تهران در آستانه وضعیت محیط زیستی بحرانی/ لیست مناطق تحت فشار محیط زیستی تهران

ظرفیت برد شهری به حداکثر تعداد جمعیت و یا آثار ناشی از فعالیت های آنها، شامل مصرف ماده، انرژی، تولید پسماند، توسعه فیزیکی و کاربری های شهری دلالت می‌کند که میتواند توسط زیست بوم شهری بدون ایجاد تغییرات جدی و یا آسیب های غیرقابل بازگشت به سالمت محیط و ساکنین، تحمل شود. به طور ساده می توان گفت این اصطلاح به معنای توان پشتیبانی ظرفیت های یک جغرافیا از مقدار مشخصی از جمعیت است. 

در پژوهش مرکز پژوهش ها مجلس با بیان اینکه جمعیت شهر نشین کشور طی سال های 1335 تا 1395 از 31.4 درصد به 74 درصد رسیده، بیان کرده است: سرعت بالای رشد و گسترش شهری به همراه رشد جمعیت و مدیریت ناکارآمد، پیامدهای محیط زیستی نظیر آلودگی هوا، آلودگی صوتی، تجمع پسماندها و آثار مخرب بر محیط طبیعی و پوشش گیاهی را به همراه داشته است. مشکل افزایش فشار بر محیط زیست شهرها همچنین سبب توزیع ناهمگون شرایط اقتصادی-اجتماعی و جمعیتی در شهرها شده است. به این دلیل است که یکی از چالش ها و مشکلات بزرگ برنامه ریزان شهری، فراهم آوردن کیفیت زندگی خوب برای تمامی ساکنان در تمامی مناطق شهری است.

در بخش دیگری از این گزارش می خوانیم: شهر تهران به عنوان پایتخت و بزرگترین کلان‌شهر ایران با حدود 10 میلیون نفر جمعیت و قرارگیری صنایع، خدمات و مراکز متعدد اداری و اقتصادی، از نظر محیط زیستی متحمل فشارهای عدیده ای شده است که بدون شناخت نسبت فشار به ظرفیت محیط زیستی شهر عملا عبور از خط قرمزهای محیط زیستی در شهر اجتناب ناپذیر خواهد بود. در نگاهی دقیق تر، فشار محیط زیستی وارد بر هریک از مناطق کلانشهر تهران و میزان فاصله آنها از ظرفیت برد زیست بوم مذکور در راستای مدیریت پایدار محیط زیستی شهر تهران نقش حیاتی خواهد داشت. 

وضعیت ظرفیت بُرد شهری تهران 

پژوهش مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد که پس از انتخاب 35 شاخص موثر محیط زیستی مانند بلایای طبیعی، میزان مصرف انرژی، تولید پسماند، آلاینده های هوا و ...، وضعیت فشار وارده بر مناطق 22 گانه تهران مورد سنجش قرار داده شده که نتایج بیانگر این است که  هیچ‌یک از مناطق بیست و دو گانه دارای عدد فشار کل مطلوب، خیلی کم، کم یا حتی متوسط نیستند. 

 بر این اساس فشار کلی حاصل از تمامی شاخص های سی و پنج گانه وارد بر مناطق غربی 2 ،5 ،21 و 22 متوسط تا زیاد و سایر مناطق زیاد تا خیلی زیاد است. بازه مطلوب تا بحرانی عدد فشار مناطق بین 10 تا 500 در نظر گرفته شده است که منطقه 1 با عدد فشار 363 بیشترین فشار کلی و منطقه 22 با عدد 247 کمترین فشار کلی را به خود اختصاص داده اند.

این گزارش همچنین توصیه کرده است: اگرچه نتایج تحقیق نشان می دهد که تمامی مناطق بیست و دوگانه دیگر نمی‌توانند پذیرای جمعیت و توسعه شهری بیشتری باشند و حتی نیاز است به نحوی با کاهش تراکم جمعیت، زمینه ترمیم ساختار بوم شناسی شهر را فراهم ساخت اما چنانچه اصرار بر بارگذاری جمعیتی وجود داشته باشد، مناطق 2، 5، 21 و 22 آسیب کمتری را در پی دارد.