احتمال خاموشی در فصل سرما به دلیل اجرای توافقنامه پاریس

چند روزی است مسئولان وزارتخانه‌های نفت و نیرو از مردم می‌خواهند با کم کردن مصرف برق و گاز، مانع بروز خاموشی در کشور شوند.

خاموشی و قطع برق در فصل زمستان، مطمئنا پدیده نادری در اقتصاد ایران است. اقتصاد ایران با خاموشی، ناآشنا نیست و همواره در فصل تابستان با افزایش دما و بالا رفتن مصرف وسایل سرمایشی، شاهد قطع موقتی برق بوده‌ایم؛ اما این‌که امسال در اوج سرمای زمستان، سخن از احتمال خاموشی به میان آمده، کمی مشکوک است. بررسی‌های جام‌جم نشان می‌دهد ریشه این پدیده بی‌سابقه ناشی از اجرای تعهدات دولت ایران بابت توافق آب و هوایی پاریس است. طبق این توافق، ایران متعهد به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای شده است. مهم‌ترین عوامل انتشار گازهای گلخانه‌ای در ایران هم نیروگاه‌هاست؛ چرا که از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کنند.

با این‌که پیوستن ایران به توافق‌نامه پاریس، در مجلس تصویب نشده و اجرای آن غیرقانونی است، اقدامات اخیر وزارت نیرو نشان می‌دهد ایران به طور غیررسمی در حال اجرای مفاد توافق پاریس است. این در حالی است که کشورهای پیشرفته جهان که عوامل اصلی انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند و بانیان توافق پاریس محسوب می‌شوند، به علت هزینه‌های این توافق، از اجرای مفاد آن خودداری می‌کنند و حتی آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین منتشرکننده گازهای گلخانه‌ای جهان، از این توافق کنار کشیده است.

در مصوبه‌ای که دولت ایران در آبان سال 1394 ناظر به اجرای مفاد توافق پاریس تصویب کرده، تصریح شده که اجرای این توافق برای ایران، حدود 200میلیارد دلار هزینه دربر دارد. این هزینه‌ها شامل تغییر سوخت نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌ها، تعویض لوازم برقی و اصلاح الگوهای مصرف صنعتی و خانگی است. مصوبه اخیر شورای اقتصاد برای تعویض یک میلیون کولر گازی فرسوده در استان‌های گرمسیر در همین راستا محسوب می‌شود. همچنین جام‌جم به سندی از وزارت نفت با عنوان «راهنمای محاسبه و گزارش‌دهی میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای» دست یافته که در مرداد 1397 تصویب و لازم‌الاجرا شده است. محتوای این سند، اجرای مفاد توافق آب و هوایی پاریس در زمینه کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی در پالایشگاه‌ها و پتروشیمی‌هاست.

سرمایه‌گذاری 200 میلیارد دلاری نیاز است
در مصوبه دولت در خصوص اقدامات مربوط به برنامه مشارکت ملی در زمینه کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، ذکرشده که برای حصول به تعهدات ایران در این برنامه مجموعاً حدود 200 میلیارد دلار اعتبار نیاز است.

در این مصوبه آمده است: با توجه به سهم بالای بخش انرژی در انتشار گازهای گلخانه‌ای (بیش از ۹۰ درصد) و به تبع آن پتانسیل بالای این بخش در کاهش انتشار، عمده نیازهای فناوری معطوف به بهره‌گیری از گازهای همراه، کاهش نشتی در خطوط انتقال و توزیع گاز، افزایش بازده شبکه نیروگاهی کشور از طریق توسعه واحدهای CHP و سیکل ترکیبی، کاهش تلفات شبکه انتقال و توزیع برق، بهینه‌سازی انرژی در بخش تقاضا، توسعه استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر و جایگزین (همانند برق هسته‌ای) و سوخت‌های زیستی، تولید بیوگاز و تبدیل زباله به انرژی و جمع‌آوری و ذخیره‌سازی دی‌اکسید کربن است. برای حصول به تعهدات مشارکت ملی (غیرمشروط) در حدود 5/17میلیارد دلار سرمایه‌گذاری موردنیاز است. این رقم در خصوص کل برنامه کاهش انتشار بالغ بر 5/52میلیارد دلار خواهد بود. همچنین در داخل کشور نیز با توسعه مکانیسم‌های صحیح مالی و اقتصاد انرژی همانند کاهش و حذف تدریجی و کامل یارانه ‌های انرژی، صندوق ملی محیط‌زیست و توسعه فعالیت بخش خصوصی به‌خصوص در بخش انرژی و بهینه‌سازی از طریق شرکت‌های خدمات انرژی و ... برنامه جامعی در دستور کار قرار گرفته است.

برنامه سازگاری در بخش‌های عمده آسیب‌پذیر در ایران بسیار پرهزینه خواهد بود. در این میان حجم سرمایه‌گذاری‌های لازم با توجه به زیرساخت‌های موجود در بخش مدیریت منابع آب با رویکرد بهره‌وری و افزایش بازده و تأمین نیازهای جدید با توجه به کاهش شدید منابع آب قابل برنامه‌ریزی نیاز به سرمایه‌گذاری نزدیک به صد میلیارد دلار ایالات متحده آمریکا (به قیمت‌های ثابت سال ۲۰۱۰) دارد. همچنین با توجه به برنامه‌های توسعه کشور و نیاز به بهبود محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور، تأمین امنیت غذایی، تأمین حجم سرمایه‌گذاری معادل با ۴۰ میلیارد دلار ایالات متحده آمریکا (به قیمت‌های ثابت سال ۲۰۱۰) موردنیاز است. برنامه‌های سازگاری دارای جنبه‌های متعددی هستند که برای هزینه‌های آنها منابع مالی و فناوری بین‌المللی قابل توجهی موردنیاز خواهد بود که باید به موازات برنامه‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تأمین شوند.

کار وزارت نیرو، ارتباطی با توافق پاریس ندارد
مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق با بیان این‌که کاهش مصرف انرژی ارتباطی به توافق آب و هوایی پاریس ندارد، گفت: کشورهای جهان تصمیم گرفتند دمای کره زمین را کاهش دهند و اقداماتی که انجام می‌دهیم ارتباطی به توافق‌نامه آب و هوایی پاریس ندارد.

وی گفت: کاری که انجام می‌دهیم اقدامی بسیار خوب است و برای نیروگاه‌ها هم برنامه ویژه‌ای داریم که مرحله بخار سیکل ترکیبی نیروگاه‌ها آماده شود اما متاسفانه این کار ما را به توافق آب و هوایی پاریس چسباندند.

وی با اشاره به برنامه‌های وزارت نیرو برای کاهش مصرف انرژی در کشور افزود: شورای اقتصاد مصوب کرده یک میلیون دستگاه کولر گازی پرمصرف جای خود را به کم‌مصرف‌ها بدهد که بر این اساس 51 درصد این دستگاه‌ها باید از داخل تأمین شود.

وی با اشاره به این‌که 36 کولرساز در کشور داریم، ادامه داد: هفت کولرساز در سال حدود 50 هزار دستگاه تولید می‌کنند و برنامه ما استفاده حداکثری از تولیدات داخل است؛ ضمن این‌که اجرای این طرح با توجه به زیرساخت‌هایی که نیاز دارد به سال 1400 و 1401 موکول می‌شود.

اول آمریکا و اروپا اجرا کنند؛ بعد ایران
غلامرضا شرفی، عضو کمیسیون انرژی مجلس درباره اقدام اخیر وزارت نیرو گفت: کشورهای صنعتی بزرگ‌ترین تولیدکننده آلاینده در جهان هستند اما برای کشورهای در حال توسعه تعیین تکلیف می‌کنند که نباید آلاینده جهان زیاد شود.

وی تاکید کرد: آنها 25 سال صنعت خود را رشد دادند و اکنون به این نتیجه رسیده‌اند که نباید آلاینده‌ها تولید شود و ما هم پس از 25 سال بعد از این‌که به رشد اقتصادی ثابت رسیدیم، آن را اجرایی خواهیم کرد.

شرفی با اشاره به توافق آب و هوایی پاریس، تصریح کرد: سبقت در اجرای تعهداتی که معلوم نیست چه پیامدهایی برای کشور دارد، پشیمان‌کننده خواهد بود؛ هرچند نباید گذشته و وعده‌های کشورهای صنعتی را نادیده گرفت.

این نماینده مجلس با بیان این‌که آمریکا به عنوان بزرگ‌ترین کشور صنعتی جهان از این توافق خارج شده گفت: اجرای این توافق برای آمریکا هزینه زیادی دارد و به همین دلیل از این توافق خارج شد اما ایران که یک کشور در حال توسعه است تاکید دارد این قانون را اجرا و در این شرایط هزینه‌های زیادی را به کشور تحمیل کند.

وی با تاکید بر این‌که کشورهای غربی کاری را که به نفع‌شان نباشد انجام نمی‌دهند تصریح کرد: برای کاهش آلودگی محیط‌زیست، ایران حرفی برای گفتن دارد و وزارت نفت با اجرای بخشی از قانون برنامه ششم توسعه بخشی از گاز فلرها را که تا پیش از این در هوا می‌سوخت از مدار خارج کرد و بهره‌برداری خود را در این زمینه آغاز کرد.

برخی تصمیمات باعث زیان کشور می‌شود
علی گلمرادی، عضو کمیسیون انرژی مجلس گفت: دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره اقدام اخیر دولت مبنی بر تعویض یک میلیون دستگاه کولر گازی واکنش نشان داد که نظر اکثر اعضای کمیسیون انرژی مجلس هم همین است.

این نماینده مجلس تاکید کرد: بودجه کشور وضعیت مناسبی ندارد که بخواهیم بخش‌های مختلف کشور را برای اجرای تعهداتی که لازم نیست به چالش بکشانیم.

گلمرادی با بیان این‌که برخی تصمیمات دولت خودسرانه است افزود: برخی اقدامات دولت باعث آینده‌فروشی کشور است و حتما در آینده مشکلاتی را به دنبال خواهد داشت.

به گفته وی، پروژه‌های زیادی در کشور داریم که به صورت احساساتی و مقطعی آغاز شده اما به دلیل محدودیت‌های قانونی ابتر مانده است. طرحی هم که مورد نظر وزارت نیرو است ابتدا باید در کمیسیون انرژی مجلس و در صحن مجلس به تصویب می‌رسید و بعد نسبت به ابلاغ آن اقدام می‌شد.

گلمرادی تاکید کرد: تأثیر اجتماعی کاهش آلاینده‌ها در همه کشورها مثبت است اما ابتدا کشورهایی که منجر به آلودگی محیط‌زیست شدند قانون را اجرا کنند تا نوبت به کشورهای دیگر برسد. آنها پس از این‌که تولیدشان تثبیت شده قانونی وضع کردند که کشورهای دیگر اقدامی در این زمینه انجام ندهند در حالی که باید اولویت‌بندی شود تا به ترتیب کشورها نسبت به کاهش تولید آلایندگی در هوا اقدام کنند.

تعویض کولرهای گازی با واردات
اخیرا شورای اقتصاد با اختصاص 650 میلیون دلار برای تعویض یک میلیون کولرگازی فرسوده موافقت کرده است. پیگیری جام‌جم از تولیدکنندگان لوازم خانگی در کشور حکایت از آن دارد که گویا این حجم بالای کولرهای گازی قرار نیست در داخل تولید شود؛ بنابراین دولت می‌خواهد اقدام به واردات گسترده کولرهای گازی کند. این‌که تأمین‌کننده این تعداد کولر گازی چه کشوری است، مشخص نیست؛ اما جام‌جم به سندی دست یافته که مرتبط با پروژه تعویض کولرهای گازی موجود در ایران در راستای اجرای توافق پاریس است.

طبق این سند، وزارت محیط‌زیست آلمان برای تدوین سند تعویض کولرهای گازی موجود در ایران طرف مشورت سازمان محیط‌زیست ایران قرار گرفته است. در این سند صراحتا ذکر شده که ایران باید اقدام به واردات کولر گازی کند.

رضا اردکانیان وزیر نیرو هم دوشنبه 30 دی‌ماه در این زمینه گفت: در جلسه شورای عالی اقتصاد طرح‌های مربوط به وزارت نیرو بررسی و برخی از آنها تصویب شد که یکی از مهم‌ترین این طرح‌ها تعویض یک میلیون کولر گازی بود. درواقع وزارت نیرو در تلاش است با اجرای این پروژه مصرف صحیح انرژی را مدیریت کند.

وی با بیان این‌که تعویض یک میلیون کولر گازی موجب صرفه‌جویی دو میلیارد مترمکعبی گاز می‌شود، افزود: با اجرای این طرح، می‌توان زمینه صادرات گاز صرفه‌جویی‌شده را با نرخ صادراتی فراهم کرد.عضو کابینه دوازدهم اضافه کرد: این طرح از مناطق گرمسیری شروع و طی سه سال با همکاری سازندگان داخلی 600 اشتغال مستقیم و 1800 اشتغال غیرمستقیم ایجاد خواهد کرد.

اردکانیان اظهار کرد: از آنجا که حدود 21 هزار مگاوات مربوط به اوج بار در هر سال به دلیل دستگاه‌های سرمایشی است، هرچه راندمان این دستگاه‌ها بهتر شود، برق کمتری مصرف خواهد شد درنتیجه کشور به احداث نیروگاه کمتری نیاز دارد. بیشتر سوخت مصرفی نیروگاه‌ها، گاز است بنابراین با کاهش نیاز کشور به احداث نیروگاه، صرفه‌جویی قابل ملاحظه‌ای در مصرف گاز صورت می‌گیرد.

وزیر نیرو ادامه داد: بر اساس گزارش‌های وزارت نفت، میزان مصرف گاز خانگی به‌ویژه در فصل سرما بسیار است که این مصرف بر صادرات گاز و تولید برق در نیروگاه‌ها تأثیر منفی دارد، اگر میزان مصرف گاز خانگی کنترل نشود ممکن است نیروگاه‌ها برای تولید برق با مشکل روبه‌رو شده و نقصان برق و مواجهه با خاموشی خسارت قابل توجهی را ایجاد کند.

دولت قانون اساسی را نادیده نگیرد
محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: تعهداتی که بنا بوده پس از الحاق کشور به توافق پاریس اجرا شود، پیش از ارسال لایحه الحاق به مجلس، در هیات دولت تصویب و برای اجرا ابلاغ شده است. این ابلاغیه خلاف قانون اساسی کشور است. دولت نباید قانون اساسی را نادیده بگیرد.

تعهدات پنهانی ایران بابت توافق پاریس
نسخه فارسی متن تنظیم‌شده برای تعهدات ایران در توافق پاریس، روز ۲۶‌آبان ۹۴، به تصویب هیات وزیران رسیده و برای اجرا به دستگاه‌ها ابلاغ می‌شود. هیچ اشاره‌ای نمی‌شود که آنچه تصویب و ابلاغ شد، تعهدات مدنظر ایران در توافق پاریس است.

دو روز بعد - ۲۸ آبان ۹۴ - نسخه انگلیسی مصوبه هیات وزیران، به عنوان تعهدات مدنظر ایران در توافق پاریس، در دبیرخانه کنوانسیون تغییرات اقلیمی سازمان ملل ثبت می‌شود.طی دوره اجرای مصوبه دولت، یعنی همان تعهدات مدنظر ایران در توافق پاریس، نرخ رشد ظرفیت نیروگاهی کشور کاهش می‌یابد. وعده‌های داده شده اروپایی‌ها برای ایجاد مزرعه‌های نیروگاه خورشیدی نیز عملی نمی‌شود.

فروردین ۹۵ ایران رسما توافق پاریس را امضا می‌کند، اما الحاق به آن به دلیل ارائه نشدن متن تعهدات به مجلس، انجام نمی‌شود. رئیس وقت سازمان محیط‌زیست در کمیسیون کشاورزی مجلس اساسا وجود چنین متنی را منکر می‌شود. با این وجود، تعهدات به این دلیل که در قالب مصوبه هیات وزیران ابلاغ شده، برخلاف قانون اساسی در حال اجرایی شدن است. تابستان ۹۷، به دلیل عدم توسعه متناسب با نیاز ظرفیت نیروگاهی، خاموشی‌های بی‌سابقه‌ای در کشور آغاز می‌شود. تصمیم گرفته می‌شود خشکسالی و کم‌آبی سدها مقصر خاموشی‌ها خوانده شود. تمام ظرفیت رسانه‌ای کشور در خدمت این روایت قرار می‌گیرد. ابتدای سال ۹۸، بارش‌های بی‌سابقه‌ای در کشور اتفاق می‌افتد و سدها پر می‌شود؛ یعنی تابستان ۹۸ خشکسالی نمی‌تواند مقصر خاموشی‌ها باشد، اما با رسیدن تابستان، خاموشی‌ها بار دیگر سراغ صنایع ایران می‌رود. روایت جدیدی اختراع می‌شود: استخراج بیت‌کوین، دلیل خاموشی‌هاست. تمام ظرفیت رسانه‌ای کشور، در خدمت این روایت قرار می‌گیرد. انگار که استخراج بیت‌کوین در ایران، از تابستان ۹۸ آغاز شده است!

منبع: جهان نیوز

38