ذرت‌های آلوده در لیست انتظار

گویا پرونده ذرت‌های آلوده بندر امام خمینی قصد ندارد به ایستگاه آخر برسد. در حالی‌ که از نظر سازمان اموال تملیکی پرونده ذرت‌های آلوده بسته شده است اما گروهی تلاش می‌کنند تا به‌ جای صدور این محموله‌ها به کشورهای دیگری که استانداردهای سختگیرانه‌ ندارند، از این ذرت‌ها برای تولید الکل در روزهای کرونایی استفاده کنند. بنابراین ذرت‌های آلوده همچنان در لیست انتظارند تا مقصد نهایی آنها مشخص شود.

آن‌ طور که جمشید قسوریان‌ جهرمی، مدیرعامل سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی می‌گوید: این ذرت‌ها به یک فرد فروخته شده و پس از پاکسازی در انتظار صدور به کشورهای با استانداردهای پایین‌تر بوده است که کرونا روند صادرات را متوقف می‌کند.

او اضافه می‌کند: استفاده از ذرت برای تولید الکل هم در انتظار نتایج آزمایش‌هاست. اگرچه منابع مطلع می‌گویند سلامت الکل حاصل از ذرت‌های آلوده مشکلی ندارد اما این نگرانی وجود دارد که پسماند کارخانه الکل منابع آب و خاک را آلوده می‌کند و از سوی دیگر ممکن است ذرت‌های آلوده در مسیر انتقال به کارخانه محل تولید الکل به بازار داخلی هم نشت پیدا کند. از سوی دیگر اگرچه تصمیم این است که بر اساس ظرفیت کارخانه‌ الکل‌سازی متقاضی، ذرت به این مجموعه تحویل شود اما کارخانه‌هایی هستند که حتی ادعای پذیرش ظرفیتی بیش از حجم ذرت‌های آلوده موجود در انبارهای بندر امام را دارند.

داستان ادامه‌دار ذرت‌های آلوده اگرچه به ظاهر با تحویل این محموله به سازمان اموال تملیکی خاتمه یافته بود اما دست‌هایی در کار است که از این محموله پرمخاطره، به نحوی استفاده دیگری شود و این محموله‌ها به کشورهای دارای استانداردهای غیر سختگیرانه‌تر ارسال نشوند. البته این بار شرایط کشور، نیاز مضاعف به الکل، کمبود ماده اولیه برای تولید الکل با پایه گیاهی و بروز مشکل در پهلوگیری کشتی‌ها، همه دست به دست هم داده‌اند تا راه را برای کسانی که از ابتدا مقابل ورود این ذرت‌ها به داخل ایران ایستاده بودند، باز کند. تا پیش از شیوع کرونا سازمان استاندارد ایران بارها اعلام کرده بود که اجازه ورود این محموله به کشور برای مصرف را نخواهد داد. حتی مسئولان وزارت بهداشت هم اعلام کرده بودند که اجازه تولید الکل از ذرت‌های آلوده را نمی‌دهند اما به نظر می‌رسد شرایط خاص کشور و نیاز به محصولات ضدعفونی‌کننده، دست این سازمان‌ها را هم بسته است.

روابط عمومی سازمان استاندارد ایران در پاسخ به «شرق» درباره سلامت الکل حاصل از ذرت‌های آلوده و اثر این ذرت‌ها بر آلودگی آب و خاک عنوان می‌کند: استاندارد الکل یک استاندارد اجباری نیست. تعیین وضعیت سلامت الکل حاصل با سازمان غذا و دارو و تعیین اثر آلودگی آب و خاک، بر عهده سازمان حفاظت محیط زیست است.

استفاده از این ذرت‌ها در خط تولید الکل شاید در شرایط کنونی از سر اجبار باشد اما حمل‌ونقل این ذرت‌ها ممکن است در طول مسیر آلودگی ایجاد کند. سم آفلاتوکسین موجود در پسماند کارخانه الکل‌سازی ممکن است به خاک منتقل شود و این نگرانی وجود دارد که ذرت‌های آلوده به بازار نشت یافته و وارد چرخه مصرف دام شود. آیا دولت به تبعات چنین تصمیمی توجه کرده است؟ آیا این مسئله می‌تواند مخاطرات ناشی از تولید الکل از ذرت آلوده را کاهش دهد؟

تولید الکل از ذرت آلوده در انتظار جواب آزمایش‌ها

جمشید قسوریان‌ جهرمی، مدیرعامل سازمان جمع‌آوری و فروش اموال تملیکی درباره اختصاص ذرت‌های آلوده به تولید الکل به «شرق» می‌گوید: داستان ذرت‌های آلوده تمام شده است. بخشی از ذرت‌های آلوده به خارج از کشور مرجوع شد. با توجه به شیوع کرونا کشتی‌ها نمی‌توانند پهلو بگیرند به همین دلیل بارگیری محموله‌ها متوقف شده است. برای آن وضعیتی که تولید الکل از ذرت بشود، چنانچه نمونه‌هایی که برای آزمایش برده‌اند، مشکلی نداشته باشد، بخشی از محموله به کارخانه الکل‌سازی خواهد رفت.

او اضافه می‌کند: ذرت‌ها قبل از صدور از کشور سم‌زدایی و بوجاری شده به همین خاطر قرار شد میزان سم آن بررسی شود. اگر میزان سم کاهش یافت و در پسماند برای الکل مشکل ایجاد نکرد، با توجه به نیاز کشور به الکل بخشی هم برای تولید الکل اختصاص خواهد یافت.

جهرمی درباره حجم محموله احتمالی اعزامی به کارخانه تولید الکل بیان می‌کند: بر اساس درخواست و ظرفیت کارخانه این حجم تعیین می‌شود و می‌تواند هزار، ۱۰ هزار یا ۱۵۰ هزار تن باشد. هر چقدر بتوانند استفاده کنند، مجوز صادر می‌شود.

به گفته او کل ذرت‌های متروکه‌شده ۱۲۵ هزار تن بود که از این میزان نزدیک به ۲۵ هزار تن صادر شد و با ایجاد مشکل برای پهلوگیری کشتی به دلیل شیوع کرونا، این محموله‌ها در انبارهای جنوب کشور ماند. کار آماده‌سازی محموله در حال انجام است که اگر کشتی پهلو بگیرد، صادرات انجام شود.

او درباره هزینه بوجاری و سم‌زدایی می‌گوید: کل محموله را یک بازرگان ایرانی خریداری کرده و این کار را خریدار انجام می‌دهد؛ بنابراین درباره هزینه‌های آن برآوردی ندارم.

تعیین‌تکلیف ذرت آلوده توسط علوم پزشکی اصفهان

امکان استفاده از ذرت‌های آلوده در تولید الکل در اصفهان مورد بررسی قرار می‌گیرد. فرشید حسن‌زاده، سرپرست معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به این خبرگزاری اعلام می‌کند که استانداردهای خاصی برای تولید الکل از ذرت مثل میزان فلزات سنگین یا سموم مختلف موجود در آن وجود دارد که برای استفاده در تولید الکل باید میزان هر یک بررسی شده و با استانداردها تطبیق داده شود.

او می‌گوید: رئیس‌جمهور در ستاد ملی مبارزه با کرونا این مسئله را بر عهده اصفهان گذاشته تا بار مشکوک ذرت را بررسی کند. در حال‌ حاضر آزمایش‌ها روی چند کیلو باری که در اختیار ما قرار گرفته است، در حال انجام بوده تا میزان سموم ادعا‌شده موجود در محموله بررسی شود.

حسن‌زاده اعلام نتایج آزمایش‌ها را به روزهای آینده موکول می‌کند.

البته با گذشت ۲۰ روز از انجام این مصاحبه هنوز هم نتایج آزمایش‌ها اعلام نشده و مدیرعامل سازمان اموال تملیکی می‌گوید هنوز نتیجه به آنها ابلاغ نشده است.

پسماندهای آلاینده

اگرچه جهرمی، مدیرعامل سازمان اموال تملیکی واگذاری ذرت به کارخانه‌های متقاضی را متناسب با ظرفیت آنها اعلام می‌کند اما برخی از کارخانه‌های الکل‌سازی هستند که حجم ذرت درخواستی آنها حتی بیش از محموله‌های موجود در انبارهای بندر امام خمینی است. کارخانه‌ای در شمال کشور اعلام کرده است که می‌تواند از غلات از رده خارج کشور و تاریخ‌مصرف‌گذشته یا آلوده الکل تولید کند و اگر تمام ذرت‌های آلوده توقیف‌شده در بندر امام را به این کارخانه اختصاص دهند، می‌تواند با راه‌اندازی خط تولید جدیدش حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیون لیتر الکل به ارزش ۲۰ تا ۲۵ میلیون دلار تولید کند. از این دست ادعاها در بازار آشفته تولید الکل کم نیست اما آیا پسماند این کارخانه‌ها هیچ مخاطره‌ای ندارد.

حسین بشارتی، رئیس سابق مؤسسه تحقیقات خاک و آب و دبیر انجمن علوم خاک در گفت‌وگو با «شرق» درباره مخاطرات حاصل از پسماند چنین کارخانه‌هایی عنوان می‌کند: ذرتی که آفلاتوکسین دارد، می‌تواند برای یک مدت کوتاه (تقریبا معادل یک فصل زراعی) خاک را آلوده کند اما چنین پسماندی در طولانی‌مدت تجزیه می‌شود. میزان آلودگی را دقیق نمی‌توان گفت و باید تست شود.

او ادامه می‌دهد: چنین پسماندی اگر بماند، ممکن است تجزیه شود. مدت ماندگاری ذرت در خاک و میزان آفلاتوکسین موجود در ذرت و پسماند روی آلایندگی خاک اثر دارند. اگر ذرت پاکسازی و سم‌زدایی شود و درصد آفلاتوکسین موجود در آن کاهش یابد، میزان آلوده‌کردن خاک کمتر می‌شود اما بهترین روش این است که کلا از این ذرت استفاده نکنند.

دبیر انجمن علوم خاک تأکید می‌کند: بهتر است هر ماده آلاینده را در خاک نریزند یا با مواد دیگری مخلوط کنند تا غلظت آلایندگی آن را پایین بیاورند و بعد داخل خاک بریزند. ضمن آن که دفن باید در خاک‌هایی انجام شود که قدرت خودپالایی بالایی دارند. خاک‌های با رطوبت بالا و جمعیت مناسب موجودات زنده واجد چنین شرایطی هستند اما در ایران چنین جاهایی کم داریم.

او اضافه می‌کند: اگر رطوبت خاک کم باشد، مدت ماندگاری پسماند افزایش می‌یابد و تجزیه نخواهد شد. دفن پسماند در نزدیکی بستر رودخانه‌ها هم زمینه آلودگی آب را فراهم می‌کند.

به گفته بشارتی ریسک و مخاطره استفاده از ذرت آلوده در تولید الکل و پسماند حاصل از آن نیاز به بررسی دارد اما عقل سلیم می‌گوید که هرگونه آلایندگی را نباید وارد خاک کنیم و اگر هم این کار را انجام دادیم، باید جوری باشد که زود پاکسازی شود. برای پاکسازی سریع باید دفن در جاهایی انجام شود که ظرفیت خودپالایی خاک بالاست. ضمن اینکه سم‌زدایی از محموله‌ها هم هزینه تولید را بالا می‌برد و کلا تولید را از حالت اقتصادی خارج می‌کند.

منبع: روزنامه شرق

70