ماجرای یک بخشنامه پرحاشیه در دانشگاه آزاد/ هیات علمی به مثابه کارمند؟

حالا شاید می‌توان شک کرد همه چیز از کرونا شروع شده باشد. شاید علت آن کم شدن دانشجویان دانشگاه آزاد یا بی رغبتی به درس و مدرک دانشگاهی است. هر چه هست الان خلوتی دانشگاه ها گریبان استادانی را گرفته که زمانی به خود می بالیدند در دانشگاه آزاد اسلامی تدریس می کنند. دانشگاهی که گفته می شود وقف عام است ولی بارها ریاست آن با تغییر دولت بین جناحهای سیاسی دست به دست شده است.

دانشگاه آزاد اما در آخرین ماه سال گذشته بخشنامه ای را ابلاغ کرد که حقوق اعضای هیات علمی و استادان دانشگاه آزاد را به شدت کم کرد. بخشنامه ای که با عنوان رسمی «شیوه‌نامه همکاری اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی نوع الف و ب» شناخته شده است ولی دانشگاه آزادی‌ها به آن «طرح الف‌ب» می گویند. این طرح آمده تا استادان دانشگاه هم مانند کارمندان سر ساعت بیایند، ساعت حضور اعلام کنند و موظف باشند حتی اگر کاری برای انجام ندارند در محل کار حضور داشته باشند.

صدای استادان دانشگاه اما از این طرح درآمده است. آنچه چند نفر از این استادان با در میان گذاشته اند نشان می دهد طرح الف ب باعث ایجاد نارضایتی در بین استادان شده. البته نارضایتی ای که بخشی از آن طبیعی است چون ساعات آزاد بودن استادان دانشگاه را محدود کرده و در قسمتی دیگر گویی حق با استادان دانشگاه است، استاد دانشگاه کار فکری می کند و کار فکری، ساعت حضور پشت میز و حضور موظفی نمی شناسد.

هر چه هست، این طرح مستقیما به استادان دانشگاه آزاد ارتباط دارد و شاید نشانه ای از وضعیت نامناسب مالی دانشگاهی است که حالا گویا برای جبران کسری بودجه، ه است.

طرح الف-ب چه می گوید؟

طرحی که به نام الف-ب مشهور است می گوید باید هیات علمی دانشگاه آزاد به صورت تمام وقت در این دانشگاه حضور داشته باشد. بند 9 از ماده 3 بخشنامه این طرح که در تاریخ ۱۰ اسفندماه سال 1399 و با شماره 3895/10/ص/99 منتشر شده نشان می دهد «درآمدزایی» یکی معیارهایی است که واریز حقوق برای استادان دانشگاه آزاد را مشخص می کند. این بند می گوید واحد دانشگاه می تواند متناسب با درآمدزایی استادان در موارد درآمدهای غیر شهریه ای به آنها پرداختهایی صورت دهد.

بند ۱۵ این ماده باز هم به درآمدزایی استادان تاکید کرده و نوشته عضو هیات علمی می تواند از این درآمدها متنفع شود.

همچنین بند ۱۳ این ماده هم می گوید اگر استادی تعهدات مندرج در این بخشنامه را انجام نداد جریمه می شود.

بندهای دیگر این طرح می گوید باید استادان به دو نوع الف و ب تقسیم شوند. نوع الف باید ساعات مشخصی در دانشگاه حضور داشته باشند و تعهدات معلومی را انجام دهند تا به عنوان استاد تمام وقت شناخته شوند و نوع ب که به صورت پاره وقت باید در دانشگاه حاضری بزنند.

برخی دستورالعملها که برای اجرای این بخشنامه صادر شده هم نشان می دهد استادانی که از بدو استخدام دارای درجه مربی بوده و ارتقا نیافته اند، نوع ب خواهند بود. همچنین استادان بورسیه که در ۴ سال تحصیل مجاز هستند امکان نوع الف دارند بقیه نوع ب خواهند بود. (اعم از اینکه لغو قرارداد شده اند یا سنوات تمام شده یا دفاع کرده و در حال ارتقا باشند)

همچنین دستورالعمل های جدید می گوید استادیاران مشمول رکود ۱ سال فرصت داده شده است که از رکود خارج شوند در غیر اینصورت تبدیل به ب خواهند شد. ساعات حضور خارج از ساعات تدریس بایستی باشد و در شرایط کرونا ۲ روز حضور الزامی است و بعد از کرونا حداقل ۴ روز استادان باید در دانشگاه باشند.

دستورالعملها می گویند رشته هایی که دانشجو ندارند از ترم بعد اساتیدشان ب خواهد بود و استادانی که طبق بخشنامه نوع کار خود را مشخص خواهند کرد و پس از تایید ناحیه دانشگاه بایستی به وظایف خود عمل کنند، در صورت عدم انجام وظایف و یا کوتاهی علاوه بر تبدیل شدن به نوع ب، پرداختی های مازاد نیز مسترد خواهد شد.

همچنین مدیران گروه های علمی نوع الف، ۲ روز تدریس، ۲ روز حضور و ۱ روز نیز بابت کارهای مدیرگروهی بایستی در دانشگاه حضور داشته باشند. براساس بندهای این شیوه نامه، عضو هیأت علمی نوع الف در ترم تابستان موظفی تدریس ندارد، اما فعالیت‌های علمی و پژوهشی تداوم می‌یابد.

استادان دانشگاه آزاد چه می گویند؟

تقریبا تمام استادانی که با آنها گفتگو کرده از اجرای این طرح ناراضی هستند. یکی از اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات که تمایل دارد نامش محفوظ بماند در این باره به گفت: به نظر می رسد مدیران دانشگاه آزاد به دنبال کاهش هزینه ها نیستند بلکه دنبال بهانه هستند و می خواهند استادان را اخراج کنند. طرح الف و ب در دنیا سابقه ندارد و آدمهای عجیب و غریبی آمده اند که می خواهند استاد دانشگاه را به عنوان یک کارمند ساعتی به خدمت بگیرند.

او در این باره می گوید: زمانی که استادان استخدام شده اند به عنوان هیات علمی آمده اند و عرف کار هیات علمی دانشگاه ها در تمام دنیا مشخص است. قاعدتا هیات علمی باید کلاس برگزار کند و در فعالیتهای پژوهشی دانشجویان مشارکت کند. این هیات علمی را نمی شود پشت یک میز نشاند و گفت تو فقط بنشین تا ساعت کارت پر شود. اگر همین استاد در دانشگاه دولتی عضو هیات علمی شود برای او اتاق و دفتر در نظر می گیرند و کارهایش را با دانشجویان هماهنگ می کند ولی در این طرح، استاد دانشگاه را مانند کارمندان اداری به خدمت گرفته اند که باید ساعت مشخصی را در طول هفته در دانشگاه به سر ببرد و حاضری بزند و اگر حاضری نزند، جریمه می شود.

یکی دیگر از استادان دانشگاه آزاد که در واحد شیراز تدریس می کند و او هم تمایلی برای معرفی خود در این گزارش ندارد می گوید: به نظر می رسد دانشگاه آزاد با هدف تصفیه مخالفان خود و استادانی که ساکت مانده اند این طرح را تصویب کرده است. نکته جالب اینجاست که طبق این طرح اگر استادی خودش انتخاب نکند که در گروه الف قرار بگیرد و به صورت تمام وقت در دانشگاه حضور داشته باشد دانشگاه اختیار دارد او را در گروه ب جا داده و به عنوان استاد پاره وقت با او برخورد کند.

او دراین باره می گوید:حقوق استادان نوع ب حقوق نصف دیگر استادان دانشگاه آزاد و کمتر از یک چهارم حقوق معمول استادان هیات علمی دانشگاه های دولتی است.این بخشنامه استثمار واقعی نیروی متخصص و آموزش دهنده کشور است و باعث نارضایتی شدید استادان شده ولی آنها به دلیل اینکه اخراج نشوند، خیلی به صورت آشکار درباره این بخشنامه اعتراض نمی کنند.

استاد دیگری از اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد که به او قول داده ایم نامش در این گزارش درج نمی شود، درباره این بخشنامه می گوید: طراحان این طرح احتمالا می دانند برخی افراد غیروابسته به تیم مدیریتی جدید و چهره های برجسته عضو هیات علمی این نوع رفتار با آنها را طاقت نمی آورند و نهایتا آنها به صورت قهری وارد گروه ب خواهند شد. لذا دست طراحان این طرح باز می شود تا آنها بتوانند دوستان جدید خود را به عنوان هیات علمی به دانشگاه بیاورند. به نظر می رسد یکی از اهداف این طرح آن است که آدمهایی که بیرون خط دارند را داخل دانشگاه بیاورند و کادرسازی برای آینده کنند.

او معتقد است: اکثر مدیران ارشد دانشگاه آزاد،عضو هیات علمی دانشگاه های دولتی هستند و آنجا حقوق کافی دریافت می کنند، در حالی که اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد چنین شرایطی ندارند و مجبور می شوند با این طرح نهایتا ۴ تا ۵ میلیون تومان درماه دریافتی داشته باشند. حالا طراحان بگویند آیا می شود یک نفر استاد دانشگاه با این پول زندگی کند؟

این استاد دانشگاه معتقد است: با طرح الف ب حتی برخی از همکاران ما به بهانه های مختلف جریمه شده اند و دریافتی آنها پایین تر از حقوق پایه اداره کار برای کارگر ساده آمده است ولی آنها هم قادر به اعتراض نیستند چون اعتراض به این طرح باعث می شود تبعات اعتراض مستقیما متوجه فرد معترض شود.

دانشگاه آزاد تابع چه مقررات استخدامی است؟

واقعیت این است که دانشگاه آزاد اسلامی تابع مقررات قانون کار یا قانون مدیریت خدمات کشوری و لشگری نیست. این دانشگاه وضعیت خاصی از لحاظ حقوق استخدامی و روابط کارفرما با کارکنان دارد. زیرا ماهیت این دانشگاه خاص است چون اساسنامه آن در خلال سالهای 65 و 66 به تصویب شورای انقلاب فرهنگی رسیده است و از آنجایی که مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی لازم الاجراست، بر این اعتبار اساسنامه این دانشگاه در حکم قانون و واجد اعتبار قانونی شناخته شده است.

برابر ماده 5 و 6 اساسنامه دانشگاه موسسه ای است غیرانتفاعی که درآمد های آن منحصرا صرف هزینه ها و پیشرفت و توسعه فعالیت های آن خواهد شد و دانشگاه تابع کلیه مقررات آیین نامه های مربوط به موسسات آموزش عالی غیر دولتی غیرانتفاعی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و بر حسب مورد وزارت فرهنگ و آموزش عالی یا وزارت بهداشت درمان درمان و آموزش پزشکی خواهد بود.

بند "ح" از ماده 12 اساسنامه دانشگاه آزاد هم اختیار و صلاحیت تصویب مقررات استخدامی اعضا هیات علمی دانشگاه و تعیین میزان حقوق و دستمزد و مزایای آنان را از وظایف هیات امنا قرار داده و بر این اساس دو آیین نامه قبلی حقوق و دستمزد اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد با نام آیین نامه استخدام هیات علمی تمام وقت و آیین نامه استخدامی کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی در سال 1371 به تصویب هیات امنا رسیده است.

از این رو از سال 1371 اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد دارای نظام حقوق منحصر به فردی از لحاظ ضوابط رابطه استخدامی و نوع و میزان دستمزد خود هستند و به این ترتیب بخشنامه الف ب هم اعتبار قانونی دارد.

نکته اینجاست که دیوان عدالت اداری هم به این جهت که دانشگاه آزاد دستگاه دولتی یا عمومی مصرح در قانون تشکیل و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری نیست، به شکایات مربوط به این دانشگاه رسیدگی نمی کند و همه شکایاتی که درباره نظامها و مقررات این دانشگاه است باید در هیات امنای دانشگاه و پس از آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی بررسی شود.

منبع: خبرآنلاین

70