واکسن جدید برای بچه های ایران؛ روتاویروس چیست؟

تزریق واکسن روتاویروس به صورت پایلوت در برخی مناطق کشور در حال انجام است، اما براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده به زودی (هفته دوم آذرماه) وارد برنامه واکسیناسیون ملی می‌شود.

روتاویروس، یک ویروس بسیار مسری و عامل اصلیِ بیماری‌های اسهالی در کودکان زیر ۵ سال است و مهم‌ترین علائم آن اسهال آبکی طولانی، تب، استفراغ و گاهی شکم‌درد است. تاکنون ۹ گونه از روتاویروس‌ها در دنیا شناسایی شده‌اند و سالانه بیش از ۵۰۰ هزار کودک زیر ۵ سال در سراسر دنیا براثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست می‌دهند.

آمار شیوع روتاویروس در ایران قابل توجه است.  اردیبهشت سال گذشته بود که آماری از طغیان این ویروس در تهران اعلام شد و کودکان زیادی در بیمارستان‌ها بستری شدند. از همان زمان تصمیم بر این شد که واکسیناسیون روتاویروس در برنامه واکسیناسیون سراسری قرار گیرد. روتاویروس عمدتا در کودکان زیر ۵ سال دیده می‌شود. البته بزرگسالان هم ممکن است مبتلا شوند، اما هرچقدر سن بالاتر باشد، علائم و عوارض روتاویروس کمتر دیده می‌شود و هرچقدر سن کمتر باشد، علائم و عوارض این بیماری شدیدتر است. نحوه انتقال این ویروس مثل سایر ویروس‌های گوارشی به صورت دهانی و نیز از طریق مدفوع است و مهم‌ترین راه پیشگیری از آن هم رعایت بهداشت دست است.

واکسن روتاویروس به همراه پنوموکوک،  زمستان سال گذشته به برنامه واکسیناسیون کشوری اضافه شدند، اما به دلیل کمبود شدید هردو واکسن و مشکلات مرتبط با واردات، دولت برنامه تزریق را با واکسن پنوموکوک و به صورت بسیار محدود از استان‌های جنوبی کشور آغاز کرد. بندر خمیر، اولین شهری بود که تزریق این واکسن در آن آغاز شد و علت آن هم محرومیت این شهر اعلام شد. درحال‌حاضر، واکسن پنوموکوک از واکسن‌هایی است که به صورت سراسری در کشور تزریق می‌شود و تزریق آن از بهمن پارسال شروع شد. تزریق این واکسن به کودکان زیر ۵ سال از سال ۲۰۱۰ در دنیا توصیه شده، اما در ایران حدود ۶ سال تلاش شد تا مسئولان بتوانند دو واکسن روتاویروس و پنوموکوک را به برنامه واکسیناسیون کشوری اضافه کنند.

کودکان تا سال گذشته باید از بدو تولد تا ۶ سالگی، ۷ واکسن به صورت اجباری دریافت می‌کردند که با اضافه شدن این دو واکسن، تعداد واکسن‌های اجباری کودکان به ۹ واکسن رسیده است. واکسن روتاویروس باید در ۲ و ۴ و ۶ ماهگی و واکسن پنوموکوک باید در ۲ و ۶ و ۱۲ ماهگی کودک دریافت شوند. گفته می‌شود واکسن پنوموکوک سالانه از ۱۵۰۰ مرگ کودکان به علت بیماری‌های ذات‌الریه جلوگیری می‌کند و واکسیناسیون روتاویروس هم حداقل از ۱۰ هزار بیماری اسهال شدید و نیاز به بستری در سال جلوگیری خواهد کرد.

دکتر آمیتیس رمضانی، متخصص بیماری‌های عفونی و دبیر انجمن متخصصین بیماری‌های عفونی ایران درباره جزئیات تزریق روتاویروس می‌گوید: سن این ۲ واکسن زیر ۱۲ماهگی است و فعلا برنامه ما برای کودکانی که سن واکسن را گذرانده‌اند یا وسط این سن هستند، نیست. یعنی اگر کودکی در حال حاضر از ۶ماهگی گذشته یا ۱۲ماهگی را پشت سر گذاشته، لازم نیست واکسن را بزند. چون در این صورت می‌تواند فقط یک یا ۲ دوز را دریافت کند که طبیعتا اثربخشی واکسن کامل نمی‌شود. چون دوره کامل این ۲ واکسن «۳ دوز» است؛ ۳ دوز روتاویروس (خوراکی) و ۳ دوز پنوموکوک (تزریقی).

خیلی از خانواده‌ها نگران عوارض واکسن‌هایی هستند که به کودکان‌شان تزریق می‌شوند. به خصوص واکسن‌های جدید که هنوز آگاهی اندکی درباره آنها دارند و درنتیجه نسبت به آنها اعتماد کامل ندارند، اما کارشناسان تاکید دارند که برنامه ایمن‌سازی کودکان با واکسن با توجه به زیاد شدن عفونت‌ها و بیماری‌های گوارشی در کودکان نه تنها خطرناک نیست، بلکه لازم و ضروری است و در کشور‌های توسعه‌یافته نیز در قالب برنامه کشوری انجام می‌شود.

منصور علیمردانی، عضو کمسیون بهداشت مجلس روز گذشته درباره عوارض واکسن جدید روتاویروس به رسانه‌ها گفت: این واکسن عوارضی خواهد داشت، اما بسیار کم است و شاید در هر ۱۰۰ هزار واکسیناسیون، در یک مورد عوارض دیده شود که به راحتی در بیمارستان قابل درمان خواهد بود.

میزان سرایت ویروس روتاویروس در کودکان تا حدی بالا و علائم آن در خیلی از کودکان به قدری آزاردهنده و پرخطر است که توصیه سازمان جهانی بهداشت (WHO) نیز این است که کودکان حتما این واکسن را دریافت کنند.