وقتی سیاست‌های پولی دولت، فعالان اقتصادی را وادار به پولشویی می‌کند / چرا ارز ۴۲۰۰تومانی حذف شد؟ بانک مرکزی برنامه ریزی برای بازار ارز ندارد

بانک مرکزی، وقتی سامانه نیما را راه اندازی کرد بازار را به دو قسمت تقسیم کرد، به کالاهای اساسی از جمله برنج و ذرت و غیره ارز 4هزار و 200 تومانی تعلق می گرفت و باقی گروه های کالایی در اولویت‌های 6گانه تقسیم بندی شد و ارز حاصل از صادرات نفتی یا ارز حاصل از درآمد دولت به کالاهای اساسی داده شد و سامانه نیما را محل عرضه ارز حاصل از فروش پتروشیمی و صادرات قرار داد.

زمانی که سامانه نیما راه افتاد به قدری عرضه ارز صادراتی و پتروشیمی در آن زیاد بود و در مقابل درخواست کننده کم بود که در سال 98 در بازار ارز ثبات را تجربه کردیم، علت آن هم عدم دخالت بانک مرکزی در خرید ارز در بازار بود.

سه ماهه آخر سال 98، بانک مرکزی به خریدار ارز در سامانه نیما تبدیل شد، به نحوی که بخشی از ارز را به کالاهای اساسی تخصیص می داد و بخشی هم به کالاهایی که خود تشخیص می داد به گفته بانک مرکزی ارز این بخش کالایی را با هماهنگی وزارت صمت تخصیص می یافت.

اما در سال جاری با دو موضوع متفاوت مواجه شدیم، اولین موضوع بحث تخصیص ارز بود، بسیاری از ثبت سفارش هایی که در گروه کالایی دو یا سه بودند از تخصیص ارز محروم شدند و به نوعی به سمت بازار آزاد یا ارز اشخاص گشانده شدند.

بانک مرکزی در اردیبهشت ماه اعلام کرد ارز مورد نیاز اولویت های کالایی را کماکان را تامین می کند و برخی کالاها از اولویت دو به سه می روند و باید به دنبال ارز اشخاص باشند، اما عملا از ابتدای سال تا به امروز همچین اتفاقی نیفتاده است.

به نظر می رسد عملکرد بانک مرکزی با اخباری که نسبت به بازار و نحوه اداره ارز می گوید بسیار متفاوت است.

یکی از محرک هایی که باعث شد در حال حاضر بازار در روند صعودی شروع به حرکت کند و شتاب خیلی زیادی بگیرد، افزایش مدت زمان تخصیص ارز است، در گذشته طی دو روز تخصیص ارز اتفاق می‌افتاد که اکنون این بازه زمانی به 45 روز افزایش یافته است و این ارز در قالب فیش به کالاها تخصیص می یابد و بسیاری از این فیش ها تخصیص داده شده به مرحله فروش نمی رسد و باطل می شود و یا تخصیص آن 45 روز زمان می برد. در اصل بانک مرکزی حلقه تامین ارز را کوچک می کند بدون اینکه اطلاعات درست به بازار دهد تا بازار بتواند خود را برای آینده برنامه ریزی کند.

از سوی دیگر اتفاقی که در بازار ارز می افتاد عدم ثبات عرضه مناسب و عرضه بادوام در سامانه نیما است، تا زمانی که سامانه نیما خود عرضه و تقاضا را مدیریت می کرد هیچگونه تلاطمی نمی دیدیم و اگرشیبی هم داشت ملایم بود که بر اثر تامین ارز در بازار فروکش می کرد.

اما زمانی که بانک مرکزی تمام صرافی های بانکی را که مدیریت فروش ارز در سامانه نیما بر عهده داشتند، از کار انداخت و آنها را تبدیل کرد به ابزاری برای خرید ارز برای خودش تنظیم عرضه و تقاضا بازار نیما را کاملا بهم ریخت.

در سامانه نیما که در بالاترین و پایین ترین قیمت شاهد تفاوت 5 درصدی بودیم الان با این شیوه مدیریت بانک مرکزی در سامانه نیما باعث شده این تفاوت به 30 درصد برسد که بین بالاترین قیمت ارز سامانه نیما و بازار آزاد تفاوت 10 تا 20 درصدی اتفاق افتاده که نشانگر مصرف گرایی بانک مرکزی است. به جای اینکه بانک مرکزی تامین و توزیع کننده ارز در بازار باشد به خریدار و توزیع کننده انحصاری تبدیل شده است که باعث می شود در بخش های بین الملل بانک ها و بین الملل بانک مرکزی رانت های بزرگی ایجاد شده ودر آینده ای نزدیک منجر به ایجاد فساد و پرونده های فساد مالی می شود.

اکنون این سوال مطرح است که چرا نرخ ارز صعودی شده؟ چرا در این چند روزه برای قیمت دلار سقفی در نظر گرفته نمی‌شود؟

باید گفت بانک مرکزی وقتی تخصیص ارز 4هزار و 200 تومانی را حذف کرد و به سمت سامانه نیما شیفت داد، بدون اینکه راه حل و تامینی ببیند، ارز پتروشیمی را کاملا به کالاهای اساسی سوق داد و ارز مورد نیاز کالاهای اولویت دو را به سمت ارز اشخاص هدایت کرد.

این اقدام دو ضایعه بزرگ برای بازرگانی کشور به دنبال داشته است، اولا بازرگانان و واردکنندگان را به سمت پولشویی ناخواسته سوق می دهد به صورتی که بازرگانان شروع به خرید و فروش کوتاژهای صادراتی می کنند بدون اینکه مبالغی جابجا شود که مصداق پولشویی است، این ابزار را بانک مرکزی بدون اینکه خود را مسئول آن بداند جلو پای بازرگانان قرارداده است فردا این موارد به پرونده های خرد قضایی تبدیل خواهد شد.

دلیل روند صعودی بازار دخالت غیر حرفه‌ای و بدون برنامه ریزی بانک مرکزی است، این بانک بدون اینکه برای درخواست بازار برنامه ریزی کند، بازار و سامانه نیما را دچار تغییرات بسیار کرد، عملا برای این تغییرات برنامه ریزی نمی کند و عدم برنامه ریزی خواسته یا ناخواسته، که اکنون قسمتی از عمدی بودن این موضوع مشهود می شود، باعث روند صعودی ارز شد و برای اولین بار در کشور این را تجربه می کنیم که هیچ سقفی برای قیمت ارز پیش بینی نمی شود.

اما برای نرخ دلار مبلغ حداقلی را ساخته اند که تقریبا 19 هزار تومان است؛ اکثر تحلیل‌گران بازار بر این عقیده اند که ارز از 19 هزار تومان پایین نخواهد آمد و سقف نرخ دلار به دلیل ابهامی که در روند و سیاستگذاری بانک مرکزی بوده، قابل پیش بینی نیست.

به نظر می رسد بانک مرکزی به دنبال بهم ریختن بازار نیست، بلکه برنامه ای برای تصمیماتش ندارد، یعنی تصمیماتی می گیرد که برنامه خاصی برای آن متصور نبوده است، در حالی که باید حذف ارز 4 هزار و 200 تومانی حال بازار را خوب کند اما اثرمنفی داشت، یعنی میزان ارزی که حذف شد و باید بانک مرکزی آن را تخصیص می داد در سامانه نیما شارژ نشد، در واقع بانک مرکزی صرافی ها را در سامانه نیما شریک کرده است بدون اینکه ارزی در این سامانه تزریقی کند به عبارتی تقاضا را در سامانه بالا برده بدون اینکه ورودی داشته باشد.

منبع: خبرفوری

76