مسیر دیپلماتیک با ایران باز می‌ماند، مگر اینکه تهران دست به غنی سازی ۹۰ درصدی بزند/ هر روز کارشناسان بیشتری می‌گویند اکنون بدترین زمان برای احیای برجام است

رویترز نوشت: نزدیک به دو سال است که تلاش‌های امریکا برای مذاکره در جهت احیای برجام شکست خورده است، اما واشنگتن و متحدان اروپایی آن از بستن در‌های دیپلماسی خودداری می‌کنند.

دلایل آن‌ها منعکس کننده خطر رویکرد‌های جایگزین، پیامد‌های غیرقابل پیش بینی حمله نظامی به ایران، و این باور است که هنوز زمان برای تغییر مسیر تهران وجود دارد. به گفته‌ی مقامات غربی، حتی اگر تهران به سمت تولید مواد شکافت پذیر در حرکت باشد، هنوز به مقصد نرسیده و فناوری ساخت بمب را بدست نیاورده است.

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هفته گذشته در بروکسل پس از نشست مقامات اتحادیه اروپا با اشاره به این موضوع گفت: «من فکر می‌کنم که ما گزینه‌ای بهتر از برجام برای اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای نداریم».

شرایط برای احیای برجام امسال دشوارتر شده است. نوع واکنش دولت ایران به اعتراضات و حضور هواپیما‌های بدون سرنشین ایرانی در اوکراین برای کمک به روسیه و افزایش فعالیت برنامه اتمی ایران، همگی هزینه سیاسی کاهش تحریم‌های ایران را افزایش می‌دهد.

رابرت آینهورن، کارشناس منع اشاعه در اندیشکده موسسه بروکینگز، می‌گوید: «هر روز کارشناسان بیشتری را می‌بینید که می‌گویند این بدترین زمان برای احیای توافق است و به جایش باید فشار بیشتری روی حکومت ایران آورد».

او افزود: "به نوعی با پذیرش این واقعیت مواجه هستیم، حتی از سوی طرفداران شدید احیای برجام. قلب آن‌ها می‌گوید هزینه سیاسی برای احیای مجدد برجام را باید پرداخت، اما عقل شان به آن‌ها می‌گوید که واقعاً سخت خواهد بود. "

غنی سازی نود درصد، خط قرمز است؟

در سال ۲۰۱۸، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده، توافق ۲۰۱۵ را که در یک ماده کلیدی، غنی‌سازی اورانیوم تهران را به خلوص ۳.۶۷ درصد محدود می‌کرد، زیر پا گذاشت.

ترامپ تحریم‌های آمریکا علیه ایران را مجدداً اعمال کرد و باعث شد تهران فعالیت‌های هسته‌ای که قبلاً ممنوع شده بود را از سر بگیرد و نگرانی‌های آمریکا، اروپا و اسرائیل مبنی بر اینکه ایران به دنبال بمب اتمی باشد را احیا کرد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا ۶۰ درصد است، از جمله در فردو، سایتی که در زیر کوه مدفون است، که تخریب آن را از طریق بمباران سخت‌تر می‌کند.

به دست آوردن مواد شکافت پذیر بزرگترین مانع برای ساخت سلاح هسته‌ای در نظر گرفته می‌شود، اما موانع دیگری نیز وجود دارد، به ویژه چالش فنی طراحی بمب.

یک تخمین اطلاعاتی ایالات متحده که در اواخر سال ۲۰۰۷ فاش شد، با اطمینان بالا ارزیابی کرد که ایران تا پاییز ۲۰۰۳ برای تولید تسلیحات هسته‌ای تلاش کرد، اما از آن پس این فعالیت متوقف شد.

دیپلمات‌ها گفتند که معتقدند ایران غنی‌سازی تا ۹۰ درصد را آغاز نکرده است که به نظر آن‌ها یک خط قرمز است.

یک دیپلمات غربی گفت: «اگر ایران برنامه نظامی خود را به وضوح از سر بگیرد و ۹۰ درصد غنی‌سازی کند، کل بحث در ایالات متحده، اروپا و اسرائیل تغییر می‌کند». او می‌گوید که مسیر دیپلماتیک باز می‌ماند مگر اینکه ایران دست به چنین عملی بزند.  

سیاستمداران در امریکا به دلیل برخورد دولت ایران با اعتراض‌ها که پس از مرگ مهسا امینی رد داد، نسبت به انعقاد توافق با ایران خصومت بیشتری پیدا کردند.

دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا در ماه‌های اخیر تحریم‌ها علیه ایران را تشدید کرده است و نهاد‌های چینی را هدف قرار داده است که فروش نفت خام ایران را تسهیل می‌کنند.

یک مقام ارشد دولت بایدن که خواست نامش فاش نشود، گفت: با این حال، اگرچه مذاکرات متوقف شده است، انریکه مورا، دیپلمات اروپایی که مذاکرات هسته‌ای را هماهنگ می‌کند، به گفتگو با همه طرف‌ها ادامه می‌دهد. "

رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران ماه گذشته در پاریس به خبرنگاران گفت: «ما به فشار ادامه می‌دهیم و در‌ها را برای بازگشت به دیپلماسی باز نگه می‌داریم.» وی افزود که اگر ایران از آستانه جدیدی در برنامه هسته‌ای خود عبور کند، بدیهی است که پاسخی متفاوت دریافت خواهد کرد.

ایران احیای این توافق را با بسته شدن تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) در مورد آثار اورانیوم در سه سایت مرتبط دانسته است. ایالات متحده و متحدانش با این شرط موافقت نکرده اند.

دیپلماسی فعلا زنده می‌ماند

چندین دیپلمات غربی گفتند که آن‌ها معتقد نیستند که هیچ گونه بررسی قریب الوقوع برای اقدام نظامی علیه ایران وجود داشته باشد و گفتند که حمله می‌تواند به سادگی هر گونه تمایل ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای را تقویت کند و خطر تلافی ایران را به بوجود می‌آورد.

این دیپلمات غربی گفت: «فکر نمی‌کنم... کسی گزینه نظامی را در کوتاه‌مدت متصور باشد... راه حل نظامی نخواهد بود و من نمی‌شنوم که بسیاری از افراد خواستار آن باشند.»

دیپلمات دیگری گفت که او فکر می‌کند عملاً غیرممکن است که اسرائیل بدون حمایت غرب، ایران را بمباران کند.

حتی اگر توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ نتواند احیا شود، این مقام ارشد دولت بایدن گفت راه حل‌های دیپلماتیک دیگری ممکن است امکان پذیر باشد.

او گفت: «اینکه، چه زمانی و چگونه می‌توان برجام را احیا کرد، یک سوال دشوار است.»