آقای دیپلمات؛ برگه برنده پارلمان در «دیپلماسی منطقه‌ای»
حسین امیرعبداللهیان، دیپلمات 52 ساله‌ای است که با وجود خروج از صف معاونان محمدجواد ظریف در وزارت امور خارجه، همچنان از ابزار دیپلماسی برای پیگیری منافع ملی استفاده می‌کند و در این مسیر، ظرفیت‌های دیپلماسی پارلمانی را در ایران فعال‌تر از قبل کرده است.
مریم محمدپور - چهره شناخته‌شده‌ای در دستگاه دیپلماسی ایران است. کسی که تا چندی پیش بر کرسی معاونت عربی، آفریقایی وزارت امور خارجه تکیه زده بود و پس از آنکه این کرسی را ترک کرد، مدیرکل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی و دستیار علی لاریجانی شد تا دیپلماسی پارلمان خصوصا در بعد منطقه ای با وجود این آقای دیپلمات متفاوت از گذشته شود.
برخاسته از محافل آکادمیک سیاست خارجی
امیرعبداللهیان نه فقط از نظر تجربی، سوابقی بسیاری در وزارت امور خاجه دارد، بلکه از نظر تحصیلات دانشگاهی نیز در همین حوزه مطالعه داشته است. او دارای مدرک کارشناسی روابط دیپلماتیک از دانشکده وزارت امور خارجه (۱۳۷۰) بوده، کارشناسی ارشد خود را نیز در سال 1375 در رشته روابط بین‌الملل گرفته و دکترای روابط بین‌الملل را نیز از دانشگاه تهران کسب کرده است. وی در حال حاضر مدرس دانشکده روابط بین‌الملل وزارت خارجه است و عضو هیئت مؤسس مرکز مطالعات غرب آسیا نیز به‌شمار می‌رود.
امیرعبداللهیان به زبان عربی و انگلیسی مسلط است و شاید همین تسلط او راه را برای ایفای یکی از مهمترین نقش‌های دیپلماتیک در منطقه هموارتر کرده است.
ورود به دستگاه دیپلماسی در دولت هاشمی
در دولت اول هاشمی رفسنجانی بود که به عنوان کارشناس سیاسی اداره اول خلیج فارس وزارت امورخارجه، وارد دستگاه دیپلماسی کشور شد. یعنی در زمانی که ایران تلاش می‌کرد تا سیاست تنش‌زدایی را، چهار سال پس از پایان جنگ تحمیلی، به مرحله اجرا بگذارد.
در عصر اصلاحات و درست زمانی که دولت بوش پسر در آمریکا، خاورمیانه را به آتش می‌کشید، او کارشناس و معاون سفارت جمهوری اسلامی ایران در بغداد شد و کتاب «استراتژی مهار دوگانه» را منتشر کرد. در دولت دوم سید محمد خاتمی، او به‌عنوان معاون اداره اول سیاسی خلیج فارس وزارت امورخارجه به ایفای نقش پرداخت. وی سپس سمت معاون دستیار ویژه وزیر خارجه در امور عراق را برعهده گرفت و سرانجام در دولت اول محمود احمدی‌نژاد معاون مدیرکل خلیج‌فارس وزارت امورخارجه شد.
در سال 85 و در اوج بحران سیاسی در عراق، امیرعبداللهیان مسئولیت ریاست ستاد ویژه عراق در وزارت امور خارجه را برعهده گرفت و دقیقا در زمانی که صدای پای انقلاب‌های عربی به گوش می‌رسید، حکم وی به‌عنوان سفیر کشورمان در بحرین صادر شد. او در همین سال بود که با انتشار کتاب «دموکراسی متعارض ایالات متحده آمریکا در عراق جدید» تسلط خود به معادلات سیاسی در عراق را به رخ تحلیلگران غربی و عربی کشید.
حسین امیرعبداللهیان با این کارنامه دیپلماتیک، در سال 1389 مدیرکل خلیج فارس و خاورمیانه وزارت امورخارجه شد. یعنی در زمانی که نهضت بیداری اسلامی، منطقه را فراگرفته بود. کتاب «ناکارآمدی طرح خاورمیانه بزرگ در خیزش بیداری اسلامی» او که در سال 91 به چاپ رسید نشان می‌دهد که این دیپلمات برجسته کشورمان، درک مناسبی از چشم‌انداز تحولات منطقه داشت. وی یکسال بعد به‌عنوان معاون عربی و آفریقا، وزارت امورخارجه ارتقای مقام پیدا کرد و توانست با وجود چرخش دکترین دیپلماتیک ایران در سال 92، این کرسی را در سه سال بعد از روی کار آمدن دولت حسن روحانی حفظ کند گرچه در نهایت مسیرش از دولت منفک شد.
حاشیه‌های خروج از تیم معاونان ظریف
خروج امیرعبداللهیان از معاونت عربی و آفریقای وزارت خارجه در سال جاری اما بی‌حاشیه نبود. منتقدان دولت، محمدجواد ظریف را متهم می‌کردند که به دلیل فشارهای بیرونی، معاون خود را کنار گذاشته است. اتهامی که وزیر امور خارجه را در صحن علنی مجلس به واکنش واداشت: «این اظهارات توهین به وزارت‌خارجه نیست بلکه توهین به نظام است که گفته شود ما به دلیل فشار خارجی مسئولان را عوض می‌کنیم.» او در پاسخ به سوال جواد کریمی قدوسی نماینده دلواپس مشهد که درباره چرایی برکناری امیر عبداللهیان در شرایط حساس منطقه با اشاره به اینکه آقای امیرعبداللهیان قرار بود سفیر ایران در عمان شود، مطالبی را در مجلس طرح کرده بود، تاکید کرد که «با خود ایشان هم صحبت شد و اقدامات لازم نیز صورت گرفت اما نهایتا ایشان به دلیل مشکلات خانوادگی تصمیم گرفت که به سفارت نرود... چه کسی از صحبت خصوصی آقای سرمدی با آقای امیرعبداللهیان به شما گزارش داده است؟ شما چگونه به خود جرأت می‌دهید که در صحن علنی مجلس خلاف بگویید؟ بنده که می‌دانم چه گذشته است، بنده برای حفظ احترام همکارانم سکوت می‌کنم و اجازه نخواهم داد هیچ یک از همکارانم در صحن مجلس مورد سؤال قرار گیرند... هیچ‌گاه هیچ دستگاهی جرأت ندارد در مورد یک کارگزار سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به ما توصیه‌ای بکند، بنده هیچ‌گاه چنین چیزی را اجازه نمی‌دهم، به شما (کریمی‌قدوسی) هم اجازه نمی‌دهم چنین تهمتی را به سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بزنید و اجازه دهید که دشمنان این کشور و انقلاب، جرأت پیدا کنند که این لاطائلات را بگویند.»
با این همه، منتقدان وزارت خارجه، دولت را متهم می‌کردند که با تغییر امیرعبداللهیان، عملا برخلاف مسیر مقاومت حرکت کرده است. پاسخ ظریف در همان جلسه مجلس به این اتهامات چنین بود: «متأسفم وزیر خارجه‌ای که موظف است دستورات رهبری را اجرا کند، در صحن علنی مجلس به عنوان زمینه‌ساز تغییر سیاست خارجی در منطقه معرفی می‌شود. این حرف از هیچ کسی پذیرفته شده نیست، بهتر است برای ملاحظات زودگذر و کوچک سیاست داخلی وجهه ایران را در جهان خدشه‌دار نکنید، چه کسی جرأت دارد مقاومت اسلامی که سند افتخار این نظام و جمهوری اسلامی ایران است را خدشه‌دار کند؟»
دیپلماتی که در زمین دلواپسان بازی نکرد
اما نکته حائز اهمیت اینجاست که امیرعبداللهیان هیچ‌گاه در زمینی که دلواپسان طراحی کرده بودند، بازی نکرد. او در برابر وزارت خارجه موضع نگرفت و با سکوت خود به دستگاه دیپلماسی کشور کمک کرد تا به حرکت خود در چارچوب دکترین طراحی شده برای سیاست خارجی حرکت کند. چنین بود که او پس از خروج از تیم معاونان ظریف، در کنار علی لاریجانی قرار گرفت و به‌عنوان دستیار ویژه رئیس مجلس و مدیرکل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی جایگزین حسین شیخ‌الاسلام شد.
سفرهای پیاپی خارجی، برقراری تماس‌هایی کلیدی به رهبران مقاومت در منطقه و کمک به نمایندگان برای ارتباط‌گیری بهتر با مقامات پارلمانی در کشورهای منطقه، همه و همه ازجمله فعالیت‌هایی بود که امیرعبداللهیان در دوره جدید کاری خود در مجلس در دستورکار قرار داد و توانست به ظرفیت‌های دیپلماسی پارلمانی ایران جانی تازه ببخشد. سلسله فعالیت‌های او در مجلس شورای اسلامی حکایت از آن دارد که حسین امیرعبداللهیان را باید یک دیپلمات واقع‌نگر در عرصه سیاست خارجی ایران دانست. کسی که به‌خوبی می‌داند، نباید منافع ملی ایران را تحت تاثیر منافع اشخاص و گروه‌های داخلی قرار داده و سطح فعالیت‌های خود را به مسائل جناحی کاهش دهد.
منبع: خبرآنلاین
15
