چرا درصد استفاده از وسایل نقلیه عمومی در بین تبریزی‌ ها کم است؟

در نظرسنجی اخیر اداره کل ارتباطات و امور بین الملل شهرداری تبریز این ترجیح تبریزی ها به وضوح دیده می شود و نیاز است که دلیل این امر از سوی مسئولان شهری به دقت بررسی شود که چرا تبریزی ها تمایلی به استفاده از وسایل نقلیه عمومی ندارند و به رغم هزینه های بالا و دردسرهای زیاد، خودروی شخصی را برای انجام امور انتخاب می کنند؟

طبق نتایج این نظرسنجی، در مجموع ۵۸.۹ درصد از تبریزی ها خودروی شخصی، ۱۹.۴۲ درصد تاکسی، ۱۶.۱۹ درصد اتوبوس شهری و ۵.۴۶ درصد مترو را برای رسیدن به مقصد انتخاب کرده اند و همین اعداد و ارقام نشان می دهد که وسایل نقلیه عمومی در تبریز وضعیت خوبی نبوده و مردم نیز حوصله کافی برای تحمل سختی های استفاده از این وسایل را ندارند.

مجموع شرکت کنندگان در این نظرسنجی تعداد  ۲۹ هزار و ۸۰۰ نفر بوده و طبق نتایج این نظرسنجی اختلاف فاحشی بین استفاده کنندگان از خودروی شخصی با دیگر وسایل حمل و نقل عمومی وجود دارد و اختلاف به قدری است که استفاده از خودروی شخصی بیشتر از مجموع دیگر وسایل حمل و نقل عمومی می باشد.

این اختلاف فاحش از مسایل بسیاری می تواند متاثر باشد و شاید کرونا یکی از این دلایل باشد اما پیش از همه گیری کرونا نیز مردم تبریز به دلیل مشکلاتی که در حوزه حمل و نقل این شهر وجود داشته، ترجیح شان استفاده از وسایل شخصی است.

هرچند فرهنگ استفاده از حمل و نقل عمومی نیز در این کلانشهر نهادینه نشده، اما فرهنگ زمانی کارساز است که زیرساخت ها نیز فراهم باشد و اگر این زیرساخت ها ناکافی و یا کم باشد به طور قطع، فرهنگ سازی کاری عبث و بیهوده خواهد بود.

عدم تمایل به استفاده از وسایل نقلیه عمومی همچون اتوبوس، تاکسی و مترو که درصد پایینی در نظرسنجی نیز دارند دلایل متعدد و بی شماری دارد که در زیر به برخی از آنها اشاره می شود.

عدم پوشش تمام نقاط شهر از سوی اتوبوس های شرکت واحد

بر اساس استانداردهای حمل و نقل عمومی، ناوگان اتوبوسرانی تبریز و حومه به یک هزار و ۸۰۰ دستگاه اتوبوس نیاز دارد، اما در زمان حاضر خدمات اتوبوسرانی با ۷۲۱ دستگاه انجام می‌شود و این به معنی تحمیل ازدحام بر شهروندان در اتوبوس هاست و به طور قطع شهروندانی که تحمل ازدحام و شلوغی و مشکلات ناشی از آن را ندارند به سمت استفاده از خودروی شخصی سوق داده می شوند.

موضوع دیگری که در بحث اتوبوسرانی مطرح است ورود بخش خصوصی به این حوزه می باشد، از ۷۲۱ دستگاه اتوبوس ناوگان فعال در خطوط ۶۶ گانه اتوبوسرانی تبریز، ۲۸۳ دستگاه مربوط به بخش ملکی و بقیه در اختیار بخش خصوصی با عمر بیش از ۱۰ سال است و بخش خصوصی برای ضرر نکردن، برخی قوانین موجود در بخش دولتی را نادیده گرفته و یا کمتر به آن پایبند است و البته نظارت بر این حوزه نیز به مراتب کمتر شده است.

روزانه از حدود یک میلیون مسافری که در تبریز جابجا می شود ۳۰۰ هزار مسافر سهم اتوبوسرانی است و سهم تنها مسیر اتوبوس تندرو از این میزان هم حدود ۱۵۰ هزار نفر است، بررسی اعداد و ارقام مطرح شده نشانگر آن است که نقش اتوبوسرانی در حمل و نقل عمومی کمرنگ تر شده و در سال های اخیر با توجه به کاهش کیفیت خدمات، رو به تنزل گذاشته است.

از سوی دیگر، خیلی از مسیرها و مناطق تحت پوشش ناوگان اتوبوسرانی نبوده و مردم برای رسیدن به امور خود ناچار به استفاده از دیگر وسایل نقلیه عمومی از جمله خودروی شخصی هستند.

زمانبر بودن استفاده از اتوبوس 

شهروندانی که از روی ناچاری استفاده از اتوبوس را برای رسیدن به کارهای خود انتخاب می کنند چندان رضایتی از آن ندارند و همانطور که گفته شد از روی ناچاری به این وسیله نقلیه روی آورده اند.

یکی از شهروندان که منتظر اتوبوس در مسیر بازار - زعفرانیه بود، اظهار کرد: انتظار در ایستگاه های این مسیر گاهی تا یک ساعت طول می کشد و اگر اتوبوس را از دست بدهیم باید حداقل نیم ساعت تا رسیدن اتوبوس بعدی صبر کنیم.

وی اضافه کرد: حرکت اتوبوس ها در این مسیر بسیار کند است و راننده برای آنکه اتوبوس را پر و هزینه ها را جبران کند بسیار کند حرکت می کند و در هر جایی و برای سوار کردن مسافر، پا روی ترمز می گذارد و این یعنی تلف شدن وقت دیگر مسافران.

یکی دیگر از شهروندان نیز از وضعیت بد اتوبوس و کثیفی و بدبو بودن آنها گلایه و اضافه کرد: صندلی اتوبوس ها، شیشه و سالن اتوبوس ها در بسیاری از خطوط کثیف و نامناسب هستند و اگر ناچار نباشیم سوار آن نمی شویم.

وی خاطرنشان کرد: اتوبوسرانی باید بر وضعیت نظافت و همچنین نحوه پوشش و رفتار رانندگان خطوط توجه و نظارت کند و بیشتر از این مردم اذیت نکنند.

وی همچنین خواستار افزایش تعداد اتوبوس ها و همچنین نظارت بیشتر بر آنها در روزهای تعطیل شد.

استفاده از اتوبوس های نو، افزایش تعداد ناوگان و همچنین دایر کردن مسیرهای جدید با استفاده از مینی بوس های برقی، می تواند تمایل به استفاده از اتوبوس را در کلانشهر تبریز بیشتر و به تبع آن بسیاری از مشکلات ترافیکی را برطرف کند.

فرسودگی ۵۳ درصد ناوگان اتوبوسرانی تبریز

از دیگر وسایل نقلیه عمومی که نقش آن در جابجایی مسافران در تبریز ناچیز است تاکسی است، اما  ۵۳ درصد تاکسی‌های شهری این کلان‌شهر شامل پنج هزار و ۷۰۰ دستگاه فرسوده است.

حدود ۱۱ هزار تاکسی در زیرمجموعه سازمان تاکسیرانی تبریز فعالیت می کنند که شامل تاکسی‌های شهری، سرویس ۱۳۳ و تاکسی‌های سبز هستند.

همچنین ۱۵۰ آژانس مسافربری شهری نیز زیر نظر سازمان تاکسیرانی به مردم خدمات رسانی می کنند و فعالیت آن ها به صورت مستمر رصد می‌شود.

یک میلیون مسافر شهری در شبانه روز در این شهر جابجا می شوند، که سهم تاکسیرانی تبریز از این تعداد مسافر شهری ۳۳ درصد و حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار نفر است.

آمار و ارقام نشان می دهد که تاکسی های تبریز در حد توان و بیش از ظرفیت در خدمت ناوگان عمومی هستند و همین امر، موجب فرسوده شدن این بخش از ناوگان شده و نوسازی آن و تداوم ارایه خدمات به شهروندان، نیازمند هزینه های هنگفتی است که از عهده رانندگان تاکسی و حتی شهرداری ها بر نمی آید.

با کمی برنامه ریزی، می توان نقش تاکسی ها در حمل و نقل عمومی را افزایش داد که از آن جمله می توان به افزایش و بکارگیری تاکسی های بیشتر، ایجاد ایستگاه های تاکسیرانی در نقاط مختلف و دور دست شهری و دایر کردن تاکسی شبانه اشاره کرد.

یکی از وسایل نقلیه عمومی که می تواند آمار استفاده از خودروی شخصی را کاهش دهد راه اندازی خطوط مترو در مسیرهای مختلف است که با توجه به هزینه بالای اینکار، پس نمی شود در کوتاه و میان مدت به آن امید بست.

در حال حاضر در تبریز نیمی از یک خط مترو ۱۷ کیلومتری بهره برداری شده که البته در مسیر فعالیت این خط، انواع وسایل نقلیه عمومی نسبت به دیگر نقاط بیشتر است و بار کمتری از نظر تعداد مسافر بر روی این خط مترو است.

سهم متروی تبریز، جابجایی روزانه حدود ۱۲ هزار نفر است که در مقایسه با رقم جابجایی روزانه در این شهر، رقم بسیار ناچیزی است.

مترو، به دلیل سریع بودن، امنیت بالا و نظافت و راحتی بیشتر، شاید بتواند جای خودروی شخصی در حمل و نقل عمومی را بگیرد اما به دلیل گسترده نبودن خدمات این وسیله نقلیه در زمان فعلی در تبریز، پس مسئولان شهری باید برنامه ریزی دیگری که در کوتاه مدت نتیجه بدهد باشند و از بلند پروازی و مقایسه تبریز با شهرهای دست نیافتنی در این زمینه، پرهیز کنند.

همه موارد و مشکلات مطرح شده در وسایل نقلیه عمومی در تبریز، راه دیگری برای مردم این کلانشهر نمی گذارد و آنها را مجبور به استفاده از خودروی شخصی به رغم هزینه های بالا و  تمامی مشکلات رانندگی در خیابان های تبریز کرده است.