دانشجویان همه برنگشتند

وزیر علوم می‌گوید همه دانشجویان تعلیقی به‌دلیل اعتراضات ۱۴۰۱ و بیشتر اساتید تعلیقی به دانشگاه برگشته‌اند؛ ادعایی که مثال نقضش بسیار است. حالا بیش از ۱۰۰روز از روی کار آمدن دولت مسعود پزشکیان می‌گذرد. از همان روز‌های اول تا به حال معاون اول رئیس‌جمهوری، وزیر علوم و بعضی رؤسای دانشگاه‌ها از دستور اکید پزشکیان برای بازگشت اساتید و دانشجویان تعلیقی گفته‌اند؛ موضوعی که با گذشت این مدت و ادعا‌های مختلف در این باره، همچنان به‌طور کامل اجرایی نشده است.

دیروز حسین سیمایی‌صراف گفت: «تمام دانشجویان اتفاقات ۱۴۰۱ به کلاس برگشتند و احکام قضایی درخصوص دانشجویان به‌خاطر اتفاقات سال ۱۴۰۱ نداریم»؛ صحت‌سنجی گفته‌های او و پیگیری «هم‌میهن» از وضعیت رفع تعلیق احکام دانشجویان، خلاف این گفته را نشان می‌دهد؛ دانشجویان دانشگاه‌های خواجه‌نصیر، الزهرا و گیلان به «هم‌میهن» می‌گویند احکام تعلیقی دانشجویان این دانشگاه برطرف نشده است.

از طرف دیگر دانشجویان علوم پزشکی شیراز و مشهد و علم و صنعت هم از اجرا نشدن لغو اثر احکام می‌گویند که باعث شده دانشجویان بعد از پایان دوران تعلیق خود و بازگشت به دانشگاه با اخراج، از دست رفتن خوابگاه و امکانات رفاهی روبه‌رو و حتی از ادامه تحصیل انصراف دهند. روند فعلی مدیریت دانشگاه‌ها باعث شده است که دانشجویان برخی دانشگاه‌ها مانند الزهرا و شهید بهشتی هم کارزار‌هایی برای تغییر رؤسا و معاونان فعلی دانشگاه‌ها ایجاد کنند؛ تا لحظه تنظیم این گزارش، کارزار درخواست تغییر ریاست دانشگاه شهید بهشتی به ۱۷۰۰ امضا و کارزار درخواست تغییر دانشگاه الزهرا به ۱۲۰۰ نفر رسیده است.

ابقای مدیران و معاونانی که در دوران اعتراضات سال ۱۴۰۱ حضور داشتند، به تعویق افتادن یا بهانه‌تراشی برای فعالیت‌های صنفی و دانشجویی بخشی از دلایلی است که دانشجویان دانشگاه‌های علم و صنعت، الزهرا و شهید بهشتی در متن این کارزار‌ها آورده‌اند؛ آنها می‌گویند عملاً در چنینی فضایی دانشجویان نمی‌توانند کاری را از پیش ببرند و فضای پادگانی همچنان حاکم است. علاوه بر این در برخی دانشگاه‌ها تغییر ریاست رخ داده، اما رویه‌های سابق هنوز حاکم است. دانشجویان تعلیقی با تاکید بر اینکه نام‌شان در گزارش نیاید، از آخرین وضعیت‌شان می‌گویند؛ فایل صوتی گفتگو با آنها نزد خبرنگار موجود و محفوظ است.

دانشگاه الزهرا 

یکی از دانشگاه‌هایی که احکام تعلیق هیچ‌کدام از دانشجویان تعلیقی آن لغو نشده، دانشگاه الزهراست؛ دانشجویان این دانشگاه می‌گویند که حداقل از سه هفته پیش برای پیگیری بازگشت خود مراجعه می‌کنند، اما هربار به آنها وعده بازگشت داده می‌شود و تا امروز خبری از لغو این احکام نیست. در آخرین پیگیری از سازمان امور دانشجویان به یکی از آنها گفته شده که هنوز پرونده‌های شما بررسی نشده است و از طرف دیگر هیچ توجهی به وضعیت دانشجویان تبعیدی این دانشگاه نمی‌شود. دانشجویان این دانشگاه می‌گویند سازمان امور دانشجویان باید نامه‌ای را به دانشگاه بفرستد، اما رئیس این دانشگاه کاملاً مخالف این روند است.

حالا دانشجویان الزهرا کارزاری با حدود ۱۲۰۰ امضا برای برکناری رئیس فعلی آن به راه انداخته‌اند. یکی از دانشجویان این دانشگاه می‌گوید: «هفت نفر حکم خوردند و هنوز به دانشگاه برنگشتند. بعد از این کارزار رئیس دانشگاه در مصاحبه‌ای اعلام کرد که از ۱۰ هزار دانشجو، ۳۰ نفر تعلیق شده‌اند که عدد زیادی نیست! درحالی‌که در دوره ریاست ایشان ۴۰ نفر تعلیق شدند.

به هیچ‌کدام از این دانشجویان خوابگاه و خدمات رفاهی برگردانده نشد. بسیاری از دانشجویان بابت قطع خدمات رفاهی و گرفته شدن خوابگاه، تحصیل را ادامه ندادند و به همین دلیل جزو تعلیقی‌ها حساب نمی‌شوند.» این دانشجو توضیح می‌دهد که افزایش تعداد دوربین‌ها، گیت تشخیص چهره، وضعیت نامساعد خدمات رفاهی بخشی از اقداماتی است که در دوران ریاست رئیس فعلی این دانشگاه اتفاق افتاده است.

دانشگاه علم و صنعت 

مسئله اصلی دانشجویان این دانشگاه، احکام دانشجویانی است که دوران تعلیق‌شان تمام شده و به دانشگاه برگشتند، اما به‌واسطه سنواتی که برایشان در نظر گرفته شده، امکانات رفاهی، خوابگاه و غذا از آنها گرفته شده و شهریه‌های ورودی ۱۴۰۲ را می‌پردازند؛ نمونه آن دانشجویی است که ورودی سال ۹۸ است و به‌واسطه تعلیق هم مشمول سنوات می‌شود؛ یعنی لغو اثر حکم اتفاق نیفتاده و صرفاً احکام جاری برداشته شده است. ادامه اثر احکام تعلیقی برای این دانشجویان مشکلات زیادی به دنبال داشته است. دانشجویانی که خودشان در سازمان امور دانشجویان گزارش ثبت کردند به احکام‌شان رسیدگی شد و از طرف وزارت علوم تماسی با آنها گرفته نشد.

دانشگاه خواجه‌نصیر 

دانشجویان دانشگاه خواجه نصیر هم می‌گویند که تا امروز هیچ تغییری در زمینه لغو احکام این دانشگاه رخ نداده و بیشتر این مسئله هم به دلیل سیاست‌های رئیس دانشگاه است. به گفته یکی از فعالان دانشجویی این دانشگاه، موارد زیادی رخ داده که دانشجویان تعلیقی تهدید شده و مانع از مراجعه آنها به سازمان امور دانشجویان می‌شوند: «بازگشت دانشجویان تعلیقی به دانشگاه خواسته همه دانشجویان و تشکل‌هاست و در یک نامه از سمت ۳۱ تشکل به‌صراحت بر این موضوع تاکید شده است. ما موردی داشتیم که کمیته مرکزی وزارت علوم برای بازگشت به تحصیل یک دانشجو موافقت کرده، اما دانشگاه ازآن سرباز زده است و عملاً این ترم نمی‌تواند به دانشگاه برگردد. الان دانشجویی داریم که به‌دلیل حکم کمیته ممکن است از دانشگاه اخراج شود و باید به سربازی برود، آن هم به‌دلیل ادغام سلایق شخصی در کمیته‌های انضباطی دانشگاه‌ها.»

دانشجویی دیگر از همین دانشگاه می‌گوید که بعد از استقرار تیم جدید وزارت علوم در این دانشگاه، دانشجو‌های تعلیقی پیگیر لغو اثر احکام خود بودند و شکایات خود را در سازمان امور دانشجویان ثبت کردند. این سازمان قول پیگیری داده، اما با گذشت نزدیک به یک‌ماه، هنوز این دانشجویان از تحصیل محرومند: «دستگاه سرکوب دانشگاه خواجه نصیر پا را از این فراتر گذاشته و یکی از دانشجویان را مجبور به اخذ مرخصی کرده است؛ این دانشجو بدون حکم کمیته از تحصیل محروم شده و این روند به مدت سه ترم ادامه داشته و امروز در حال پیگیری از کمیسیون موارد خاص دانشگاه است که به تحصیل برگردد.»

به گفته او، یکی از احکام رایج بین احکام صادره، بند ۶ شیوه‌نامه ۴۰۱ (محرومیت از خدمات رفاهی اعم از خوابگاه، وام دانشجویی، غذای سلف و...) بود که سازمان امور دانشجویان دستور لغو این احکام را صادر کرد، اما دانشگاه با بی‌اعتنایی تمام به حرف‌های سازمان همچنان این احکام را در حالت اجرایی نگه داشته است. این بند آیین‌نامه به‌شدت دانشجو‌هایی که در خوابگاه اقامت دارند را متاثر می‌کند.

دانشگاه گیلان 

دانشجویان دانشگاه گیلان امیدوار بودند که بعد از روی کار آمدن حسین سیمایی‌صراف در وزارت علوم، در روند مدیریتی این دانشگاه تغییراتی رخ دهد، اتفاقی که تا امروز رخ نداده است. فعالان دانشجویی این دانشگاه حالا می‌گویند که زمانی که دستور بازگشت عمومی دانشجویان تعلیقی و اخراجی به دانشگاه توسط دکتر حبیبا، معاون وزیر و رئیس سازمان امور دانشجویان به علت نقض رویه کمیته‌های انضباطی دانشجویان، صادر شد، امید آن می‌رفت این‌بار دیگر بازگشت به کلاس‌های درس مقدور باشد، اما تا همین لحظه هیچ تماس، اطلاع و حکمی برای بازگشت دانشجویان تعلیقی و اخراجی توسط ریاست دانشگاه گیلان صورت نگرفته است.

آنها توضیح می‌دهند که در روز‌های پس از استقرار دولت فعلی، تعداد زیادی تعلیقی و محرومیت از تحصیل در دانشگاه گیلان رخ داده است. طبق گفته این دانشجویان، تعداد ۴۰۰ دانشجو در سال ۱۴۰۱ تعلیق شدند و در شهریورماه در یک دانشکده حدود ۲۰ تا ۴۰ دانشجو با همین احکام روبه‌رو شدند.

به گفته یکی از فعالان دانشجویی این دانشگاه، تعدادی از دانشجویان اخراجی و محکومان انضباطی دانشگاه گیلان، با دلایل آموزشی مثل اتمام سنوات، تخلفات آموزشی، اما در واقع با دلایل انضباطی، محروم و اخراج شدند: «طبق گفته‌های تعداد زیادی از دانشجویان دانشگاه گیلان، پس از عفو عمومی رهبری، تعداد زیادی بخشیده شدند، اما پس از این عفو همان نفرات بنا به دلایل من‌درآوری، دوباره به کمیته انضباطی و حراست احضار و محروم از تحصیل برای یک الی دو ترم شده‌اند.»

دانشگاه علوم پزشکی مشهد 

دانشجویان علوم پزشکی مشهد درباره لغو احکام می‌گویند که باتوجه به گذشت زمان، احکام اغلب از زمان اجرایی خودش گذشته بود و دانشجویان دوره محکومیت خود را سپری کرده بودند. از طرف دانشگاه وعده‌های بسیاری داده شد و همچنان هم در موارد جدید ادامه دارد، اما آن‌چه در بدنه مدیران فعلی دیده می‌شود نوعی بی‌عملی، احتیاط و تعلل تعمدی است. ساختاری که در اعطای احکام بسیار جدی و گشاده دست بود، برای لغو آنها خساست به خرج می‌دهد.

به گفته آنها موارد جدیدی از احضار و محکومیت هم به‌دلیل فعالیت مجازی دانشجویان وجود دارد که روی کاغذ در شیوه‌نامه‌ی فعلی ممنوع شده، اما به بهانه‌ی عطف به ماسبق، محکومیت دانشجویان ادامه دارد؛ به‌گفته آنها گرچه اکثراً تعلیقی و همراه با امضای تعهدات و به‌اصطلاح توبه‌نامه احکام را صادر می‌کنند که به بی‌عملی و ترس در فضای دانشگاه منجر شده است.

موارد تعهدات دانشجویی که در سال‌های قبل هم اخذ شده حتی بعد از دستور اخیر وزیر بهداشت نیز برقرار است و مداخله‌ای از سوی این وزارتخانه جهت پیگیری این مشکلات انجام نشده است. به این دلیل و دیگر مشکلات، فضای حاکم بر دانشگاه ترسیده و دانشجویان و اساتید از فعالیت‌های دانشجویی و فرهنگی هراس دارند.

آنها می‌گویند باتوجه به همین رویه و محدودیت‌های زیاد در فعالیت‌های دانشجویی و تشکل‌های مختلف، برخی فعالان فعلی و ادوار دانشگاه با شناسایی برخی مشکلات در قالب نامه‌ای خطاب به وزیر بهداشت خواستار تغییرات اساسی در تیم مدیریتی و اجرایی دانشگاه شدند، اما با جود شعار‌های دولت و خوشبینی به تیم جدید مدیریتی وزارت بهداشت با بی‌عملی این وزارتخانه در ایجاد تغییرات و حتی پاسخگویی به نهاد‌های دانشجویی روبه‌رو شدند.

دانشگاه علوم پزشکی شیراز 

دانشجویان این دانشگاه هم روایتی درباره وضعیت فعلی رفع تعلیق‌های دانشجویی دارند که طبق آن از آنجایی که اعتراضات و شدت تجمعات و شعار‌ها در دانشکده پزشکی بیشتر بود، سایر دانشکده‌ها بیشتر احکام مشروطی دریافت کردند که در صورت تکرار تخلف تعلیق یا محروم از تسهیلات رفاهی می‌شدند، اما برای رشته‌های دانشکده‌های علوم پزشکی، احکام تعلیقی بیشتری صادر شد.

یکی از دانشجویان این دانشگاه می‌گوید که بعد از دستور آقای پزشکیان در دانشگاه علوم پزشکی، با دانشجویانی که اغلب از رشته‌های پزشکی بودند، تماس‌هایی گرفته و بیشتر آنها توانستند انتخاب واحد کنند، اما با دانشجویانی که احکام مشروطی داشتند، تماسی گرفته نشده است: «دانشجویانی که احکام مشروطی داشتند، باید منتظر انتخابات نهاد‌ها و تشکل‌های دانشجویی باشند تا بدانند این احکام مشروطی ملغی شده و افرادی که شامل این احکام بودند، تایید صلاحیت می‌شوند یا خیر؟»

دانشجویان این دانشگاه از فضای فعلی فعالیت‌های دانشجویی در آن می‌گویند که به گفته آنها در خود دانشگاه علوم پزشکی شیراز رویه‌ای پادگانی وجود داشت و تنها نهاد‌های کنشگر سیاسی، اقلیتی خاص بودند و سایر نهاد‌های دانشجویی یا غیرفعال و معلق شده بودند یا اعضا مدام تهدید می‌شدند و از مجموع ۲۸ شورای صنفی، در دوره قبلی مجموع شورای صنفی به نصف حدنصاب هم نرسید.

چهره دانشگاه را به وضع سابق برگردانید 

به‌تازگی ۳۱ تشکل دانشجویی نامه‌ای خطاب به وزیر علوم و وزیر بهداشت نوشته و در آن درخواست لغو احکام انضباطی و حق تشکل‌یابی دانشجویان را مطرح کرده‌اند. در بخشی از این نامه نوشته شده است: «آنچه بیشتر از شیوه نامه در ١۴٠١ و دو سال پس از آن موجب آزردگی دانشگاه و دانشگاهیان شده است، برخورد‌های غیرقانونی با دانشجویان است.

برخورد‌هایی که در ظاهر مستند به شیوه نامه‌اند، اقدامات غیرقانونی شورا‌های انضباطی دانشگاه‌ها ازجمله رسیدگی غیرحضوری بدون ابلاغ به دانشجو، عدم ابلاغ احکام، ابلاغ تلفنی و استنکاف از تسلیم رأی کمیته به دانشجو، رعایت نکردن مواعد زمانی مصرح در شیوه نامه، خروج از بی‌طرفی کمیته‌ها، استناد به گزارشات حراست بدون اتکا به دلیل و مدرک، منع تسهیلات رفاهی پیش از قطعیت احکام و مواردی از این دست، همه‌وهمه چهره دانشگاه را مکدر کرده و باعث ناامیدی و خشم جمع کثیری از دانشجویان و اساتید از وضع موجود است؛ لذا انتظار می‌رود در نخستین اقدامات خود و در حداقلی‌ترین تغییرات ممکن، چهره دانشگاه را به وضع سابق اعاده کنید.»