از ضد واکسن بودن تا طرفداری از پوتین/ چگونه نظریه‌های توطئه راست افراطی اتریش را تقویت کرده است؟
بیش از دو سال است که اعتراض به مقررات وضع شده در پی شیوع ویروس کرونا همچون قرنطینه و واکسیناسیون، به‌کرات هزاران نفر را به خیابان‌های وین، پایتخت اتریش کشانده است. این اعتراضات عمدتا مرکز تجمع گروه‌های راست افراطی و نئونازی هستند و به دلیل رفتارهای جنجالی و حتی گاه خشونت‌آمیز شرکت کنندگان، به طور مداوم تیتر اخبار می‌شوند.
این گروه‌ها حالا تمرکز خود را متوجه اوکراین کرده‌اند، البته نه برای حمایت از آنها که اتفاقا برعکس در جهت پشتیبانی از روسیه.
در پست اخیری که کانال تلگرامی شاخه آلمانی جنبش QAnon یا «کیو اِنان» به اشتراک گذاشته آمده است: «بوچا بزرگترین دروغ برای بدنام کردن روسیه بود و چنین اتفاقاتی واقعیت نداشت.»
این کانال تلگرامی که حالا بیش از ۱۳ هزار دنبال‌کننده دارد، از تئوری توطئه گروه کیو‌اِنان الگوبرداری کرده که مدعی است نخبگان سیاسی ایالات متحده یک حلقه مخفی از گروهی از افراد هستند که کودکان را مورد آزار جنسی قرار می‌دهند. این گروه همچنین بخش اصلی طرفداران دونالد ترامپ در آمریکا را تشکیل می‌دهند و در آشوب‌هایی چون حمله به کنگره نقش آفرین بوده‌اند.
اکثر افرادی که در این گروه حضور دارند گرایش‌های قوی ضد نخبگان و ضد نظام دارند و نسبت به تمام طرح‌های دولت‌ها بدبین هستند. به همین دلیل هم از همان ابتدا با واکسیناسیون مخالفت می‌کردند.
اکنون کیو‌اِنان ولادیمیر پوتین و ارتش روسیه را ستایش و از دولت کی‌یف و متحدان غربی این کشور انتقاد می‌کنند.
نمایش تابلوی حرف انگلیسی زد به نشانه از حمایت از ارتش روسیه در راهپیمایی روز کارگر در وینیورونیوز
حالا راست افراطی در اتریش به شکلی حقیقی پوتین را می‌پرستد و از هر فرصتی برای نشان دادن علاقه و ارادت خود به او استفاده می‌کند.
در راهپیمایی اخیری که توسط این گروه در پایتخت اتریش برگزار شد، آنها پرچم QAnon را که توسط شورشیان حمله به کنگره در ۶ ژانویه ۲۰۲۱ برافراشته شده بود، در دست داشتند و آن‌را در کنار پرچم روسیه به نمایش گذاشتند. این گروه حتی حرف Z را که روی تانک‌های روسی نقش بسته و این روزها به عنوان نمادی برای حمایت از تهاجم روسیه به اوکراین مورد استفاده قرار می‌گیرد، به نمایش گذاشتند.
مایکل بونوالوت، روزنامه‌نگار که به طور منظم تظاهرات ضد واکسن در وین را دنبال کرده، معتقد است راست افراطی اتریش به صورتی کاملا آشکار به «پوتین پرستی» روی آورده است.
این روزنامه‌نگار در این خصوص به یورونیوز می‌گوید: «از نخستین اعتراضات در وین در آوریل ۲۰۲۰ کاملا واضح بود که فعالان راست افراطی و نئونازی در آن شرکت داشتند. در ماه مه همان سال و با تظاهرات دیگری که به طور رسمی از سوی حزب FPO سازماندهی شد، این ارتباطات آشکارتر شد.»
حزب FPÖ یا به طور کاملتر «Freiheitliche Partei Österreichs» سومین حزب محبوب اتریش است و عموما به دلیل مواضع ضدمهاجرتی و ضد نظام سیاسی شناخته می‌شود. این حزب همچنین در دوره‌هایی از تاریخ به ویژه در دوران یورگ هایدر، رهبر درگذشته این جریان در اواخر دهه ۱۹۸۰ میلادی، گرایش‌های آشکاری به نازیسم داشته است.
هایدر یک پوپولیست راست افراطی بود که در اواخر دهه ۱۹۸۰ به شهرت بسیاری در اتریش دست یافت. او با افرادی همچون صدام حسین و معمر قذافی دوستی علنی داشت و اظهاراتی در رد هولوکاست به زبان آورده بود. هایدر همچنین از دولت آلمان نازی و نیروهای «اس اس» اتریش تمجید کرده بود.
با این حال او به شدت مخالف کرملین بود. برای هایدر، روسیه به دلیل گذشته کمونیستی خود یک دشمن آشکار بود؛ زیرا در جنگ جهانی دوم مقابل اتحاد پان ژرمن قرار گرفته بود.
این سیاستمدار در سال ۲۰۰۸ در یک تصادف رانندگی جان باخت و حزب پس از او به طور فزاینده‌ای خود را به پوتین نزدیک کرد. آنها در سال ۲۰۰۸ میلادی به صورت علنی از حمله مسکو به آبخازیای و اوستیای جنوبی در گرجستان حمایت کردند و در سال ۲۰۱۶ نیز با حزب روسیه متحد پیمان همکاری امضا کردند.
در سال ۲۰۱۹ این حزب با دردسرهای جدی رو به رو شد چراکه در یک ویدیو فاش شد معاون صدراعظم و رهبر FPO یعنی هاینز کریستین اشتراسه و معاون او یوهان گودنوس در جریان تعطیلات در ایبیزای اسپانیا وعده مناقصه سودآور دولت اتریش را به الیگارش‌های روس داده‌اند.
آن ویدیو باعث شد تا اشتراسه پست دولتی خود را از دست بدهد و دولت اتریش وارد یک بحران سیاسی شود. پس از آن سباستین کورتس، صدراعظم وقت آلمان که او هم گرایش‌های دست راستی دارد، مجبور شد حزب FPO را از ائتلاف دولت حاکم کنار بگذارد.
این مسئله به نارضایتی FPO از کورتس نیز انجامید چراکه این حزب راستگرا همواره از صدراعظم حمایت کرده و زمانی که او برای پیشبرد برنامه‌های سیاسی و اقتصادی خود به حمایت آنها نیاز داشت، پشت او را خالی نکرده بود.
این روند باعث شد تا رهبر حزب یعنی هربرت کیکل و افرادی همچون اشتراسه حامیان خود را بسیج و تظاهراتی ضد واکسن علیه دولت و شخص صدراعظم اتریش برپا کنند. کیکل که پیش‌تر در حزب سخنرانی‌نویس و وزیر کشور هایدر بود، در ۶ مارس در یک سخنرانی پرشور که تقریبا بر برنامه‌های دولت در خصوص مبارزه با کووید۱۹ متمرکز بود، اقداماتی چون قرنطینه و تزریق واکسن را «وسوسه دیوانه‌کننده قدرت» نامید و به شدت از دولت برای این برنامه‌ها انتقاد کرد.
مردی در وین در تظاهرات ۱۲ مارس، ضد واکسن پرچم روسیه را به دست گرفته استیورونیوز
چنین روندی باعث شد هر روز شمار معترضان به قرنطینه و تزریق واکسن در اتریش افزایش یابد و و گروه‌های گسترده‌تری برای نشان دادن مخالفت خود به خیابان‌ها بیایند.
این جنبش تا جایی رشد کرد که در مارس ۲۰۲۱ پلیس مجبور شد نیروهای خود را به خیابان‌ها بفرستد تا روند برگزاری تظاهرات هزاران نفر از اعضای این گروه که پرچم‌های قدیمی امپراتوری آلمان به رنگ‌های قرمز، سفید و سیاه به دست داشتند را کنترل کند. آنها همچنین پلاکاردهایی در مخالفت با محدودیت‌های ایجاد شده در پی شیوع کووید۱۹ به دست داشتند و بنرهایی هم از گروه QAnon به نمایش می‌گذاشتند.
سالهاست که رسانه‌های روسی تلاش می‌کنند کسانی را که به رسانه‌های جایگزین و نه رسانه‌های جریان اصلی علاقه‌مند هستند جذب کنند و در این زمینه هم بسیار خوب عمل کرده‌اند
با این حال کورتز در اکتبر ۲۰۲۱ میلادی در پی تحقیقات در مورد یک پرونده دیگر مرتبط با فساد، مجبور شد بعد از تهدید نمایندگان به صدور رای عدم اعتماد از سمت خود استعفا دهد.
اما جریان دست راستی در این کشور همچنان قدرت دارند و ز کنار رفتن کورتس هم ناراحت نیستند چراکه معتقدند او به آنها پشت کرده است.
کیکل که در گذشته از ناتو انتقاد کرده و بخشی از تقصیر پدید آمدن بحران اوکراین را متوجه غرب می‌داند، همچنان در تظاهرات‌های ضد واکسن حاضر است. جنبش آنها حالا توسط یک رسانه به نام AUF1 تقویت شده و می‌گویند این رسانه توانسته به جای تمام رسانه‌هایی که اخبار آنها را به صورت منصفانه پوشش نمی‌دهد، عمل کند.
سردبیر این رسانه استفان مگنت از فعالان یک گروه راست افراطی به نام Bund freier Jugend یا «گروه جوانان آزاد» است؛ گروهی افراطی و نئونازی که مدافع ایدئولوژی «خون و خاک» است. مگنت در سال ۲۰۰۷ به اتهام نقض قانون در خصوص افکار نازیستی به همراه دو عضو دیگر این گروه دستگیر شد. با این حال پس از گذراندن ۶ ماه در زندان از این اتهامات تبرئه شد.
او در سال ۲۰۱۱ یک شرکت رسانه‌ای و تبلیغانی به نام Medienlogistik تاسیس کرد که برای رهبر منطقه‌ای حزب FPO یعنی ماینفرد هایمبوخنر ویدیوهای تبلیغاتی تولید می‌کرد. مگنت همچنین به عنوان مشاور در یک رسانه آنلاین به نام Info-Direkt که خود را مجله‌ای برای «میهن‌پرستان» معرفی می‌کرد مشغول فعالیت شد. این رسانه اغلب به دلیل مقالات هویت‌گرایانه و رادیکالی که توسط افراد ایدئولوگ روسی چون آلکساندر گلییویچ دوگین منتشر می‌کرد مشهور بود. گلییویچ دوگین از چهره‌های مورد علاقه مسکو و کرملین به شمار می‌رود که ایده‌های روسیه را تئوریزه می‌کند.
هویت گرایان اتریش
اما در تظاهرات‌هایی که گروه‌های دست‌راستی در اتریش ترتیب داده‌اند نشانه‌ها و علائم مربوط به گروه‌های هویت‌گرا نیز دیده می‌شوند. هویت گرایان به رهبری مارتین سلنر از گروه‌هایی هستند که معتقدند اروپا متعلق به سفیدپوستان است و آنها به دلیل هجوم اسلام به این قاره قربانی شده‌اند.
آنها همچنین با تئوری‌های اسلام‌هراسانه تلاش می‌کنند مهاجران را به عنوان خطرناک‌ترین بخش جامعه معرفی کنند. این گروه‌ها هم در بیشتر تظاهرات‌های ضد واکسن در اتریش حضور داشتند.
حضور نیروهای پلیس در تظاهرات طرفداران احیای امپراتوری اتریش مجارستان در وینیورونیوز
اما از زمان تهاجم روسیه به اوکراین، رسانۀ AUF1 که بیشتر بر بحث‌های مربوط به واکسن و اثرات سوء آن متمرکز بود، زاویه جدیدی به مطالب خود داد و تولید محتوا در خصوص جنگ اوکراین را در دستور کار خود قرار داد. آنها در برنامه‌های خود این موضوع را برجسته می‌کردند که «این یک جنگ نیابتی از سوی آمریکا و ناتو با روسیه است و اتریش و اتحادیه اروپا باید خود را از این درگیری دور نگه دارند.»
این رسانه حالا به صورت مکرر از افرادی چون نوربرت ون هندل که پیش‌تر مشاور سیاست خارجی نوربرت هوفر، از دیگر رهبران پیشین FPO و وزیر حمل و نقل در دوره کورتس بوده، دعوت کرده و تلاش دارند ایده‌های خود را با کمک این چهره‌ها تئوریزه کنند.
ون هندل که طرفدار اتحادیه اروپای مرکزی در بلوک کنونی اتحادیه اروپا است، می‌گوید باید امپراتوری اتریش- مجارستان مجددا احیا شود و بار دیگر دیدگاه‌های ضد مهاجر و اسلام‌ستیزانه خود را پی بگیرد. او همواره از تحریم‌هایی که در سال ۲۰۱۴ پس از حمله روسیه به کریمه علیه مسکو وضع شده، انتقاد می‌کند و در سال ۲۰۱۷ نیز در مصاحبه‌ای اظهار داشت که تحریم‌ها علیه روسیه احمقانه است و هیچ نتیجه خوبی در بلندمدت در پی نخواهد داشت.
اینگرید برودنیگ، کارشناس اطلاعات نادرست در این خصوص به یورونیوز می‌گوید: «در کشورهای آلمانی زبان، همچنان گروهی از نظریه‌پردازان توطئه وجود دارند که تئوری‌های توطئه کووید-۱۹ را گسترش داده و واقعا هم به این مفاهیم باور دارند. برای چنین افرادی، اکانت‌های اینترنتی راست و راست افراطی واقعا مهم هستند. پیش از همه‌گیری، این افراد که از قبل طرفدار پوتین بودند، از مسیر این اکانت‌ها تلاش داشتند او را رهبری قدرتمند نشان دهند و "پادزهر" اروپای کثرت‌گرا معرفی کنند. اما پس از آن همه‌گیری کرونا رخ داد و همان اکانت‌های فعال در شبکه‌های اجتماعی ناگهان شروع به صحبت در خصوص کووید-۱۹ کردند و افراد جدیدی را به کانال‌های خود جذب کردند. در ادامۀ همین روند، زمانی هم که جنگ در اوکراین شروع شد آنها بار دیگر در همین حساب‌های اینترنتی روی روسیه و پوتین تمرکز کردند.»
این پژوهشگر در ادامه به یورونیوز می‌گوید: «از نظر آنها مسئله جنگ اوکراین مسئله بسیار خوبی است؛ زیرا شما می‌توانید همچنان از کلیشه‌های موجود خود مانند مخالفت با رسانه‌های جریان اصلی، انتقاد از اروپا و کشورهای اروپایی استفاده کنید و فقط آن‌را در مورد موضوع جدید به کار ببرید. در واقع این گونه است که آنها همچنان به زیست خود ادامه می‌دهند و همچنان زنده هستند.»
برودنیگ که در سال ۲۰۱۷ توسط دولت فدرال اتریش به عنوان سفیر دیجیتال اتریش در اتحادیه اروپا منصوب شد، خاطرنشان کرد که تأثیر تبلیغات روسیه در طول سال‌ها در سراسر اروپا را نباید دست‌کم گرفت.
او گفت: «در طول بحران‌های خاص، می‌توانید ببینید که روایت‌های روسی کاملاً موفق هستند.»
برودنیگ به حمله شیمیایی به منطقه خان در نزدیکی ادلب در بحبوحه جنگ سوریه در سال ۲۰۱۷ اشاره دارد و می‌گوید: «جامعه بین‌المللی و سازمان‌های حقوق بشری مانند دیده‌بان حقوق بشر همگی ثابت کردند که نیروهای بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه در پشت حمله با گاز سمی بودند که ۸۹ کشته و تقریبا ۶۰۰ زخمی برجای گذاشت؛ اما رسانه‌های دولتی روسیه ادعا کردند که این یک ادعای دروغین بوده است.»
برودنیگ در ادامه می‌گوید: «به یاد دارم که در آن مدت کارگاه‌ها و سخنرانی‌های زیادی ارائه دادم و اغلب نیز یک نفر را داشتم که در پایان دستش را بالا می‌برد و می‌گفت: "اما اصل ماجرا اینطور نیست که رسانه‌ها روایت کرده‌اند. این‌ها دروغ‌هایی است که سر هم شده‌اند". در نتیجه شما در چنین مواردی می‌بینید که تبلیغات روسی موفق هم عمل کرده است.»
سالهاست که رسانه‌های روسی تلاش می‌کنند کسانی را که به رسانه‌های جایگزین و نه رسانه‌های جریان اصلی علاقه‌مند هستند جذب کنند و در این زمینه هم بسیار خوب عمل کرده‌اند.
بی‌طرفی اتریش باعث شده که فرصتی ایده‌آل در این زمینه برای روسیه پدید آید. چراکه بطور مثال در منطقه اتریش علیا، یک حزب «مردم- آزادی- حقوق» که به فرآیند تزریق واکسن بدبین بوده، موفق شد در سپتامبر ۲۰۲۱ سه کرسی به دست آورد و وارد پارلمان منطقه‌ای شود. حالا نظرسنجی‌ها تخمین می‌زنند که این حزب از آنچنان بخت خوبی برخوردار است که احتمالا در سال ۲۰۲۴ نیز به پارلمان فدرال راه می‌یابد.
چیزی که نظریه‌پردازان توطئه در آن واقعاً موفق هستند، این است که می‌توانند مسائل مورد نظر خود را در میان افکار عمومی به خوبی تبلیغ و دامنه تبلیغات افکار خود را به شدت گسترده کنند.
به گفتۀ برودنیگ نمایندگان پارلمان و نهادهای رسمی مانند وزارت بهداشت به طور مداوم با ایمیل‌ها و تماس‌های افرادی که به تئوری‌های توطئه باور دارند رو به رو هستند و مجبورند ساعت‌ها از وقت خود را برای پاسخ دادن به این ایده‌های بی‌اساس و غلط تلف کنند.
پس از پایان اشغال متفقین در سال ۱۹۵۵میلادی، اتریش تصمیم گرفت سیاست بی‌طرفی نظامی را اجرایی کند و این سیاست همچنان هم پابرجا بوده است. در ماه مارس نظرسنجی در این کشور برگزار شد و نشان داد که شهروندان اتریشی اگرچه تجاوز نظامی روسیه به اوکراین را محکوم می‌کنند اما در عین حال ۷۶ درصد آنها همچنان طرفدار استمرار سیاست بی‌طرفی کشورشان هستند.
در همین حال جناح‌های راست طرفدار کرملین در اتریش مدت‌هاست که از دولت خود می‌خواهند که هرگز به سمت درگیری نرود و خود را درگیر جنگی نیابتی که آمریکا و ناتو با روسیه به راه انداخته‌اند، نکند. نشانه‌ای که شاید حاکی از تاثیرگذاری دیدگاه‌های جریان راست بر عقاید افکار عمومی است.
بونوالوت به یورونیوز می‌گوید: «این یک اثر غیرمستقیم است اما همیشه این خطر وجود دارد که یک اقلیت کوچک، حتی زمانی که واقعا هم کوچک است بزرگ‌تر از آنچه هستند به نظر برسد و ممکن است منجر به طرح سوالات دیگری شود که از ما می‌پرسد تا چه اندازه می‌توانیم در قبال چنین دیدگاه‌هایی سخت‌گیری کنیم و یا شاید لازم است بحث‌ها و مناظره‌های جدی‌تری در این رابطه داشته باشیم.»
بونوالوت، که پوشش مداوم اعتراضات منجر به تهدید جان و امنیت او از سوی گروه‌های دست‌راستی شده، می‌گوید که اگرچه همه کسانی که در این راهپیمایی‌ها ظاهر می‌شوند لزوماً راستگرا یا طرفدار روسیه نیستند، اما بدشان نمی‌آید که به آنها وابسته باشند. او همچنین توضیح می‌دهد که بخش‌هایی از مردم که حتی نگاه همراهی با پوتین ندارند با مسئله کووید۱۹ و محدودیت‌هایی که برایشان ایجاد شده مسئله دارند.
این پژوهشگر ادامه می‌دهد: «واکسیناسیون اجباری و محدودیت‌های آن مردم را آزار داده و به همین دلیل آنها حتی مشکلی با این موضوع نداشتند که در تظاهرات خود، کنار چهره‌های معروف نئوفاشیست و نئونازی اتریشی قرار بگیرند.»
