آیا پارگی پرده گوش را می توان درمان کرد؟

خوشبختانه، پرده گوش آسیب دیده در بسیاری از موارد خودبه‌خود ترمیم می‌شود و در موارد شدیدتر، با انجام مراقبت‌های خانگی یا جراحی بهبود می‌یابد. در این مطلب همراه ما باشید تا با علائم، روش‌های تشخیص و بهترین راهکارهای درمان پارگی پرده گوش آشنا شوید.

پارگی پرده گوش چیست؟

پارگی پرده گوش (eardrum perforation) به آسیب یا پارگی در پرده تمپان (tympanic membrane) گفته می‌شود. این غشای نازک بین گوش خارجی و گوش میانی قرار دارد و نقش حیاتی در شنیدن و محافظت از گوش میانی در برابر باکتری‌ها، آب و اجسام خارجی دارد.

پرده تمپان، امواج صوتی را از مجرای گوش گرفته و به استخوانچه‌های گوش میانی منتقل می‌کند. از این رو، آسیب دیدن این پرده باعث اختلال در عملکرد طبیعی گوش و افت شنوایی می‌شود.

علل پارگی پرده گوش

پاره شدن پرده گوش معمولا بر اثر آسیب‌های فیزیکی یا التهابی ایجاد می‌شود. این عوامل به سه دسته رایج زیر تقسیم می‌شوند:

عفونت

عفونت گوش میانی منجر به تجمع مایع چرکی و التهابی پشت پرده گوش و ایجاد فشار به آن می‌شود. اگر این فشار بیش از حد افزایش یابد، پرده گوش پاره می‌شود. معمولا این نوع پارگی با ترشح مایع چرکی یا خونی از گوش همراه است. کودکان به دلیل ضعیف بودن ساختار دستگاه شنوایی و سیستم ایمنی، بیشتر در معرض این نوع عفونت و آسیب دیدن پرده گوش هستند.

ضربه و جراحت

آسیب‌های فیزیکی مستقیم از عوامل اصلی پاره شدن پرده گوش هستند. این آسیب‌ها اغلب در مواردی مانند وارد کردن گوش‌پاک‌کن یا گیره به داخل گوش، ضربه مستقیم به گوش یا افتادن شدید روی سر رخ می‌دهند. همچنین خطر پارگی پرده گوش با صداهای بسیار بلند مانند انفجار نیز در محیط‌های نظامی یا صنعتی بیشتر است.

تغییرات فشار

تغییرات ناگهانی یا شدید فشار هوای محیط، عامل دیگر پارگی پرده گوش است. این اتفاق معمولا هنگام پرواز (به‌ویژه هنگام فرود یا صعود سریع هواپیما)، غواصی در عمق زیاد، یا کوه‌نوردی اتفاق می‌افتد. در این شرایط، اگر بخش شیپور استاش گوش نتواند فشار را تنظیم کند، اختلاف فشار باعث کشش و در نهایت پارگی پرده می‌شود. این نوع پارگی اغلب با احساس فشار شدید، درد، کاهش شنوایی و سرگیجه همراه است.

عوارض و علائم پارگی پرده گوش

پاره شدن پرده گوش می‌تواند علائم فوری و عوارضی در میان‌مدت یا بلندمدت ایجاد کند. شدت علائم به اندازه پارگی، علت ایجاد آن و وجود یا عدم وجود عفونت بستگی دارد. برخی از این نشانه‌ها بلافاصله پس از آسیب نمایان می‌شوند، در حالی که برخی عوارض ممکن است با تاخیر ظاهر شوند.

کاهش شنوایی

اولین و شایع‌ترین علامت پاره شدن پرده گوش، کاهش شنوایی است. این عارضه معمولا در گوش آسیب‌دیده رخ می‌دهد و شدت آن بسته به وسعت پارگی متفاوت است. از آنجایی که پرده تمپان نقش کلیدی در انتقال ارتعاشات صوتی به استخوانچه‌های گوش میانی دارد، هر گونه آسیب به آن می‌تواند روند انتقال صدا را مختل کرده و شنوایی فرد را کاهش دهد. در بیشتر موارد، پس از بهبودی کامل پرده، شنوایی نیز به حالت طبیعی بازمی‌گردد؛ اما در صورت ایجاد عوارضی مانند کیست یا عفونت مزمن، ممکن است کاهش شنوایی پایدار شود.

ترشح از گوش

ترشح از گوش یکی دیگر از علائم آسیب دیدن پرده گوش است که می‌تواند شفاف، چرکی یا خونی باشد. این عارضه نشان‌دهنده وجود التهاب یا عفونت همزمان در گوش میانی است و ممکن است با بوی ناخوشایند همراه باشد. در صورت تداوم ترشح یا همراهی آن با تب و درد، احتمال وجود عفونت فعال وجود دارد.

کیست و عفونت گوش میانی

گاهی پس از پارگی، سلول‌های پوستی وارد گوش میانی شده و منجر به ایجاد کیست‌هایی به نام کلستئاتوما می‌شوند. این کیست‌ها می‌توانند به تدریج گسترش یافته و استخوان‌های گوش میانی، بخش‌های مجاور و عصب شنوایی یا تعادل را درگیر کند. از این رو، پیگیری دقیق درمان پرده گوش، اهمیت زیادی در پیشگیری از عوارض بعدی دارد.

تشخیص پارگی پرده گوش

قدم اول برای تشخیص پارگی پرده گوش، بررسی علائم درد، کاهش شنوایی ناگهانی، یا ترشح از گوش است. برای تایید قطعی این عارضه، ارزیابی‌های تخصصی‌تری انجام می‌شود که در ادامه به آن‌ها پرداخته شده است.

معاینه اتوسکوپی

اتوسکوپی اولین و رایج‌ترین روش بررسی پرده گوش است. در این روش، پزشک با استفاده از اتوسکوپ (ابزاری با نور و لنز بزرگ‌نما)، مجرای گوش را مشاهده کرده و وضعیت پرده تمپان را بررسی می‌کند. در اتوسکوپی می‌توان شکاف، سوراخ، عفونت، التهاب و ترشح را مشاهده کرد.

تست تمپانومتری

تمپانومتری آزمونی غیرتهاجمی است که میزان انعطاف پرده گوش و عملکرد گوش میانی را ارزیابی می‌کند. در این تست، یک وسیله به آرامی وارد مجرای گوش شده و تغییرات فشار هوای داخل آن را اندازه‌گیری می‌کند. در صورت وجود پارگی، پاسخ تست تمپانومتری معمولاً غیرطبیعی خواهد بود و منحنی حاصل نشان‌دهنده نشت هوا و اختلال در عملکرد پرده گوش است. این تست در مواردی که اتوسکوپی نتیجه واضحی ندهد یا برای بررسی‌های تکمیلی قبل از جراحی توصیه می‌شود.

نمونه‌برداری از ترشحات

نمونه‌برداری از ترشحات به تشخیص عامل عفونت (باکتری، قارچ، یا ویروس) کمک می‌کند. نتایج این بررسی در انتخاب آنتی‌بیوتیک مناسب یا سایر اقدامات درمانی موثر است.

انجام تست شنوایی‌سنجی

در آزمایش شنوایی‌سنجی، آستانه شنوایی در فرکانس‌های مختلف بررسی می‌شود تا میزان و افت آن تعیین شود. در این روش تمایز میان افت شنوایی انتقالی (ناشی از اختلال در هدایت صوت) و حسی-عصبی (ناشی از آسیب عصب شنوایی) قابل تشخیص است.

روش‌های تکمیلی

در اغلب موارد، تشخیص با روش‌های قبلی امکان‌پذیر است. اما اگر پزشک به وجود عوارض وخیم‌تر مثل التهاب استخوان گیجگاهی یا درگیری ساختارهای عصبی مشکوک شود، تصویربرداری CT اسکن یا MRI را تجویز می‌کند. این اقدامات به تشخیص دقیق‌تر و برنامه‌ریزی برای درمان‌های جراحی کمک می‌کنند

آیا پارگی پرده گوش درمان می‌شود؟

بله، در اغلب موارد پاره شدن پرده گوش قابل درمان است. بسیاری از پارگی‌های کوچک، به‌ویژه آن‌هایی که ناشی از تغییر فشار یا آسیب خفیف هستند، به‌صورت خودبه‌خود بهبود می‌یابند. در این شرایط مراقبت از گوش و جلوگیری از ورود آب و آلودگی به داخل گوش به ترمیم پرده تمپان کمک می‌کند. اما در مواردی که پارگی بزرگ یا همراه با عفونت باشد، به روش‌های درمانی جدی‌تری نیاز داریم. طول درمان پارگی پرده گوش معمولا بین چند هفته تا چند ماه است.

روش‌های درمان پاره شدن پرده گوش

انتخاب روش درمان به عواملی مانند علت پارگی، اندازه و محل آن، وجود یا عدم وجود عفونت و وضعیت شنوایی بیمار بستگی دارد.

پچ کردن پرده گوش

آسیب کوچک باشد و پس از چند هفته به‌طور طبیعی ترمیم نشود، از پچ کردن (Paper Patch) برای درمان پارگی پرده گوش بدون جراحی استفاده می‌شود. در این روش، پس از تمیز کردن لبه‌های پارگی، یک پچ نازک از جنس کاغذ خاص یا مواد بیولوژیک روی پرده قرار داده می‌شود تا روند ترمیم تحریک شود. این روش معمولا در مطب و بدون بی‌هوشی انجام می‌شود و گاهی نیاز به چند بار تکرار دارد.

دارو درمانی

اگر پارگی با عفونت همراه باشد، آنتی‌بیوتیک موضعی (مانند قطره سیپروفلوکساسین) یا آنتی‌بیوتیک خوراکی تجویز می‌شود. این داروها به کاهش التهاب، جلوگیری از گسترش عفونت و تسریع روند بهبود کمک می‌کنند.

بهترین قرص برای درمان پارگی پرده گوش ناشی از عفونت، آنتی‌بیوتیک است؛ که در صورت وجود درد، همراه با مسکن‌هایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده می‌شود.

جراحی

اگر پارگی بزرگ باشد، خودبه‌خود ترمیم نشود، یا شنوایی مختل شده باشد، مداخلات جراحی زیر مورد نیاز خواهد بود. در ادامه با این روش‌ها آشنا می‌شویم:

جراحی میرنگوپلاستی

یک روش جراحی ساده است که در طی آن پرده گوش با استفاده از یک گرافت نازک (معمولا از بافت بدن خود بیمار) ترمیم می‌شود؛ این روش در مواردی که استخوانچه‌ها سالم باشند استفاده می‌شود.

جراحی تمپانوپلاستی

تمپانوپلاستی، جراحی گسترده‌تری است که علاوه‌بر ترمیم پرده گوش، شامل بازسازی استخوانچه‌های گوش میانی نیز می‌شود.

جراحی اسیکولوپلاستی

اگر علاوه‌بر پرده، استخوان‌های گوش میانی نیز آسیب دیده باشند و نیاز به ترمیم یا جایگزینی با پروتزهای مصنوعی داشته باشند، اسیکولوپلاستی انجام می‌شود. این جراحی معمولا با بی‌هوشی عمومی انجام می‌شوند و درصد موفقیت بالایی دارد.

درمان پارگی پرده گوش در طب اسلامی

در طب اسلامی برای درمان مشکلات گوش از روغن‌های گیاهی، بخور، یا ترکیبات طبیعی استفاده می‌شود. اما آسیب دیدن پرده گوش یک آسیب جدی و تخصصی است و بهای انتخاب درمان اشتباه برای آن، تشدید آسیب، عفونت گوش میانی، یا کم‌شنوایی دائمی است.

در برخی متون طب سنتی، استفاده از روغن‌هایی مانند روغن بادام تلخ یا روغن بنفشه برای تسکین درد و کاهش التهاب گوش توصیه می‌شود درحالی‌که ریختن هر نوع مایع در گوش پاره‌ شده اکیداً ممنوع است! همچنین، اثر استفاده از بخور گیاهی یا طب سوزنی نیز پایه و اساس علمی ندارد و می‌تواند باعث تجمع رطوبت در گوش و تحریک عفونت شود.

بنابراین، بهترین راه درمان پارگی پرده گوش مراجعه به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی است.

درمان خانگی پاره شدن پرده گوش

هدف اصلی از مراقبت خانگی، پیشگیری از تشدید آسیب و تسریع فرآیند بهبودی است. مهم‌ترین اقدام در مراقبت خانگی، خشک نگه داشتن گوش است؛ به‌عنوان مثال، هنگام حمام کردن یا شستن مو، با استفاده از پنبه یا محافظ، از ورود آب به داخل گوش جلوگیری کنید. همچنین در این دوره، از فین کردن شدید، عطسه کردن با دهان بسته و قرار گرفتن در معرض فشار هوا (مانند سفر هوایی یا غواصی) خودداری کنید.

مقایسه روش‌های درمان پارگی پرده گوش

برای درمان پارگی پرده گوش، روش‌های مختلفی را بررسی کردیم که در جدول زیر می‌توانید آن‌ها را از نظر میزان تهاجمی بودن و موارد کاربرد با یکدیگر مقایسه کنید:

روش‌های پیشگیری از پاره شدن پرده گوش

با رعایت برخی نکات ساده و مراقبتی می‌توان از بسیاری از موارد پارگی پرده گوش پیشگیری کرد. رعایت این نکات برای افرادی با سابقه عفونت مکرر گوش یا فعالیت در شرایط پرخطر ضروری است:

• درمان به‌موقع عفونت‌های گوش میانی
• اجتناب از وارد کردن جسم خارجی به گوش
• محافظت از گوش در برابر صداهای بلند
• کنترل فشار هوا؛ با جویدن آدامس یا باز و بسته کردن دهان هنگام پرواز یا غواصی
• پیشگیری از ورود آب آلوده به گوش

مجازات اسلامی و دیه پارگی پرده گوش چقدر است؟

دیه آسیب و پاره شدن پرده گوش بر اساس ماده ۶۸۲ قانون مجازات اسلامی، بسته به شدت آسیب و میزان تأثیر آن بر شنوایی تعیین می‌شود. در سال 1403، آسیب جدی به هر دو گوش و اختلال در شنوایی، شامل دیه کامل (حدود ۶۰۰ میلیون تومان) و آسیب به یک گوش، حدود ۳۰۰ میلیون تومان محاسبه می‌شد.

پارگی پرده گوش در کودکان

همان‌طور که گفتیم، آسیب دیدن پرده گوش کودکان نسبتا شایع است و در پی باریک‌تر بودن شیپور استاش (Eustachian tube) و ضعف سیستم ایمنی رخ می‌دهد. علائم آسیب دیدن پرده گوش کودکان با علائمی مانند کاهش توجه، گریه و بی‌قراری هنگام شیر خوردن یا خوابیدن و گاهی خروج ترشح از گوش است.

درمان این عارضه در کودکان و بزرگسالان مشابه است؛ اما توجه والدین به علائم اولیه و آغاز درمان در مراحل ابتدایی، کلید پیشگیری از عوارض بلندمدت در شنوایی و سلامت گوش کودک است.

دریافت نوبت دکتر گوش و حلق و بینی

پارگی پرده گوش در اثر عفونت، ضربه یا تغییر فشار رخ می‌دهد. تشخیص زودهنگام این آسیب و مراجعه به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی در انتخاب درمان مناسب و پیشگیری از خطرات بعدی، اهمیت بسیاری دارد.

اگر شما یا فرزندتان دچار علائمی مانند درد گوش، ترشح، کاهش شنوایی یا وزوز گوش شده‌اید، بهتر است در اولین فرصت توسط متخصص گوش و حلق و بینی معاینه شوید. در سایت دکتردکتر می‌توانید بهترین پزشکان ایرانی را پیدا کنید و نوبت ویزیت حضوری یا ویزیت آنلاین آن‌ها را دریافت کنید. پس همین حالا برای دریافت ویزیت آنلاین دکتر گوش و حلق و بینی اقدام کنید.