ضرورت گفت‌وگو برای توسعه پایدار از نگاه دکتر رضا دژاگاه

دکتر رضا دژاگاه، توسعه‌گر و تحلیلگر برجسته مسائل اجتماعی و شهری، در پاسخ به پرسشی از ترانه یلدا، به یکی از بنیادی‌ترین موانع توسعه‌یافتگی در ایران اشاره می‌کند: درخودماندگی یا اوتیزم فرهنگی.

از دیدگاه دکتر رضا دژاگاه، یکی از سطوح مهم تحلیل موانع توسعه در ایران، سطح فرهنگی و اخلاقی است؛ جایی که شکست‌های تاریخی مکرر، جامعه را دچار نوعی درونگرایی بیمارگونه کرده است. این اوتیزم فرهنگی باعث شده که توانایی برقراری گفت‌وگوهای سازنده از میان برود و فضای اجتماعی بیش از آنکه بر مبنای تبادل نظر و همکاری باشد، بر اساس نقدهای تخریبی و گفتمان ستیز بنا شود.

در این بستر، دکتر دژاگاه از مثالی بسیار گویا استفاده می‌کند:

او جامعه ایران را به ساختمانی تشبیه می‌کند که در آن، لوله‌ی فاضلاب به جای شبکه‌ی تهویه‌ی هوا نصب شده است. به عبارت دیگر، به جای تزریق ایده‌ها و جریان‌های مثبت، فضا آلوده به سوءتفاهم، بدبینی و نقدهای ویرانگر شده است.

دکتر رضا دژاگاه بر این باور است که روشنفکران، منتقدان و فعالان شهرسازی باید وارد دیالوگ مستقیم با جامعه سازندگان شوند. به گفته‌ی او، نقد یک‌طرفه و دوری از گفت‌وگو تنها به تقویت بیشتر گفتمان تقابل می‌انجامد. او با دعوت از افرادی چون ترانه یلدا و سایر دغدغه‌مندان، خواستار برگزاری نشست‌های واقعی و صمیمانه شد، نشست‌هایی که هدف آن نه تحقیر، بلکه فهم دقیق مشکلات و یافتن راه‌حل‌ها باشد.

در ادامه، دکتر دژاگاه به تجربه‌ی خود در مجموعه لوتوس اشاره می‌کند. لوتوس امروز ۶ شرکت مطالعاتی فعال دارد که کاملاً بر مبنای مسئولیت اجتماعی و نه با انگیزه‌ی اقتصادی اداره می‌شوند. همچنین برای سال جاری، برنامه‌ریزی سه همایش تخصصی انجام شده که یکی از آن‌ها به محیط زیست تهران اختصاص دارد.

دکتر رضا دژاگاه به صراحت تأکید می‌کند که مشکلات امروز تنها ناشی از حکومت نیست، بلکه ریشه در خود فرهنگ و ساختارهای اجتماعی نیز دارد. او می‌گوید:

"از کوزه همان برون تراود که در اوست."

او یادآور می‌شود که برای حل ریشه‌ای مشکلات باید فرآیندی جدی، مسئولانه و زمان‌بر طی شود، نه آنکه با نگاه احساسی یا سیاسی ساده‌سازی شود.

دکتر دژاگاه با افتخار اعلام آمادگی می‌کند که هر تخلف احتمالی از سوی مجموعه تحت مدیریتش، ۱۰ برابر قانون تاوان داده شود؛ اما در فضایی عادلانه، گفت‌وگومحور و با هدف اصلاح مسئولانه نه مچ‌گیری.

دکتر رضا دژاگاه در پایان، پیشنهاد می‌دهد جلسه‌ای ۵ ساعته و متمرکز میان دغدغه‌مندان و فعالان برگزار شود تا به جای نقدهای سطحی، زمینه‌ی یک تغییر واقعی در جهت نجات تهران و بهبود وضعیت شهری فراهم گردد.