سلامت خوزستان زیر چرخ اقتصاد ملی/ غم فلر و آتش سوزی بر دل مردم

طی سال های اخیر مردم خوزستان رنج پدیده ریزگردها را به جان خریدند و نفس های بسیاری با این پدیده به شمار افتاد ولی بعدها ورود یک پدیده دیگر با افزایش فعالیت های صنایع مختلف دامن گیر آنها شد؛ آلودگی های مداوم که بیشتر در پاییز نمود پیدا کرده و مردم خوزستان با این پدیده پاییزهای غم انگیزی را تجربه کردند. 

البته که بررسی علل این آلودگی ها یک کار تخصصی بوده و تنها یک عامل در بروز آن نقش ندارد؛ طی چند سال اخیر فعالیت صنایع نفتی و عدم جمع‌آوری فلرها، سوزاندن نیشکر و آتش‌سوزی زباله‌های انباشت شده در سایت صفیره مهمترین علل اعلامی از آلودگی در کلانشهر اهواز بود. 

همچنین نباید از این نکته غافل شد که تاب‌آوری محیط‌زیست و پیوست محیط‌زیستی در اجرای پروژه‌های مختلف صنعتی شاید در ظاهر دیده شده ولی هیچ زمانی شرایط و زیرساخت های لازم برای بهبود وضعیت زندگی شهروندان در کنار این حجم از فعالیت صنایع مادر در خوزستان به ویژه کلانشهر اهواز به عنوان مرکز استان فراهم نشده است؛ به عنوان نمونه با وجود اینکه هر سال در فصل پاییز شاهد مراجعه بیماران تنفسی بسیاری به بیمارستان های شهرهای آلوده و بیشتر از همه اهواز هستیم ولی تاکنون حتی ساخت یک بیمارستان تخصصی ریه در دستور کار قرار نگرفته در حالی که هزینه ساخت آن در میان هزینه‌های جاری صنایع خیلی کمرنگ است. 

طی یک ماه اخیر شهروندان شهرهای مختلف خوزستان از جمله اهواز روزهای آلوده بسیاری را تجربه کردند ولی در مقابل برخی شهرهای دیگر کشور به دلیل آلودگی با شاخص هایی به مراتب کمتر از اهواز تعطیل شدند؛ اینکه اقتصاد کشور مرهون فعالیت های صنایع بزرگ نفتی، پتروشیمی و فولادی در خوزستان است، باعث شائبه در اذهان عمومی مردم استان شده که به دلیل عدم تعطیلی صنایع سلامت آنها در این آلودگی هوا نادیده گرفته شده است. 

در شبکه های اجتماعی مختلف مردم به اشکال متفاوت اعتراض خود را به عدم تعطیلی اعلام می کردند که از آن جمله می توان به اعتراض دانشجویان برای حضور در کلاس، اعتراض اولیا به فعال بودن مشاغل و بیمار شدن فرزندانشان و اعزام به بیمارستان آنها و حتی انتشار عکس شاخص آلودگی هوا در دیگر استان های تعطیل اشاره کرد. 

وزارت بهداشت در سال های مختلف نیز آماری از مرگ شهروندان بر اثر آلودگی هوا ارائه داده که هر سال متغیر هست ولی این عدد همواره بالای 20 هزار نفر و حتی در سال 99 نیز 41 هزار نفر بوده است؛ طی چند سال اخیر در خوزستان نیز با شروع فصل پاییز میزان مراجعان بیماران تنفسی و قلبی بر اثر آلودگی هوا (در روزهای آلوده) روزانه بالای 600 نفر است.

حق محیط زیست برای طرح شکایت 

نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبر فوری بیان می کند: در خصوص آلودگی هوا و آلاینده هایی که در اهواز و در خوزستان وجود دارد، از ابتدای مجلس پیگیری موضوع را انجام دادیم؛ از گذشته موضوع ریزگردها و در ادامه آتش سوزی نیزار تالاب ها، آتش سوزی (ارادی و قابل کنترل و مدیریت) بقایای محصولات کشاورزی از جمله نیشکر یا گندم و شلتوک، آتش سوزی ناشی از دفن غیراصولی زباله‌ها در اهواز و همچنین فعالیت تأسیسات نفتی و به ویژه فلرهای نفتی از جمله دلایل آلودگی هوا در خوزستان و به ویژه اهواز است. 

سید کریم حسینی ادامه می دهد: در خصوص همه این موارد پیگیری ها و انتقال مطالبات مردم به سازمان حفاظت از محیط زیست و وزرای مربوطه را در مجلس داشتیم؛ هرچند اقداماتی صورت می گرفت ولی یا ناقص بوده و یا در واقع تا انتها پیش نمی رفت. 

وی تصریح می کند: کنترل برخی از این منابع چون منشأ مشخصی داشته و همه ملزم به رعایت آن هستند، کار سختی نیست؛ البته مسئولان اجرایی و سازمان حفاظت از محیط زیست هم به عنوان مدعی می توانند حتی طرح شکایت داشته باشند. 

همچنان شاهد شعله ور شدن فلرهای نفتی هستیم 

نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه پیگیری این موضوعات و رساندن پیام مردم به مسئولان مربوطه از جمله وظایف نمایندگان مجلس است، یادآور می شود: از ابتدای فصل پاییز امسال با حضور وزرای نیرو و جهاد کشاورزی، رئیس سازمان محیط زیست، رئیس فراکسیون محیط زیست در مجلس و نائب رئیس کمیسیون کشاورزی برای پیگیری آتش سوزی نیزارهای تالاب هورالعظیم جلسه داشتیم؛ در نتیجه این پیگیری ها برای تنظیم برنامه هفتم در کمیسیون تلفیق بودجه مجلس که چهار نفر از نمایندگان خوزستان هم عضو بودند، تغییراتی رخ داد.

حسینی اضافه می کند: به دلیل اینکه هر سال در بودجه سنواتی معمولاً بخش جمع آوری فلرهای نفتی را پیگیر و تعهدی از سوی وزارت نفت داده می شد ولی متأسفانه به آن عمل نشده و همچنان شاهد شعله ور شدن گازهای متساعد از تأسیسات و فلرهای نفتی هستیم؛ نمایندگان این دوره در برنامه هفتم برای عدم جمع آوری فلرهای نفتی جریمه ای را تعیین و پرداخت آن متوجه وزارت نفت است. 

وی با تأکید بر اینکه باید جمع آوری فلرهای نفتی هرچه سریعتر انجام شود، تشریح می کند: هر مقدار از این فلرهای نفتی جمع آوری نشد، وزارت نفت باید جریمه مربوطه را پرداخت کند؛ انتظار داریم با توجه به وجود تأسیساتی برای تبدیل این گازها به فرآورده آن هم در استان خوزستان این کار سریعتر به سرانجام برسد. 

نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون در مجلس شورای اسلامی عنوان می کند: یقینا در تنظیم بودجه 1403 این جرائم درنظر گرفته می شود تا تضمین اجرایی داشته باشیم؛ یکی از نواقص قانون گذشته این بود که به جمع آوری فلرهای نفتی پرداخته ولی به عدم اجرای آن هیچ اشاره ای نشده و اجرایی نشدن این تعهد هیچ ضوابط و جرائم خاصی نداشت. 

بدهی 11 هزار میلیارد تومانی نفت به خوزستان 

حسینی بیان می کند: عوارض آلایندگی طی حدود 12 سال به خوزستان پرداخت نشده برای این عدم پرداخت نیز جرائم دیرکرد تعیین شد؛ حدود 6 همت عوارض داشتیم که جرائم آن نیز بیش از 14 همت بود. 

وی می افزاید: تلاش های وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران برای بخشودگی جرائم با اعتراض نمایندگان مردم خوزستان در مجلس و برگزاری جلسه آنها با وزیر اقتصاد بی اثر شد؛ تاکنون از حدود 20 همت بدهی نفت به خوزستان از محل عوارض آلایندگی 9 همت آن پرداخت شده است. 

نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون در مجلس شورای اسلامی با اشاره به پیگیری نمایندگان تا پرداخت کامل بدهی نفت به خوزستان اظهار می کند: مقرر شده بود که از مهر ماه مبلغ دو همت و تا پایان سال نیز چهار همت پرداخت شود ولی هنوز انجام نشده است؛ برای اینکه منابع و مصارف آن مشخص شود، پرداخت به صورت تدریجی انجام می شود. 

لزوم رعایت عدالت در تعطیلی روزهای آلوده برای خوزستان 

حسینی عنوان می کند: در خصوص تعطیلی ها اعتراضی که به نحوه تعطیل کردن روزهای هفته برای عموم مردم به ویژه برای دانشجویان و دانش آموزان داشتیم این است که شرایط و مولفه های تعطیلی باید برای اهواز و استان خوزستان هم درنظر گرفته شود. 

وی با اشاره به اینکه تعطیلی ها باید سریعتر و به موقع اعلام شود، تصریح می کند: این تبعیض نباید صورت بگیرد که اعداد و ارقام برای تعطیلی دیگر استان ها برای اهواز درنظر گرفته نشود؛ به مسئولان استانی و کشوری این موضوع را گوشزد کردیم.

عدم اشاره صریح به تعطیلات در قانون هوای پاک

معاون محیط‌زیست انسانی اداره‌کل محیط‌زیست خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار خبر فوری بیان می کند: در تبصره سه ماده سه قانون هوای پاک اشاره شده که در صورت شرایط قرمز و بنفش فعالیت‌ها کمتر شود؛ در این قانون موضوع تعطیلات به صراحت اعلام نشده است.

فرهاد قلی‌نژاد می‌افزاید: در قانون رقم دقیقی برای تعطیلی اعلام نشده و شرایط آب و هوایی استان‌ها با هم تفاوت دارد؛ شاخص آلودگی اعلامی از سوی سامانه‌ها میانگین ماندگاری 12 و 24 ساعته دارند؛

او با اشاره به اینکه وضعیت آلودگی در یک ایستگاه شاید از مجموعه 6 ایستگاه بالاتر باشد، درباره اعلام تعطیلی توضیح می‌دهد: تعطیلی با محیط‌زیست نیست و بهداشت طبق آیین‌نامه باید موارد مرتبط با سلامتی مردم را به کارگروه اضطرار آلودگی هوا خوزستان اعلام کند؛ پایش میزان تأثیرات آلودگی بر سلامتی مردم با بهداشت است.

معاون محیط‌زیست انسانی اداره‌کل محیط‌زیست خوزستان با اشاره به اینکه پاییز امسال کمیته شرایط اضطرار در خوزستان حدود 12 بار تشکیل جلسه داده یادآور می‌شود:  اگر ماندگاری طولانی باشد تعطیلی مدارس یا ادارات اعمال شده ولی روند آلودگی در اهواز از ساعت هشت صبح به بعد کاهشی است؛ آلودگی این شهر بیشتر غروب و شب‌ها پایدار بوده است.

لزوم شفاف‌سازی در قانون هوای پاک برای جلوگیری از برخوردهای سلیقه‌ای

به اعتقاد قلی نژاد، تعطیلی راهکار اصلی نیست و شهروندان باید مسائل بهداشتی را در روزهای آلوده رعایت کنند.

او توصیه می‌کند: آیین‌نامه اجرایی قانون هوای پاک باید شفاف‌تر مسائل را اعلام کند تا برای تعطیلی استان ها سلیقه‌ای برخورد نشود؛ اگر قانون رقم را تعیین و به استانداران ابلاغ کند، دیگر این مشکلات پیش نمی‌آید.

معاون محیط‌زیست انسانی اداره‌کل محیط‌زیست خوزستان تأکید می‌کند: باید منابع آلوده کننده هوا را مدیریت کنیم؛ خوشبختانه تاکنون اقدامات خوبی صورت گرفته و تعداد روزهای آلوده کاهش پیدا کرده و اگر این مدیریت نبود، اهواز از تهران هم آلوده‌تر می‌شد.

قلی‌نژاد با اشاره به اینکه فلرهای نفتی، گرد و غبار و برخی منابع آلودگی هوا موجود در خوزستان در دیگر استان‌ها وجود ندارد، ادامه می‌دهد: 58 درصد گازهای همراه نفت در خوزستان مهار شده و تلاش می‌کنیم که این عدد تا سال آینده به 100 درصد افزایش پیدا کند؛ همچنین غرب کارون روزانه 120 میلیون فوت‌مکعب گاز همراه نفت را به پالایشگاه هویزه می دهد که باید به 500 میلیون فوت مکعب افزایش پیدا کند.

لزوم صرف هزینه ۵۰ درصد عوارض آلایندگی برای مسائل زیست‌محیطی شهر

قلی‌نژاد با اشاره به اینکه نیشکر 40 درصد برداشت سبز دارد که این میزان را باید تا 100 درصد افزایش دهیم تا دیگر برداشت سیاه نداشته باشد، بیان می‌کند: متأسفانه ماده 27 قانون ارزش افزوده از روز اول دچار اشکال بود که این پول را به سمت شهرداری‌ها هدایت کرد؛ این اعتبارات باید برای صنایع و پایش‌های زیست‌محیطی هزینه شود.

او می‌افزاید: دو اتفاق خوب در اصلاح قانون رخ داده یکی اینکه اگر صنایع برای کاهش آلودگی هزینه داشتند، به آن‌ها تخفیف عوارض آلایندگی می‌دهیم؛ دیگری تدوین آیین‌نامه ای که بر اساس آن شهرداری باید 50 درصد عوارض دریافتی را  در حوزه مسائل زیست‌محیطی همان شهر هزینه کند.

معاون محیط‌زیست انسانی اداره‌کل حفاظت از محیط زیست خوزستان عنوان می‌کند: امسال برای اجرای این آیین‌نامه جدید قراردادهایی در حوزه کمربند سبز، فضای سبز، جایگاه زباله و بازیافت پسماند منعقد شده و عملکرد 6 ماه اخیر شهرداری‌های استان را بررسی می‌کنیم؛ اگر کار را انجام نشده شکایت و جلوی دریافت عوارض را می‌گیریم.

رأی دستگاه قضایی به خروج کارخانه کربن بلاک از حریم شهر اهواز

قلی نژاد در خصوص کارخانه کربن بلاک نیز با اشاره به اخذ رأی قضایی برای خروج این کارخانه از شهر اهواز می‌گوید: اعطای زمین به این کارخانه نهایی شده و در حال آماده سازی آن هستند؛ تا زمان انتقال کامل کارخانه به خارج از شهر نیز باید فیلترهای خود را کامل بروز نگه داشته و سیستم‌های کنترل آلودگی را نصب کنند تا شهر از این موضوع آسیب نبیند.

او می‌افزاید: اهواز دارای طرح جامع آلودگی هواست و برای خودروهای برقی، موتورهای هیبردی و جبران عقب ماندگی از توسعه حمل و نقل عمومی (اهواز از شرایط استاندارد فاصله دارد) برنامه‌ریزی شده است.

شناسایی 54 نقطه پسماندسوزی در اهواز/ معضلی به نام لاستیک‌سوزی

معاون محیط‌زیست انسانی اداره‌کل محیط‌زیست خوزستان با اعلام خبر شناسایی 54 نقطه پسماندسوزی در اهواز گلایه می‌کند: هر شب هوای اهواز بیشتر آلوده می‌شود. در حالی که زباله‌سوزی را می‌توان کنترل کرد؛

دستور قضایی برای شهرداری‌های اهواز، باوی و کارون گرفته و دادستان کل خوزستان فقط 15 روز برای پاکسازی به آنها مهلت داده است.

قلی‌نژاد با اشاره به اینکه شب‌ها این آتش‌سوزی هوای شهر را آلوده‌تر می‌کند، می‌گوید: لاستیک‌سوزی معضل بزرگی در خوزستان است؛ وجود این معضل در آبادان، اهواز، دزفول و دیگر شهرهای خوزستان یکی از منابع مهم آلودگی هوا در شهر اهواز هست که به اندازه فلر دود کرده و کربن بسیاری وارد هوای استان می‌کند.

او عنوان می‌کند: از سرمایه‌گذار برای ساخت کارخانه بازیافت لاستیک های فرسوده در ماهشهر دعوت کردیم؛ در حالی که احداث کارخانه بازیافت وظیفه شهرداری‌ها است.

معاون محیط‌زیست انسانی اداره‌کل حفاظت از محیط‌زیست خوزستان می‌گوید: جلسه‌ای با شهرداری‌ها برای بررسی عملکرد داریم که اگر اقدامات لازم را انجام ندهند به عنوان خاطی آنها را به دستگاه قضایی معرفی کنیم.

قلی‌نژاد اضافه می کند: در اهواز 70 درصد منبع آلودگی صنایع و فلرها به عنوان منابع ثابت و 30 درصد منابع متحرک از جمله خودروها و سوخت نقش دارند؛ اگر در صورت ساکن بودن هوا  و بروز پدیده مه‌گرفتگی، گردش هوا صورت نگیرد، آن وقت سهم منابع متحرک و سوخت در ایجاد آلودگی به بالای 50 درصد می‌رسد.

او اظهار می‌کند: در کنار صنایع، فلرها و برداشت سیاه نیشکر نباید از شلتوک‌سوزی و آتش‌سوزی مزارع کشاورزی غافل شد؛ اردیبهشت گندم را آتش می‌زنند و بعد هم شلتوک و تابستان نیز آتش سوزی نیزارهای هورالعظیم رخ می‌دهد.

معاون محیط‌زیست انسانی اداره‌کل حفاظت از محیط‌زیست خوزستان ادامه می‌دهد: امسال مهر تا آبان درگیر شلتوک‌سوزی بودیم که رقم چندصد هزار هکتاری دارد و جهاد کشاورزی باید ورود و برخورد کند.

به گفته قلی‌نژاد سکون هوا در اهواز را هم داریم و اگر توده گرد و غبار از عراق و اردن به ما تحمیل نشود، خوزستانی ها در تمام طول سال درگیر هوای آلوده هستند ولی با پیگیری‌های مستمر به تدریج تعداد روزهای ناسالم در این استان کاهش پیدا می‌کند.

معاون محیط زیست انسانی اداره کل حفاظت از محیط‌زیست خوزستان یادآور می‌شود: در یک ماه گذشته از شهرداری اهواز، کارون و باوی به دلیل سوزاندن زباله در صفیره، برومی و اطراف آن دو شکایت به دادگاه تقدیم شده است.

قلی‌نژاد در ادامه با اشاره به اینکه توزیع سوخت یورو چهار باید در اهواز پایلوت شود چون اینجا هر روز آلودگی هوا داریم، می‌گوید: با مدیرانی که کوتاهی کنند برخورد و ضمن اعلام شکایت قضایی آنها را به مردم معرفی می‌کنیم. 

به گزارش خبرنگار خبر فوری، بیان مشکل و معضل بخش اول هر انتقادی است ولی بخش پایانی که اهمیت به مراتب بالاتری هم دارد، بیان راهکارهای برون رفت از این وضعیت و حل مشکلات و معضلات مدنظر خواهد بود؛ همانطور که ابتدای گزارش به آن اشاره شد، یکی از مهمترین راهکارها ساخت بیمارستان تخصصی ریه در استان خوزستان است.

برنامه ریزی توزیع یک سبد غذایی خاص برای مردم خوزستان که در رأس آنها استفاده منظم از لبنیات از جمله شیر از دیگر راهکارهای پیشنهادی است؛ البته با توجه به شرایط اقتصادی و معیشتی ضعیف مردم ساکن در مناطق اطراف شرکت ها و صنایع مادر این برنامه باید در قالب مسئولیت های اجتماعی از سوی صنایع اجرا شود.

استفاده از الگوهای برتر جهانی برای مبارزه با آلودگی هوا و به حداقل رساندن آسیب های ناشی از فعالیت صنایع برای تحقق زیست بهتر شهروندان نیز از دیگر اهداف مهمی است که راهکارهای پیشنهادی برای تحقق این هدف نیز استفاده از وسایل نقلیه برقی همزمان با خروج وسایل نقلیه فرسوده (با اهدای بسته های تشویقی به صاحبان خودروهای قدیمی) و همچنین توزیع بنزین یورو چهار (همراه با فرهنگ‌سازی برای استفاده حداقلی از این نوع سوخت)، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی و فراهم کردن زیرساخت های لازم در این زمینه، خروج صنایع آلاینده از محدوده جغرافیای شهرها (بهانه صنایع برای اینکه آنها قبل از اسکان شهروندان در این نقطه از شهر فعالیت داشتند نیز باید نادیده گرفته شده و آنها را با نقشه جدید و جامع شهر سازگار کرد) و همچنین توسعه سرانه فضای سبز در شهرهای صنعتی است.