تب دنگی چه علائمی دارد؟
تب دنگی یک بیماری ویروسی است که از طریق گزش پشه های آلوده به ویروس دنگی به انسان منتقل میشود. معمولا علائم ۲ تا ۷ روز ادامه دارند. متاسفانه در حال حاضر درمانی برای تب دنگی وجود ندارد. داروها و روش‌های خانگی تنها برای تسکین درد تجویز می‌شوند.
تب دنگی بیماری ویروسی است که بیشتر در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری دیده میشود. نوع خفیف آن با تب و علائم مشابه آنفولانزا مشخص شده و نوع شدید بیماری می‌تواند خونریزی جدی، افت شدید فشارخون و حتی مرگ را به دنبال داشته باشد. اگر در نقاط گرمسیر زندگی می‌کنید و متوجه علائم این بیماری شده‌اید، حتما برای بررسی دقیق با متخصص بیماری های عفونی مشورت کنید. شما می‌توانید از طریق سایت دکترتو با بهترین پزشکان در ارتباط باشید.
تب دنگی چیست؟
تب دنگی یک بیماری ویروسی است که از طریق گزش پشه‌های آلوده به ویروس دنگی به انسان منتقل میشود. این بیماری به نام تب استخوان شکن هم شناخته میشود. این بیماری توسط چهار نوع ویروس دنگی (DENV-۱, DENV-۲, DENV-۳, DENV-۴) ایجاد میشود. علائم آن شامل تب بالا، دردهای شدید عضلانی و مفصلی، سردرد، راش پوستی، و در برخی موارد حالت تهوع و استفراغ است. تب دنگی در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری شایع است. درمان خاصی برای تب دنگی وجود ندارد و مراقبت‌های حمایتی مانند استراحت، مصرف مایعات، و استفاده از داروهای ضدتب و ضد درد معمولاً توصیه میشود. جلوگیری از گزش پشه‌ها و کنترل جمعیت آنها مهم‌ترین روش‌های پیشگیری هستند.
تب دنگی چگونه منتقل میشود؟ (تب دنگی واگیر دارد؟)
این بیماری توسط پشه‌های آلوده به ویروس دنگی، عمدتاً گونه‌های Aedes aegypti و Aedes albopictus، به انسان منتقل میشود. این پشه‌ها معمولاً در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری زندگی می‌کنند و در طول روز فعال هستند. تب دنگی به طور مستقیم از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود، بلکه از طریق گزش پشه آلوده است که ابتدا فرد آلوده را نیش زده و سپس ویروس را به فرد دیگری منتقل می‌کند.
پشه آئدس چه شکلی است؟ (تب دنگی پشه آئدس)
پشه آئدس (Aedes aegypti) ظاهری خاص دارد که آن را از دیگر پشه‌ها متمایز می‌کند. این پشه‌ها:
- بدنی سیاه با نوارهای سفید روی پاها دارند.
- یک الگوی سفید مشخص به شکل چنگک یا لایرا پشتشان (ناحیه توراکس) دیده میشود.
- معمولاً اندازه کوچکی دارند (حدود ۴ تا ۷ میلی‌متر).
در تصویر زیر می‌توانید این پشه را مشاهده کنید.
شیوع تب دنگی در ایران
در سال ۱۴۰۳، ایران با چالش‌های جدیدی در زمینه شیوع بیماری تب دنگی مواجه شده است. طبق گزارش‌های منتشر شده، تاکنون حدود ۱۲۰ نفر به این بیماری مبتلا شده‌اند و متأسفانه سه نفر نیز جان خود را از دست داده‌اند. بیشتر موارد ابتلا مربوط به افرادی است که به امارات متحده عربی سفر کرده‌اند و در آنجا به ویروس آلوده شده‌اند.
علاوه بر این، گزارش‌هایی از مشاهده پشه ناقل بیماری (پشه آئدس) در شش استان ایران شامل هرمزگان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، مازندران، گیلان و گلستان وجود دارد. هرچند تاکنون هیچ مورد آلودگی محلی از طریق این پشه‌ها ثبت نشده است، اما نگرانی‌ها در مورد احتمال گسترش محلی بیماری همچنان وجود دارد.
وزارت بهداشت ایران اقدامات پیشگیرانه‌ای مانند نظارت دقیق و اطلاع‌رسانی عمومی را برای جلوگیری از گسترش این بیماری در کشور انجام می‌دهد. این اقدامات شامل توزیع کیت‌های آزمایش و پایش دقیق مناطقی است که احتمال وجود پشه آئدس در آنها بیشتر است.
علائم تب دنگی چیست ؟
بسیاری از افراد ممکن است علامتی نداشته باشند. برخی علائم آن مشابه بیماری‌های دیگر مانند آنفولانزا است. حدود ۴ تا ۱۰ روز بعد از گزش این پشه ممکن است نشانه‌ها ظاهر شوند. علائم بیماری تب دنگی شامل موارد زیر است:
- تب بالا (تب چند درجه خطرناک است؟)
- علائم سردرد شدید
- درد پشت چشم‌ها
- درد شدید عضلانی و مفصلی
- راش پوستی
- تهوع و استفراغ (حالت تهوع نشانه چیست؟)
- خستگی شدید
- تورم غدد لنفاوی
معمولا این علائم ۲ تا ۷ روز ادامه دارند.
افرادی که برای بار دوم به این بیماری مبتلا می‌شوند، معمولا علائم شدیدتری داشته و تب دنگی شدید را تجربه می‌کنند. در این شرایط بعد از کاهش تب ممکن است نشانه‌های زیر ظاهر شوند.
- درد شدید شکم
- خونریزی لثه یا بینی
- استفراغ مداوم
- تنفس سریع
- خون در استفراغ یا مدفوع
- خستگی و بی‌قراری
- تشنگی شدید
- پوست رنگ پریده
- احساس ضعف
بثورات پوستی تب دنگی
بثورات پوستی ناشی از تب دنگی معمولاً ۲ تا ۵ روز پس از شروع تب ظاهر می‌شوند. این بثورات به شکل لکه‌ها و دونه های قرمز رو پوست دیده می‌شوند. ممکن است در ابتدا روی صورت، سپس به قسمت‌های دیگر بدن مانند تنه و اندام‌ها گسترش یابند. بثورات می‌توانند خارش‌دار باشند و به شکل نقاط خونی زیر پوست (پتشی) دیده شوند. در برخی موارد شدید، ممکن است تاول‌های کوچک هم ایجاد شود.
علائم تب دنگی در کودکان
علائم تب دنگی در کودکان معمولاً شامل تب ناگهانی و بالا، سردرد شدید، درد پشت چشم‌ها، درد مفاصل و عضلات، حالت تهوع، استفراغ، غدد متورم، و بثورات پوستی است که سه تا چهار روز پس از شروع تب ظاهر می‌شوند. تفاوت علائم بین کودکان و بزرگسالان به‌طور کلی ناچیز است، اما کودکان ممکن است بیشتر دچار علائم غیرخاص مانند تب و بثورات پوستی شوند و کمتر از بزرگسالان دچار درد عضلانی و مفصلی شدید شوند. بیماری در کودکان اغلب با تب بالا شروع میشود.
علت تب دنگی
تب دنگی توسط چهار نوع از این ویروس منتقل میشود. سرایت این بیماری از فردی به فرد دیگر نبوده و تنها راه انتقال نیش حشره است. در واقع این پشه شخص آلوده به ویروس دنگی را نیش زده و ویروس به بدن پشه منتقل میشود؛ سپس از طریق پشه به شخص دیگری بیماری سرایت می‌کند.
بعد از بهبودی شما نسبت به این نوع خاص از ویروس برای مدت زمان طولانی مصونیت پیدا می‌کنید. اما نسبت به سه نوع دیگر این ویروس مصون نبوده و ممکن است به آنها مبتلا شوید. ابتلا به این بیماری برای بار دوم یا سوم خطرناک بوده و ممکن است علائم تب دنگی شدید ظاهر شود.
سرایت این بیماری از فردی به فرد دیگر نبوده و تنها راه انتقال نیش حشره است.
عوامل خطر تب دنگی
در شرایط زیر احتمال ابتلا به این بیماری افزایش پیدا می‌کند.
- شما در مناطق گرمسیری زندگی می‌کنید یا به این نقاط سفر کردید. در جنوب شرقی آسیا، جزایر غربی اقیانوس آرام، آمریکای لاتین و آفریقا بیشترین شیوع این بیماری گزارش شده است.
- قبلا به این عفونت مبتلا شده‌اید. در این شرایط احتمال بروز علائم شدیدتر و نوع جدی تب دنگی افزایش پیدا می‌کند.
تشخیص تب دنگی
تشخیص این بیماری از روی علائم می‌تواند کمی دشوار باشد. زیرا علائم اولیه آن شبیه به آنفولانزا بوده و ممکن است نشانه‌هایی شبیه به بیماری مالاریا یا حصبه هم داشته باشد. به همین دلیل ابتدا پزشک در مورد سابقه پزشکی و سفر شما سوال می‌کند. سفرهای خود را با جزئیات شرح دهید و تمام مناطقی که به آنجا سفر کرده‌اید، ذکر کنید. احتمالا پزشک از شما نمونه خون می‌گیرد تا در آزمایشگاه ابتلا به عفونت یکی از انواع ویروس دنگی تشخیص داده شود.
درمان تب دنگی
متاسفانه در حال حاضر درمانی برای تب دنگی وجود ندارد. داروها و روش‌های خانگی تنها برای تسکین درد تجویز می‌شوند. معمولا پزشک برای کنترل درد استامینوفن را تجویز می‌کند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن و آسپرین در این شرایط مناسب نیست. زیرا این داروها خطر خونریزی را افزایش می‌دهند. اگر شخص به تب دنگی شدید مبتلا شده باشد، حتما باید در بیمارستان بستری شود. در بیمارستان علاوه بر تجویز داروهای مسکن، مایعات و الکترولیت داخل وریدی تجویز میشود. فشار خون باید مدام چک شود و در صورت نیاز انتقال خون برای جایگزینی خون از دست رفته انجام شود.
درمان خانگی تب دنگی
در خانه می‌توانید از مسکن‌های بدون نسخه برای کاهش درد استفاده کنید. حتما آب فراوان بنوشید. کم آبی می‌تواند خطرناک باشد. اگر علائم کم آبی مانند کاهش ادرار، خشکی دهان، کم شدن اشک یا بی‌حالی و گیجی داشتید، حتما به پزشک اطلاع دهید.
موارد زیر می‌تواند به بهبود سریع‌تر بیمار کمک کند.
روش‌های درمان خانگی توضیحات| مصرف مایعات فراوان | آب، آب‌میوه و سوپ به جلوگیری از کم‌آبی کمک می‌کنند. |
| استراحت کامل | برای بهبود سریع‌تر و کاهش خطر عوارض نیاز به استراحت کافی دارید. |
| مصرف داروهای مسکن | استامینوفن می‌تواند به کاهش درد و تب کمک کند. از مصرف آسپیرین و ایبوپروفن خودداری کنید. |
| کمپرس سرد | کمپرس سرد می‌تواند به کاهش تب کمک کند. |
| رژیم غذایی سبک | غذاهای سبک و مقوی مانند سوپ مرغ و میوه‌ها برای حفظ انرژی و مواد مغذی مفید هستند. |
درمان تب دنگی در خانه
عوارض تب دنگی
اگر تب دنگی از نوع شدید باشد، ممکن است عوارضی مانند خونریزی داخلی و آسیب به اندام‌ها ایجاد کند. همچنین افت شدید فشار خون خطرناک بوده و ممکن است باعث شوک و حتی مرگ شود. در صورتی که زن باردار به این بیماری دچار شود، امکان انتقال آن به جنین وجود دارد. این ویروس در هنگام زایمان به نوزاد منتقل میشود. همچنین ممکن است باعث زایمان زودرس، تولد نوزاد با وزن کم یا دیگر مشکلات در نوزاد شود.
پیشگیری از تب دنگی
محققان در حال تحقیق و بررسی روی واکسن تب دنگی هستند. در مناطقی که این بیماری شایع است، برای افرادی که قبلا به تب دنگی مبتلا شده‌اند، واکسن تزریق میشود. این واکسن یک بار در سه دوز در طول ۱۲ ماه تزریق میشود و تاییدشده است. در حال حاضر بهترین راه برای جلوگیری از تب دنگی اجتناب از گزیده شدن توسط پشه و انجام اقداماتی برای از بین بردن این پشه‌ها است.
اگر در چنین مناطقی زندگی می‌کنید یا می‌خواهید به آنجا سفر کنید، انجام اقدامات زیر می‌تواند به پیشگیری از تب دنگی کمک کند.
- خانه باید تهویه مطبوع داشته باشد. پشه‌های حامل ویروس دنگی صبح تا غروب بیشتر فعال هستند؛ اما ممکن است شب‌ها هم نیش بزنند.
- لباس مناسب بپوشید. در این مناطق حتما لباس آستین بلند، شلوار، جوراب و کفش بپوشید.
- از مواد دافع پشه استفاده کنید. پرمترین یکی از این مواد است که می‌توانید از آن روی لباس، توری تخت و وسایل کمپینگ استفاده کنید.
واکسن تب دنگی
واکسن تب دنگی تاییدشده است و فقط برای افرادی تزریق میشود که قبلا به این بیماری مبتلا شده‌اند. در آزمایش خون این افراد عفونت قبلی با یکی از ویروس‌های دنگی قابل تشخیص است. اما افرادی که قبلا به این بیماری مبتلا نشده‌اند، نباید واکسن تب دنگی را تزریق کنند. زیرا واکسن خطر تب دنگی شدید و بستری شدن در بیمارستان در صورت ابتلا در آینده را بیشتر می‌کند.
نتیجه گیری
تب دنگی بیماری ویروسی است که بیشتر در مناطق گرمسیری دیده میشود. علائم این بیماری تب شدید، سردرد، درد پشت چشم، حالت تهوع و درد مفاصل است. نشانه‌های بیماری در دفعات دوم و سوم شدیدتر بوده و ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان باشد. این بیماری درمان خاصی ندارد. پزشک داروهای مسکن تجویز می‌کند. در این مدت باید آب زیاد بنوشید.
