئیس جمهوری توان ملت و فرصت‌های خود را بشناسد می‌تواند ایران را جهش دهد و کشور را معطل انتخاب فلان فرد در فلان کشور نکند و تهدید دشمن را به صفر برساند. لازمه شکوفایی اقتصادی تعامل سازنده با جهان است و نباید معطل دو - سه کشور شد. زمانی که می‌گفتند گشایشی ایجاد شده است، صادرات ما به افغانستان ۲ برابر ۲۸ کشور اروپایی بود. ما برنامه‌ای داریم که از فردای ریاست‌جمهوری‌ آن را را آغاز می‌کنیم البته این برنامه‌ها در دولت شهید رئیسی هم اجرا شد ولی الان باید جهش داشته باشد.

جلیلی در پاسخ به این پرسش که برنامه علمی شما برای ایجاد اجماع ملی در سیاست خارجی و برنامه شما برای تحقق اهدافتان در سیاست خارجی چیست؟ گفت: این اجماع سازی در قانون اساسی آمده است یک سری سیاست‌های کلی را رهبری تعیین می‌کنند که فصل الخطاب می شوند یک سری بحث‌ها هم در سایر سطوح مطرح می شود ولی باید واقعیات را از مسائل رمانتیک جدا کرد تا به اجماع برسیم.

این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان اقتصاد را از سیاست در سطح داخلی و بین‌المللی جدا کنیم؟ اظهار کرد: باید هوشمندانه همه ابعاد را دید. برای رشد اقتصادی باید روابط مناسب با همسایگان داشت تا صادرات داشته باشیم. ما ۱۵ کشور همسایه داریم. در بازار صنایع پایین‌دستی پتروشیمی مزیت نسبی داریم و باید مناسبات مناسب برای صادرات داشته باشیم و باید برنامه و پیگیری برای تحقق برنامه داشت.

وی با بیان اینکه باید اولویت را درست تشخیص داد، گفت: چرا روابط ما با ترکمنستان از ۶ میلیارد دلار به ۲۰۰ میلیون دلار رسید؟ چون اولویت را درست تشخیص ندادیم. در سریلانکا صادرات خدمات فنی داشتیم که برای کشور ارزآوری داشت. بعد از طوفان الاقصی موقعیت ایران ارتقا یافت و نگاه‌های دوستانه به ما بیشتر شد و باید از آن استفاده کرد. ما یک جهان فرصت داریم مخصوصا در منطقه. دولتی که ده‌ها اولویت داشته باشد یعنی اولویتی ندارد، باید اولویت‌ها مشخص شود. هر جا فرصتی وجود دارد چه در شرق چه غرب باید از آن استفاده کرد نه اینکه به یک طرف غش کرد.

وی افزود: در منطقه فقط تهدید نداریم و فرصت هم داریم. در سیاست خارجی دستگاه‌های مختلف حضور دارند. سیاست خارجی باید پیوستگی میان همه این دستگاه‌ها داشته باشد. شورای عالی امنیت ملی نقش هماهنگی را دارد. وقتی این هماهنگی ایجاد شد، شهید سلیمانی توانست نقش خود را در منطقه ایفا کرد.

جلیلی همچنین گفت: وقتی حرف بستن تنگه هرمز مطرح بود، من می‌گفتم تنگه هرمز را نیاز نیست امنیتی ببندیم. نیروی متخصص داریم که می‌تواند نفت را به فرآورده تبدیل کند تا ارزآوری ایجاد کند. در زمانی که دشمن می‌گفت نقت ایران باید تحریم شود و حتی یک بشکه نفت ایران به فروش نرسد که من آن زمان این پیشنهاد را دادم که پتروپالایشگاه ساخته شود تا از خام فروشی فاصله بگیریم.

وی ادامه داد: الان فرصت علمی و تخصصی و هم منابع داریم و سرمایه آن را باید تامین کنیم. منابع زیادی در اختیار مردم است که سرگردان است و سراغ ارز و سکه می‌رود که باید به سمت سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها هدایت شود تا به مردم هم سود برسد. باید دولت در این زمینه برنامه داشته باشد و اقتصاد کشور باید منضبط باشد.

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری درباره جایگاه دیپلماسی عمومی، گفت: برنامه جهش کشور صرفا با کمک چند دستگاه و دیوان سالاری محقق نخواهد شد. در هر زمینه‌ای اگر دنبال موفقیت هستید باید برای هر ایرانی یک نقش تعریف شده و بستری برای ایفای این نقش فراهم شود. هر سفارت باید سکوی صادرات کشور شود اما باید برای هر فعال اقتصادی هم زمینه‌ای فراهم شود. این مساله در فرهنگ هم وجود دارد. ما به اتکای قدرت نرم توانسته‌ایم مقاومت کنیم. قدرت نرم ما در عراق، فلسطین و لبنان الگو شده است و این دشمن را نگران کرده است. برای کسانی که توان دیپلماسی عمومی را دارند باید فعال کنیم. برخی جوانان ما آمادگی لازم را دارند و می‌توانند در دیپلماسی عمومی نقش داشته باشند که باید بستر برای آنها فراهم شود.

این نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری درباره چگونگی مدیریت سیاست خارجی با توجه به تغییرات نظام بین‌الملل، تصریح کرد: کسینجر کتابی درباره هوش مصنوعی نوشته است. آنجا صراحت شده است این فناوری‌ها مناسبات قدرت را تغییر داده است. دولت باید این مناسبات را تشخیص داده و برنامه داشته باشد. قدرت‌های دنیا راضی نیستند که قدرت‌های جدید در دنیا بوجود آید و سعی دارند با ایجاد انحصار، مانع افزایش قدرت‌ سایر کشورها شوند. دولت آمریکا سعی دارد در زمینه هوش مصنوعی برای سایر کشورها محدودیت ایجاد کند. اگر از این فرصت استفاده نکنیم ممکن است ۴۰ سال عقب بیفتیم. امروز در مرزهای دانش هستیم و دولت باید نقش‌آفرینی کرده و بستر را برای نقش آفرینی هر ایرانی ایفا کند.

همراهان سعید جلیلی در میزگرد سیاسی، صفری معاون اقتصادی وزیر خارجه و محسن کریمی معاون امور بین الملل بانک مرکزی هستند.