عارف: هیچ الحاق و ادغامی در سازمان محیط زیست منطقی نیست

محمدرضا عارف صبح سه‌شنبه 20 شهریور 1403  در آیین تکریم سلاجقه رئیس سازمان محیط زیست دولت سیزدهم و معارفه شینا انصاری رئیس سازمان محیط زیست دولت چهاردهم با بیان این‌که « خوشحالم که سکان این سازمان به عهده یک فرزند برومند و پرتلاش سازمان سپرده شده است» گفت: سرکار خانم دکتر انصاری همکاران خوب و پرتلاش سازمان بودند. مختصرا رزومه ایشان را نگاه کردم مایه افتخار بود یک فرزند برومند و یک دختر جوان با سابقه خوب این مسئولیت سنگین را پذیرفته‌اند.

وی اظهار کرد: ضرورت توجه به محیط زیست در جمع شما متخصصان و سازمان های مردم نهادی که در این بهش فعالیت می‌کنید یک بحث بدیهی است اما شاید وقتی از محدوده سازمان عبور می‌کنیم متاسفانه بعضا یک کار زینتی و لوکس تلقی می‌شود که نتیجه وضعیتی که امروز با آن مواجه هستم.

وی تصریح کرد: در فرمایش آقای سلاجقه بحث ادغام سازمان منابع طبیعی با محیط زیست مطرح کردند. تجربه نشان داده که ادغام در کشور ما الحاق است. گاهی هم اینقدر این دو جنس که در کنار هم قرار می گیرند متفاوت هست که اصلا باهم جور در نمی آیند. مثلا ادغام سازمان ورزش و جوانان شاید وجه مشترک آن‌ها این بود که  جوانان ورزش می‌کنند. هر دو سازمان ضرر کردند.

معاون اول رئیس‌جمهور یادآور شد: خیلی بحث شد در زمان برنامه سوم به خصوص روی منابع طبیعی و آب بحث‌های جدی در زمینه محیط زیستشد. شاید با دلایل احساسی  و عوامانه این سه بخش در کنار هم قرار بگیرند هم آب و هم محیط زیست و هم منابع طبیعی حفظ می‌شود. اما کشور تا اینجا به این نتیجه رسیده به دلیل ملاحظات زیست محیطی که حائز اهمیت هستند،محیط زیست باید توسط رئیس جمهور اداره شود. نه در قالب دستگاه‌هایی که یک شخصیت حقوقی مستقل دارند. این نگرانی بود اگر از سطح اول اجرایی این سازمان یک فاصله کوتاهی ایجاد شود مشکلات و مسائل به مراتب بدتر می شود.

وی افزود: خوشحال هستیم که حداقل در حرف و روی کاغذ می‌توانیم مدعی شویم که جایگاه سازمان محیط زیست در عالی‌ترین سطح است. رییس جمهور امور را به عهده فردی می‌گذارد که کاملا اختیار رئیس‌جمهور دارند. من در جلسه معارفه معاون علمی رئیس جمهور اشاره کردم معاون علمی رئیس جمهور ، رئیس جمهور علمی است. اینجا هم رئیس این سازمان رئیس جمهور محیط زیست است. هیچ گونه ادغام و الحاقی نیاز نیست و منطقی نمی‌دانیم.

وی خاطرنشان کرد: من به آقای دکتر سلاجقه گفتم مخالف هستم اما یک جلسه‌ای می گذاریم و حرف شما را می‌شنویم. ما این جایگاه را برای سازمان قائل هستیم. من به خانم ابتکار می‌گفتم شما اگر در دولت جنگنده نباشی وضعیت محیط زیست همین طور می‌ماند. این بخاطر نگاه بخشی است. هر مدیری فقط بخش خود را می بیند و فقط دوره مدیریت خود را می‌بیند.

عارف بیان کرد: این تغییر و تحولات عظیم که با تغییر وزیر در دستگاه‌ها انجام می‌شود ناشی از همین نگاه است. همیشه ما یک سیکل کوتاه مدتی را در چهار دهه مواجه بودیم. چون نگاه در نفی گذشته بوده این شده است. یکی از راهبردها دولت چهاردهم این بوده که مسئولان حق نفی مسئولان گذشته را ندارند. کارها را نقد می‌کنیم اما خدایی نکرده کاری با شخصیت افراد نداریم. با شخصیت افراد و مسائلی که پیرامون ویژگی‌ها اخلاقی است بنا نیست کاری داشته باشیم. البته کار سختی است. چون ما در کشور عادت کردیم به جای این‌که هویت خود را مطرح کنیم گذشته را نفی کنیم. کارهای خوب گذشته باید با جدیت دنبال شود. هر جا نقصی بوده اصلاح می‌کنیم. من خوشحالم یک خانم جوان سکان این سازمان را در دست گرفته است. اصولا اقتدار خانم‌ها بالاست. اِن‌شاالله خانم دکتر انصاری اقتدار زنانه خود را در دولت به رخ ما می کشند. اقتدار منزل را بیاورند به دولت.

وی بیان کرد:  نگاه را از نظر تئوری به محیط زیست داشتیم. احادیث، روایات و اخبار و توصیه ها فراوانی در دین و قانون اساسی برای توجه به محیط زیست داریم.  در بین مردم مسائل را می‌بینیم. در شاخص کل عملکرد حفاظت از محیط زیست ما در میان ۱۸۰ کشور رتبه ۱۱۲ را داریم. این آمارها گویا است ولی ممکن است  به دلایل این‌که در دادن اطلاعات ضعیف عمل می‌کنیم درصدی بالا و پایین شود.

وی افزود: در خصوص کیفیت هوا رتبه ۱۰۲ را داریم. وضعیت خاک ما بدتر از هوا است. خاکی را که از بین می‌بریم ۵ قرن زمان می برد تا ساخته شود. وضعیت آب بدتر از هردو است. چه بلایی سر سفره‌های زیر زمینی آوردیم. در خصوص سلامت زیست محیطی رتبه ۹۸ را داریم. در مدیریت منابع آب رتبه ۱۰۸ داریم. چه کار باید کرد. بنظر می‌رسد هیچ راهی جز این‌که از خود یعنی دولت شروع کنیم نداریم. بیش از همه دولت‌ها موظف هستند. قانون می‌گذاریم اما در هر جلسه دولتی یک وزیر چانه می‌زند که در شعاع ۱۲۰ کیلومتری می‌خواهد کاری انجام دهد. علت این است که سازمان محیط زیست راهکار ارائه نمی‌دهد بلکه صورت مسئله را پاک می‌کنیم. وسعت برخی از کشورهای شمال اروپا اندازه دو الی سه استان ما است. اما هم‌صنعت دارند و هم محیط زیست آنان حفظ شده است.

معاون اول رئیس‌جمهور بیان کرد: ما تک‌بعدی نگاه می‌کنیم. وظیفه سازمان محیط زیست ارائه راهکار است. کشور باید توسعه پیدا کند. صنعت باید جایگاه خوبی در تولید ناخالص داخلی داشته باشد. ما وفاق ملی را از موضع سیاسی نگاه نکنیم. وفاق ملی در هر بخش و هر دستگاه باید ایجاد شود. اگر یک صنعتی در یک نقطه کشور می‌خواهد احداث شود باید ملاحظات زیست محیطی آن انجام شود. اگر به هر دلیلی نداشت سازمان کمک کند. راهکار ارائه دهد، نه این‌که به واسط قانون بخواهد جلوی آن را بگیرد. قوانینی که ما می نویسیم شفاف نیستند یک کار شناس می‌تواند آن را تفسیر مثبت کند و یک کار شناس می‌تواند آن را تفسیر منفی کند.

وی خاطر نشان کرد: اعتقاد ما این است که محیط زیست یک نگاه و رویکرد جدی در دولت وفاق ملی می‌خواهد. شعار این سازمان باید وفاق برای توسعه کشور و حفظ محیط زیست باشد. نباید مغایرتی بین توسعه کشور و حفظ محیط زیست باشد.  من تشکر می‌کنم از تشکل‌ها محیط زیستی که با علاقه و بدون چشم داشت زحمت می‌کشند. چقدر به آن‌ها توجه می‌کنیم.گاهی از خودشان بپرسیم می‌گویند نیاز به خیر شما نداریم به ما شر نرسانید.با برچسب‌هایی که زده می‌شود و برخورد منفی که می‌شود این انگیزه حفاظت از محیط زیست را از مردم می گیریم. تلاش می‌کنیم در این دوره وفاق را در این سازمان به مفهوم واقعی محقق کنیم.

وی بیان کرد: سند چشم انداز از سال ۱۳۸۴ شروع شد و در افق ۲۰ ساله ما باید جایگاه اول را در همه بخش‌ها در منطقه داشته باشیم. یکی از ویژگی‌های جامعه ما در افق چشم انداز برخورداری از سلامت، امنیت غذایی، نهاد مستحکم خانواده به دور از فقر و فساد و تبعیض و بهره مندی از محیط زیست مطلوب است. آیا واقعا محیط زیست ما نسبت به ۲۰ سال قبل یک گام به جلو رفته است‌. وضعیت هوا و آب را می بینیم. بحران خاک بد تر از آب است. ما فقط هوا را می بینیم. شاخص‌های آب معمولا نگران کننده است و خیلی مطرح نمی‌شود. توسعه پایدار را پذیرفته‌ایم. پایداری توسعه، حذف توسعه صنعت نیست.در دولت چهاردهم که شروع آن هم زمان شده با اولین سال اجرای برنامه هفتم، راهبرد دولت اجرای برنامه است.در بحث نرم افزاری بسیار احکام خوب و مترقی داریم. در بخش سخت افزار منابع لازم دیده نشده که خوشبختانه در قانون برنامه حکمی آمده است که  باید در سال اول منابع مورد نظر و چگونگی تامین آن را برآورد کرده و در قالب لایحه ارائه کنیم. آیین‌نامه‌ها و دستور العمل‌هایی که برای اجرای برنامه لازم است باید ظرف چند ماه نوشته شود. در ظرف سه الی چهار ماه باید اکثر آئین نامه ها و ضوابط نوشته شود.

عارف گفت: ایجاد نظام یکپارچه محیط زیست، پیشگیری و ممانعت از انتشار آلودگی‌های غیر مجاز و جرم انگاری تخریب محیط زیست،پایش مستمر منابع آب، هوا، خاک و تغییرات اقلیمی، الزام به رعایت استاندارها و شاخص های زیست محیطی مقرر در قوانین، گسترش اقتصاد سبز و رعایت همه شئون و اصول محیط زیستی،تعادل بخشی و حفاظت کیفی از منابع آب‌های زیرزمینی بحث بسیار مهم است که باید دنبال شود. ما باید بخشی از خطاها بزرگی که در ارتباط با سفره های زیر زمینی کردیم را جبران کنیم.ما آینده فروشی کردیم. منابع آینده را فروختیم. در برنامه هفتم به بحث آبخیزداری و آبخوان داری توجه شده است.

وی بیان کرد: تدوین منشور اخلاق محیط زیست بحث جدی است. در بحث اخلاق در همه زمینه ها کم کار کردیم. درمحیط زیست خیلی گرفتار هستیم. کار نکردیم. فرهنگ سازی نکردیم. مثلا آشغال ریختن در خیابان یک حرکت مردمی بود که توانستند مسئله را حل کنند. به طوری که اگر یک بچه آشغال از ماشین بیرون بیاندازد همه نگاه می‌کنند.

وی افزود: دیپلماسی محیط زیست یک بحث جدی است. ما تعاملات و ارتباطات خود را با کشورهای همسایه باید تقویت کنیم. با سازمان ها و نهادهای بین المللی ارتباطی نداریم. این نگاه بوده که بعضا شرکت در این نهادهای بین المللی یک گناه کبیره است. باید راهبردها مفید را گرفته و بومی کنیم و راهبردها منفی را کنار بزنیم. همکاری های دو جانبه و چند جانبه باید انجام شود.

معاون اول رئیس‌جمهور بیان کرد: مقابله با فرونشست زمین، آلودگی هوا و مدیریت پسماند که بحث بسیار جدی است باید با جدیت دنبال شود. ثروت ملی را از یک طرف از بین برده و آلودگی زیست محیطی را به کشور تحمیل می‌کنیم. بحث جدی گرد و غبار در مناطق غبار خیز کشور باید دنبال شود. در یکی از مناطق گزارش می دادند ما شرمنده شدیم. مردم نجیب کشور چگونه تحمل می‌کنند.

وی خاطرنشان کرد: بحث جدی آمایش سرزمین را باید با بخش های مختلف دنبال کنیم. برنامه هفتم توسعه مبتنی بر آمایش سرزمین است که خود آمایش کمک بزرگی به اجرای سیاست ها و برنامه های زیست محیطی می کند. برای نظارت بر اجرای قوانین باید ساز و کاری را بیاندیشم. با نظارت دقیق خیلی مشکلات را می توان ریشه کن کرد. به سازمان ها مردم نهاد باید اعتنا بیشتری داشته باشیم. پتانسیل بالایی در مردم برای انجام کارهای خیر است. تپه ها در جاده شمال می بینید در تیرماه و مرداد ماه فکر می کنیم برف آمده است. کل تپه پر است از پلاستیک ها. زمانی انجمن ها در این بخش ها فعال تر بودند باید موانع و مشکلات آنان را بررسی کرده و رفع کنیم.

وی در پایان بر ضرورت بکار گیری نیروهای جوان تاکید کرد و ادامه داد: بکارگیری جوانان راهبرد ما است. ممکن به بهانه اینکه جوان تجربه ندارد غفلت کنیم اما طبیعتا اگر غفلت کنیم در آینده با پیری افراطی مدیریت مواجه می‌شویم. ممکن است بکار گیری جوان هزینه داشته باشد. این هزینه را باید تحمل کرد.از خانم‌ها در سازمان بیشتر استفاده شود. سهم ۵۰ درصدی سهم طبیعی برای خانم‌ها است. اگر به سابقه دانشگاهی نگاه کنیم سهم آنان بالاتر هم می‌رود. اولویتی در بکار گیری جوانان و خانم‌ها در سازمان داشته باشیم. بنده امیدوار هستم  با استفاده از تجارب گذشته  و با شناختی از چالش ها محیط زیست دارید کارنامه درخشان‌تری خواهید داشت.یکی از اولویت‌ها جدی دولت وفاق مسائل زیست محیطی است اِن شاالله بتوانیم شاخص‌ها زیست محیطی را در این دولت ارتقا ببخشیم.