هورامان جان می‌گیرد

منطقه هورامان، منزلگاه خودبسنده‌ترین قوم در ایران است. تمام آن چه زندگی‌شان لازم دارد را در همان محدوده سرزمینی خودشان آماده می‌کنند: از لباس و پارچه لباس گرفته تا کفش و مواد اولیه لازم برای تولید کفش و مانند اینها. ثبت جهانی هورامان این دستاورد را دارد که از این پس برای این منطقه به عنوان یک واحد سرزمینی برنامه‌ریزی کند تا بتوان این داشته‌ها و این خودبسندگی را حفظ کرد. به علاوه باید مزیت‌های اقتصادی و معیشتی که در پی این ثبت می‌آید را هم در نظر گرفت. وقتی یک مجموعه عظیم شامل ده‌ها روستا به ثبت می‌رسد در دنیا هم نسبت به یک بنای تنها بیشتر شناخته می‌شود. این موضوع بر تمام ابعاد زندگی ساکنان این منطقه تاثیر خواهد گذاشت؛ به‌خصوص بر فرهنگ و اختصاص بودجه.

ایده ثبت جهانی هورامان از گذشته در ذهن‌ها وجود داشت، شاید از ۲۰ سال قبل این ذهنیت بود که اینجا ارزش ثبت دارد اما آن چه امروز می‌بینیم حاصل تلاش‌های بی‌وقفه در ۵ سال گذشته است. در این سال‌ها پایگاه منظر تاریخی - فرهنگی هورامان (زیر نظر معاونت میراث فرهنگی کشور و دفتر ثبت جهانی در معاونت میراث فرهنگی کشور) به صورت بی‌وقفه مشغول جمع‌آوری این پرونده بوده است. در همین ۵ سال تجربه خوبی در زمینه تخصیص و نحوه هزینه‌کرد بودجه داشتیم. وقتی بودجه‌های استانی و کشوری می‌آمدند شاید به لحاظ میزان بودجه تغییر چندانی وجود نداشت اما در این سال‌ها تلاش برای تشکیل پرونده برای هورامان، این بودجه‌ها به صورت هدفمند هزینه شدند. در نظر بگیرید که قبلا به یکی از شهرداری‌های منطقه بودجه‌ای تخصیص می‌دادند که کل آن خرج آسفالت می‌شد اما وقتی نقشه هدفمندی به وجود آمد، مجریان هم قرار شد بر اساس همین نقشه پیش بروند. استاندار، معاونان استاندار، اداره میراث فرهنگی و ... هر پولی که تخصیص می‌دادند در مسیر و راستای همین برنامه بود.

یکی از بزرگان می‌گفت: در کشور ما پول کم نیست، برنامه و مدیریت کم است. برای همین این برنامه‌داشتن سبب شد بودجه‌ای که بدون تغییر قابل ملاحظه‌ای نسبت به قبل می‌رسید، در اجرا خودش را خیلی خوب نشان دهد. در حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، یکی از شاخص‌ترین ویژگی‌های هورامان حوزه گردشگری است. اگر تعداد بوم‌گردی‌های استان کردستان را به صورت کلی در نظر بگیرید، شاید ۹۰ درصدشان در هورامان متمرکز باشند. این یعنی برندسازی (از نقاطی که با همان بودجه‌ها مورد حمایت و بهبود قرار گرفت.) کسی که می‌داند قرار است این منطقه ثبت جهانی شود بیشتر به سوی تاسیس بومگردی سوق پیدا می‌کند. همین حالا خوشبختانه تلاشی در جریان است که از کولبران شناخته‌شده منطقه پشتیبانی شود تا به سمت راه‌اندازی بومگردی متمایل شوند و یکی از مشکلات منطقه هم حل شود. این نتیجه کار هدفمندی است که پشتیبانی میراث فرهنگی و استانداری را دارد. این فرصتی است که آن را تبدیل به یک مسیر معیشتی مناسب برای منطقه کرده‌ایم. به علاوه از زمانی که به خاطر وجود برنامه مدیریتی دیگر اجازه ساخت و ساز با مصالح غیر متناسب با بافت معماری منطقه داده نمی‌شود، همان مصالح بومی مورد استفاده قرار می‌گیرند و به جای مثلا واردات سنگ‌های تزئینی، از مصالح خود منطقه استفاده می‌شود. کسانی که با چنین مصالحی می‌توانند کار کنند معماران خود منطقه هستند؛ معماران و چوبکارانی که پیش از این داشتند بیکار می‌شدند. این هنرهایی که گاه با ورود نیروهای غیر بومی ساخت و ساز داشتند به دست فراموشی سپرده می‌شدند، در حال احیا هستند.

منبع: روزنامه اعتماد

72