فیلتر شبکه های اجتماعی باعث کاهش استفاده از آنها نشده است / برکت فیلترینگ برای رسانه های خارجی فارسی زبان

از سوی دیگر یک گزارش که به تازگی از سوی «فکت‌‌یار» سامانه راستی‌آزمایی اخبار و اطلاعات منتشر شده، نشان می‌دهد که در یک ماه گذشته و با شروع فیلترینگ شدید روی پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام، میزان استفاده مردم از اکانت‌های رسانه‌های خارجی فارسی‌زبان در این شبکه با افزایش چشمگیری در مقایسه با پیش از فیلترینگ آن روبه‌رو بوده است.

به گزارش راه‌پرداخت، محدودیت روی اینترنت و فیلترینگ شدید سرویس‌های اینترنتی مختلف در هفته‌های گذشته تنها دسترسی کاربران داخل کشور به این سرویس‌ها را سخت‌تر کرده و افزایش میزان استفاده مردم از ابزارهای دور زدن فیلترینگ یکی از نتایج بارز آن تاکنون بوده است.

هرچند در یک هفته گذشته حتی دسترسی به VPN و انواع دیگر فیلترشکن‌ها تقریبا غیر ممکن شده؛ اما همچنان گروهی هستند که با پیدا کردن مسیرهایی برای شکستن این محدودیت‌ها، راه‌های جدید دور زدن فیلترینگ را با قیمت‌های به صورت میانگین بین ۲۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان در ماه به مردم می‌فروشند.

شاید همین شرایط هم باعث شد که وزیر ارتباطات، به عنوان مدیری که وظیفه‌ اصلی‌اش برقراری ارتباط با کیفیت برای همه مردم است در اظهارات اخیرش در واکنش با افزایش استفاده و فروش VPN، اعلام کند که تلاش‌هایی برای جرم‌انگاری در کشور در حال انجام است.

همچنین نتایج تحلیل‌های شرکت درباره اختلال‌های اخیر اینترنت نشان دهنده این است که بخش قابل توجهی از کاربران حتی برای بازدید از سایت‌های ایرانی از فیلترشکن استفاده می‌کنند.

فیلتر اینستاگرام و رشد استفاده از رسانه‌های خارجی فارسی‌زبان​

گزارش‌های مختلف نشان می‌دهد که در یک ماه گذشته با وجود محدودیت روی اینترنت و فیلترینگ روی شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، توییتر و تلگرام استفاده از این پلتفرم‌ها بیشتر از گذشته شده است.

سامانه فکت‌یار در گزارشی که منتشر کرده به بررسی اثر فیلترینگ اینترنت بر تعامل کاربران با رسانه‌های خبری پرداخته است. این گزارش نشان می‌دهد که از زمان شروع

فکت‌یار میزان لایک‌های این رسانه‌ها قبل از فیلترینگ اینستاگرام و بعد از فیلترینگ آن را هم مقایسه کرده است. این مقایسه هم نشان می‌دهد که متوسط لایک‌های هر پست در همه رسانه‌ها از جمله من‌‌وتو، ایران اینترنشنال، بی‌بی‌سی فارسی، یورونیوز، صدای آمریکا، ایسنا، دویچه‌وله فارسی، ایران وایر و خبرگزاری ایرنا افزایش داشته و در این بین تنها میزان لایک پست‌های خبرگزاری فارس نسبت به قبل فیلترینگ کاهش داشته است.

در بخش پایانی این گزارش فکت‌یار به این پرسش که «ممکن است تصور شود که نرخ دسترسی کاربران داخل کشور به شدت کاهش یافته و افزایش متوسط تعداد لایک‌های هر پست مربوط به کاربران خارج از ایران است» پاسخ داده است. در این زمینه فکت‌یار سه دلیل آورده است: اول اینکه میزان افزایش متوسط لایک‌های این ۳ رسانه ( به حدی زیاد است که نسبت دادن تمام آن به کاربران خارج از کشور را غیر منطقی می‌سازد.

دوم اینکه عدم تغییر محسوس در خصوص تعاملات کاربران با پست‌های خبرگزاری فارس نیز شاهد دیگری بر عدم کاهش سطخ دسترسی مخاطبان داخل کشور است.
 

فکت‌یار طبق اطلاعات این گزارش خود اعلام کرده که فیلترینگ نه تنها باعث کاهش سطح دسترسی مردم به رسانه‌های خارج از کشور نشده؛ بلکه نرخ تمایل مردم به آنها را نیز بیشتر کرده است.

رسانه‌های داخلی، پیروز در میدان تلگرام​

در تحلیلی دیگر که خبرگزاری ایرنا آنهم روی پیام‌رسان فیلترشده تلگرام انجام داده مشخص شده که رسانه‌های داخلی پیروز بوده‌اند. داده‌کاوی ایرنا از کانال‌های خبری مطرح در تلگرام نشان داده که کانال‌های خبری داخلی یعنی خبرگزاری فارس، خبرفوری، آخرین‌خبر و… از نظر میزان اعتبار و بازنشر نسبت به همتایان خارجی خود مانند بی‌بی‌سی، اینترنشنال، من و تو، رادیو فردا و… پیشرو هستند.
 
ایرنا در این زمینه نوشته است: «بازنشر مطالب در رسانه‌های دیگر از موارد مهم تاثیرگذاری است که باعث می‌شود تا ضریب نفوذ رسانه بالا رفته و خبر در کانال‌های دیگر نیز منتشر و دیده شود. از این رو مرجعیت یک رسانه صرفا به بازدید اولیه آن نیست. به‌همین دلیل کانال‌های تلگرامی رسانه‌های خارجی در جایگاه مرجع اخبار نیستند و ضریب نفوذ پایینی دارند.»

افزایش توئیت‌های اعتراضی​

در ادامه گزارش‌های مقایسه‌ای از میزان استفاده شبکه‌های فیلتر شده با شروع اعتراض‌های اخیر، مشخص شده که افزایش محدودیت دسترسی به اینترنت و همچنین شدیدتر شدن سیستم فیلترینگ در ایران بازهم باعث کاهش استفاده کاربران از توئیتر نشده است.

کانال تحلیل شبکه‌های اجتماعی مجازی در گزارشی اعلام کرده که داده‌های توییتری نشان می‌دهد که اختلالات گسترده روی اینترنت و فیلترشکن‌ها، چندان تأثیری بر استفاده از فضای توییتر نداشته است. طبق این گزارش تعداد توییت‌ها فقط حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش داشته است؛ اما در روز ۲۱مهر ماه و به دنبال کاهش اختلالات، مجددا شاهد بازگشت تعداد توییت‌ها به میزان روزهای قبل بوده‌ایم.
 

همچنین این داده‌ها نشان می‌دهد که به‌طور کلی تعداد توییت‌های اعتراضی در هفته‌های اخیر نسبتا ثابت بوده و در روزهایی که اعتراض‌ها شدت بیشتری داشته تغییر خاصی نکرده است.