چرا بهار روی خوشی به هنر نشان نداد؟
شرایط برگزاری نمایشگاه و میزان فروش آثار هنری در بهار امسال برای هنرمندان تجسمی و گالری‌داران خوب نبود؛ فعالان این عرصه، همزمانی این فصل با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و فرا رسیدن ماه رمضان را دلیل این امر می‌دانند.
سه ماه آغازین سال 96 برای هنرهای تجسمی اوضاع خوبی را به همراه نداشت و نتوانست انتظارات گالریدارها و مخاطبان را برآورده کند.
حتی تعداد برگزاری نمایشگاه‌ها هم در بهار امسال چنگی به دل نمی‌زد و در مقایسه با سال‌های گذشته کاهش قابل توجهی داشت؛ مسئله‌ای که باید علت آن را در زمینه‌ها و مسائل مختلف برسی کرد.
شاید اوضاع نه چندان مطلوب فصل بهار هنرهای تجسمی، زنگ خطری باشد برای چاره‌ای اندیشیدن؛ چرا که بی‌رونقی و عدم اقبال عمومی در این سه ماه، مسئله‌ای جدی است که نیاز به بررسی و تحقیق دارد.
برای بررسی همین موضوع، به سراغ مدیران گالری‌های شکوه، دید و «اُ» و همچنین مجید ملانوروزی، مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت ارشاد رفتیم تا ارزیابی خود را از افت کمی و کیفی نمایشگاه‌های هنرهای تجسمی در بهار 96 بیان کنند.
فروش اندک گالری‌ها در تب و تاب انتخابات
اولین نکته‌ای که در بهار سال 96 در مورد وضعیت گالری‌ها و نگارخانه‌های تهران به چشم می‌خورد، کاهش محسوس میزان فروش آثار بود. رویدادهای مختلفی از جمله برگزاری انتخابات را می‌توان عامل این اتفاق دانست.
بهنوش فروتن، مدیر گالری شکوه با مقایسه فروش بهار امسال و سال گذشته می‌گوید: «فروش امسال بسیار بد بوده است، ما سال‌های پیش در فصل بهار نمایشگاه‌های خیلی خوبی داشتیم که امسال هم همینطور بود، ولی هر سال در هر نمایشگاه من حداقل دو یا سه کار می‌فروختم یا همه را به فروش می‌رساندم.»
او اضافه می‌کند: «امسال این اتفاق نیفتاد و این هم برای گالری خیلی بد است و هم برای هنرمند زیاد وجه خوبی ندارد. بهار فرصت خوبی است، اما این افت فروش به جامعه مربوط می‌شود، امسال به دلیل انتخابات و داستان‌هایی که وجود داشت همه چیز در رکود به سر برد و کار ما هم تاثیر کرد.»
ارکیده درودی، مدیر گالری «اُ» هم اردیبهشت را ماه مناسبی برای برگزاری نمایشگاه می‌داند و درباره اوضاع فروش گالری خود در بهار امسال می‌گوید: «بهار امسال هم‌زمان شده بود با تب و تاب ایام انتخابات و رکود پس از آن هم بر کار ما تاثیر گذاشت. ما در چند نمایشگاه بهار تقریبا هیچ فروشی نداشتیم و البته در نمایشگاه اخیر خود که به فروش خوبی دست پیدا کردیم.»
آتسا خدایار، مدیر گالری دید هم با ابراز نارضایتی از روند فروش آثار هنری در بهار امسال بیان می‌کند: «امسال افت زیادی داشتیم. من فکر می‌کنم بیشتر به انتخابات مربوط می‌شود، تب انتخابات روی کاهش فروش تاثیرگذاشته بود. استقبال خوب بوده است، ولی از نظر فروش صفر بودیم و فقط هزینه کردیم.»
تاثیر رکود اقتصادی بر بازار هنرهای تجسمی
اما مجید ملانوروزی، مدیرکل هنرهای تجسمی، کاهش فروش را تنها مختص آثار هنرمندان جوان در گالری‌ها می‌داند و و بااشاره به رکود اقتصادی می‌گوید: «زمانی که رکود اقتصادی در جامعه وجود داشته باشد در همه زمینه‌ها تاثیر می‌گذارد، از جمله فعالیت‌های هنری. سرمایه‌گذاری مناسب در حوزه تجسمی زمینه‌ساز فروش آثار هنرمندان بزرگ به موسسات، بانک‌ها و مجموعه‌داران شده است. در واقع فروش آثار هنرمندان پیشکسوت به قوت خود باقی است. با این‌حال هنرمندان جوان در گالری‌ها به دلیل رکود اقتصادی، فروش کم‌تری داشتند و باید اوضاع در این زمینه بهتر شود و به نظرم برگزاری انتخابات در این زمینه تاثیر خیلی زیادی نداشته است.»
او البته تاکید می‌کند: «در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری در هنرهای تجسمی بیشتر شده است و اگر گالری‌ها بتوانند سنخیتی میان عرضه و تقاضا ایجاد کنند، می‌توان بحث اقتصادی را دقیق‌تر پیگیری کرد. دانشجویان رشته‌های مرتبط که وارد حرفه گالری‌داری شده‌اند، می‌توانند با تبادل فرهنگی با همتایان خارجی خود اطلاعات خود را به روز کرده و از ابزارهای جدید مطلع شوند.»
به گزارش خبرآنلاین، فروتن، مدیر گالری شکوه در این‌باره می‌گوید: «درگذشته سرمایه‌گذاری خیلی بهتر بود و رفته رفته اوضاع بدتر شده است، واقعا اگر عشق به این کار نباشد باید کار را تعطیل کرد، جامعه در رونق اوضاع خیلی تاثیر دارد. امروزه دید مردم تغییر کرده و حاضرند پول خود را صرف کار دیگری کنند تا یک اثر هنری بخرند.»
خدایار، مدیر گالری دید هم ضمن انتقاد از نبود ثبات اقتصادی در این عرصه بیان می‌کند: «مردم با آثار هنری ارتباط برقرار می‌کنند ولی توانایی خرید ندارند. وقتی که هزینه‌های زندگی بالاست، مردم ترجیح می‌دهند خرج‌های دیگر زندگی خود را پوشش دهند تا آنکه یک تابلو بخرند.»
کاهش افتتاحیه‌ها در ماه رمضان
با نگاهی گذرا به آمار افتتاحیه‌های برگزار شده در سه ماه ابتدایی امسال مشاهده خواهیم کرد که تنها دو یا سه هفته شاهد افتتاح بیش از 20 نمایشگاه در گالری‌های تهران بوده‌ایم؛ آماری که از سال‌های گذشته کم‌تر است. اما بیشترین افت افتتاحیه نمایشگاه‌های هنری، مربوط به هفته‌های پایانی بهار بود که با ماه رمضان همراه شده بود؛ در ماه رمضان، میزان افتتاحیه‌ها به کم‌تر از 10 عدد در هفته رسید.
در هفته‌های پایانی خرداد (در ایام ماه رمضان)، تعداد نمایشگاه‌های برپا شده حتی از روزهای پایانی سال (اسفند) که به دوران رکود فعالیت گالری‌ها معروف شده، کم‌تر بوده است.
درودی در این‌باره توضیح می‌دهد: «عامل کاهش تعداد نمایشگاه‌ها همزمانی با ماه رمضان بوده است، در سال‌های گذشته هم در ماه رمضان بیشتر گالری‌ها برنامه‌های خود را تعطیل می‌کردند و فکر می‌کنم امسال هم اکثرا برنامه‌های خود را برای دو ماه پایانی تابستان گذاشته‌اند. خرداد اصولا زمان خوبی برای برگزاری نمایشگاه است، اما امسال انتخابات و ماه رمضان عاملی برای کاهش نمایشگاه‌ها بودند.»
از سمت راست: آتسا خدایار، ارکیده درودی و بهنوش فروتن
خدایار، مدیر گالری دید اما نظری متفاوت‌تر از سایرین دارد و عامل کاهش افتتاحیه‌های خرداد را چیزی جز همزمانی با ماه رمضان می‌داند. او ریشه این کاهش را در رکود فروش ماه اردیبهشت می‌داند و بیان می‌کند: «وقتی که کارها به فروش نمی‌‌رسد، هنرمند و آرتیست هم تمایل و انگیزه‌ای برای ارائه آثار خود ندارد و ترجیح می‌دهد که در یک فصل بهتری نمایشگاه برگزار کند.»
فروتن نیز درباره کاهش افتتاحیه‌ها بیان می‌کند: «در ماه رمضان امسال به دلیل دیر افطار شدن، افتتاحیه‌ها زمان مناسب را از دست داده بودند. در کل برپایی نمایشگاه در گرمای تابستان که هم‌زمان با ماه رمضان است، امکان پذیر نیست.»
مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی هم این کاهش را تنها متاثر از همزمانی ماه خرداد با ماه رمضان می‌داند و معتقد است که هیچ عامل دیگری نقشی در این موضوع ندارد. او می‌گوید: «فروردین، در کل ماه نمایشگاهی نیست و سعی هنرمندان بر این است که از اردیبهشت کار خود را آغاز کنند. امسال همزمانی بهار با ماه رمضان و مناسب نبودن این ماه برای برگزاری نمایشگاه هم یکی از دلایل کاهش افتتاحیه در خرداد به حساب می‌آید، در حالی که ما در اردیبهشت شاهد برپایی و افتتاح تعداد قابل قبولی از نمایشگاه‌ها بودیم.»
حراج، برگ برنده هنرهای تجسمی برای مقابله با بی‌رونقی
در چند سال اخیر حراج آثار هنرمندان نامدار و سرشناس، نقش مهمی در رونق این عرصه داشته است و توانسته تا حدودی قشری از جامعه را که با گالری رفتن و خرید آثار هنری بیگانه بوده‌اند، با حوزه هنرهای تجسمی آشنا کند.
مجید ملانوروزی
ملا نوروزی درباره تاثیر حراج‌ها بر بهبود اوضاع بازار هنرهای تجسمی توضیح می‌دهد: «بخشی از اقتصاد هنر در نگارخانه‌ها شکل می‌گیرد و حراج‌ها می‌توانند برای طبقاتی که خیلی به نگارخانه‌ها نمی‌آیند و به دنبال مجموعه‌های خاص هستند، تاثیرگذار باشند. صد در صد اگر کار اساتید در حراج‌ها با رقمی بالا به فروش رود، آثار جوانان هم در گالری‌ها مورد اقبال قرار می‌گیرد؛ البته حراج‌هایی که درست و اصولی و بدون قیمت‌های کاذب باشند، بسیار به اقتصاد هنر کمک می‌کنند.»
خدایار هم در این‌باره می‌گوید: «حراج‌ها تاثیر خوبی دارند و مردم را ترغیب می‌کنند به سمت خرید آثار هنری بیایند، امیدوارم حراج‌های تهران شوکی به بازار وارد کند.»
فروتن، مدیر گالری شکوه می‌گوید: «این حراجی‌ها در رونق بازار تاثیر مثبت دارند. اما مسئله این است که فقط یک عده خاصی را شامل می‌شود و آدم عادی که وارد این حرفه نمی‌شود تا از سوی کارشناسان قانع شود کاری را بخرد و روی آن سرمایه گذاری کند، البته ریسک دارد و افراد ناآشنا حاضر به ریسک در زمینه هنر نیستند و بیشتر به سراغ بانک می‌روند.»
درودی، مدیر گالری «اُ» درباره تاثیر حراج بر بازار فروش گالری‌ها توضیح می‌دهد: «حراج داستان متفاوتی دارد، یک بخشی از آثار هنر مدرن در حراج‌ها عرضه می‌شود. حراج برای عده‌ای همانند یک مهمانی هیجان‌انگیز است و کسانی که به گالری‌ها نمی‌آیند به این حراج‌ها می‌روند و آثار را می‌خرند. این خیلی تاثیری در واقعیت داستان و اتفاقی که در گالری‌ها می‌افتد، ندارد.»
امید به تابستانی گرم و روشن
حال در آغاز فصل تابستانی قرار داریم که در سال‌های اخیر توانسته روزهای گرم و خوبی را برای گالریدارها رقم بزند و باید دید که روند نامطلوب بهار، در فصل گرما بهبود می‌یابد یا نه؟
فروتن پیش‌بینی خود از اوضاع فصل تابستان را این‌طور بیان می‌کند: «تابستان فضای خوبی دارد و به نظرم زمان خوبی است؛ امیدوارم جبران بهاری که بازدید کننده خوب بود ولی فروش نداشتیم را بکند.»
اما درودی در این مورد خیلی خوشبین نیست: «اصولا تیر و مرداد، خیلی زمان خوبی برای برگزاری نمایشگاه نیست زیرا که خیلی از مخاطبان در سفر هستند و هنرمندان و گالریدارها ترجیح می‌دهند از اواخر شهریور کار خود را شروع کنند.»
خدایار هم درباره تابستان 96 پیش‌بینی می‌کند: «تابستان خوبی به نظرم خواهیم داشت، اما مطمئنا فروش خوبی را شاهد نخواهیم بود و باید تا پاییز صبر کرد. مسئله مالیات هم مزید بر علت شده است و باعث دلسردی گالریدارها می‌شود، زیرا که تامین این هزینه‌ها بسیار سخت شده است.»
ملانوروزی اما اوضاع تابستان‌های دو سه سال اخیر را بهتر از گذشته می‌داند و می‌افزاید: «در تابستان سال‌های اخیر نمایشگاه‌ها بر خلاف گذشته که دچار رکود بودند، به قوت خود برپا هستند. با توجه به این‌که هنرمندان جوان هم وارد بازار کار شده‌اند و با همتایان خارجی خود به تبادل اندیشه و اثر می‌پردازند، امیدوارم گالری داران هم به تبادل فرهنگی با سایر کشورها بپردازند تا بتوانیم اقتصاد بهتری در حوزه هنر داشته باشیم.»
57243
34
