چرا برجام تبدیل به پوسته‌ای خالی شد؟
ضربات متعدد و مهلک آمریکا و اروپا به برجام که همچنان نیز ادامه دارد اعتبار این توافق بین‌المللی را کاملا مخدوش کرده و جز پوسته‌ای از آن باقی نگذاشته است.
نمایندگان سه کشور اروپایی حاضر در مذاکرات وین روز گذشته پس از دیدار با «رابرت مالی» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران که به وین سفر کرده است، اقدام به صدور بیانیه‌ای مشترک کردند که از جهات مختلف قابل توجه است.
صرف نظر از تداوم لفاظی‌های غیر مستند در خصوص اتهام‌زنی به ایران در مورد اتلاف وقت، عدم انعطاف و... موضوع قابل توجه در بیانیه انگلیس، آلمان و فرانسه اشاره به این گزاره است که: «رفتار ایران ناامید کننده است و زمان به سرعت سپرى مى‌شود. بدون پیشرفت سریع و با توجه به پیشرفت سریع برنامه هسته‌ای ایران، برجام خیلی زود به پوسته‌ای خالی تبدیل خواهد شد!»
بازخوانی رفتار آمریکا و اروپا پس از نهایی شدن برجام و تاثیر این اقدامات بر بی‌اثرسازی این سند، به روشنی حال و روز امروز برجام و نقش تعیین‌کننده طرف‌های غربی را در آن مشخص می‌کند.
برجام از ابتدا بر پایه تعیین دو گروه تعهدات در حوزه‌های هسته‌ای و لغو تحریم‌ها شکل گرفت که متاسفانه اجرای ابتدائی تعهدات نیز بر عهده ایران گذارده شد.
صرف نظر از اثرات منفی پذیرش چنین روالی در انجام تعهدات که امروز نیز طرف متخلف را برای تکرار وضعیت گذشته متوقع نموده، ایران بر اساس تعهدات پذیرفته شده در برجام، طبق برنامه محدودیت‌های اعمال شده در صنعت هسته‌ای خود و سازوکارهای نظارتی تعریف شده را دقیقا به مورد اجرا گذارد و این اقدامات طی چند مرحله از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تایید و اعلام شد.
در طرف مقابل اما آمریکا در زمان دولت اوباما با اعمال تحریم‌های جدید و کارشکنی در روند اجرای تعهدات پذیرفته شده، عملا نه تنها اقدام قابل توجهی برای رفع موانع بهره‌مندی ایران از منافع اقتصادی برجام انجام نداد بلکه مستقیم و غیر مستقیم به طرف‌های اروپایی و سایر متحدان خود پیام تداوم سخت‌گیری در استفاده ایران از حقوق قانونی‌اش را مخابره کرد.
خالی شدن برجام از محتوا نه اکنون بلکه از زمانی آغاز شد که طرف‌های آمریکایی و اروپایی با نقض عهد و بی‌عملی به جهان اعلام نمودند که ارزشی برای تعهدات خود قائل نیستند و همه چیز برای آنها صرفا ابزاری سیاسی است.
حضور ترامپ در رأس هیئت حاکمه آمریکا و اعلام خروج این کشور از برجام و هم‌زمان استفاده از اهرم تحریم علیه کشورهایی که از رویکرد واشینگتن برای فشار غیر قانونی به ایران تبعیت نکنند، آغاز شرایط جدیدی بود که پیکره کم‌جان برجام را در مسیر نابودی کامل قرار داد.
ایران اما با اعتقاد به ضرورت نجات برجام و البته با اعتماد مجدد به وعده‌های اروپا برای جبران خروج آمریکا از برجام، یک سال دیگر بدون استفاده از حقوق خود در این توافق بین‌المللی به تعهدات خود پایبند ماند اما تلاش مشترک آمریکا و اروپا ضربات مهلک‌تری را به برجام وارد کرد که امروز می‌توان ادعا کرد که از آن پوسته‌ای بدون محتوا بیش نمانده است.
متاسفانه کشورهای اروپایی که به همراه آمریکا متهم ردیف اول نابودی برجام هستند و اکنون نیز با وقت‌کشی، زیاده‌خواهی، اتهام‌زنی‌های غیر مستند در همان مسیر گام برمی‌دارند نه تنها نسبت به اقدامات گذشته خود متنبه نشده‌اند بلکه با بی‌توجهی کامل نسبت به نتایج اقدامات گذشته خود ایران را متهم کرده و می‌گویند اقدامات ایران برجام را به پوسته‌ای خالی تبدیل خواهد کرد!
واقعیت تلخ این است که برجام اکنون هم پوسته‌ای خالی است که جمهوری اسلامی ایران چون گذشته تلاش می‌کند با احیاء تعهدات طرفین به آن جان دوباره‌ای ببخشد، حال آنکه؛ طرفی که برجام را به پوسته‌ای خالی تبدیل کرد اکنون در ضلع غربی مذاکرات نشسته و به بی‌عملی خود ادامه می‌دهد.
واضح است که غرب اگر خواهان احیای برجام است همان‌گونه که در مرگ برجام پیش قدم بود باید در احیای آن نیز گام اول را بردارد و با عمل به تعهدات و لغو تحریم‌ها روح گرفته شده از برجام را به آن باز گرداند، نه آنکه تهدید به بی‌اثر شدن برجام را به عنوان یک تاکتیک مذاکراتی برای تشدید فشار بر ایران به خدمت بگیرد.
