درمان آلزایمر با استفاده از ترکیبات ضد پیری

اعضای یک گروه پژوهشی از دانشگاه دالهاوزی کانادا به سرپرستی سلطان درویش (Sultan Darvesh) کشف کردند که برخی از ترکیبات ضد پیری، معروف به سنولیتیک، می‌توانند آنزیم‌های مضر مغز مرتبط با بیماری آلزایمر را (بدون تأثیر بر آنزیم‌های سالم) مسدود کنند.

سنولیتیک‌ها ترکیباتی هستند که به پاک‌سازی سلول‌های آسیب‌دیده یا «زامبی»، که با افزایش سن ایجاد می‌شوند و در ایجاد التهاب و اختلال عملکرد بافت دخیل هستند، کمک می‌کنند. یافته‌های این پژوهش، راه را برای طراحی درمان‌های ایمن‌تر برای محافظت از حافظه و سلامت مغز سالمندان هموار می‌کند.

بیماری آلزایمر یکی از شایع‌ترین علل از دست‌ دادن حافظه و زوال عقل است. یکی از مشخصه‌های این بیماری، تجمع توده‌های پروتئینی چسبنده در مغز است که به پلاک‌های آمیلوئید بتا معروف هستند. دو آنزیم استیل کولین استراز (AChE) و بوتیریل کولین استراز (BChE)، در نزدیکی این پلاک‌ها یافت می‌شوند. این آنزیم‌ها نقش مهمی در عملکرد مغز ایفا می‌کنند؛ اما زمانی که به پلاک‌ها بچسبند به پیشرفت آلزایمر نیز کمک می‌کنند. هم‌اکنون برای مقابله با این مشکل، از داروهایی استفاده می‌شود که این آنزیم‌ها را هدف قرار می‌دهند؛ اما معمولاً آن‌ها معمولاً هم اَشکال مضر و هم سالم آنزیم‌ها را مسدود می‌کنند که می‌تواند عوارض جانبی ناخواسته ایجاد کند.

پژوهشگران برای یافتن یک راه‌حل بهتر، شش ترکیب دارای خواص ضد پیری یا تقویت‌کننده مغز را آزمایش کردند. آن‌ها می‌خواستند بدانند که آیا این ترکیبات می‌توانند فقط اَشکال آنزیم‌های مضر استیل کولین استراز و بوتیریل کولین استراز مرتبط با بیماری آلزایمر را مسدود کنند یا خیر.

پژوهشگران با استفاده از نمونه‌های بافت مغز بیماران مبتلا به آلزایمر و سنجش فعالیت آنزیمی آن‌ها، دریافتند که ترکیباتی مانند داساتینیب (dasatinib) و نینتدانیب (nintedanib) که هر دو ماده‌ سنولیتیک هستند، می‌توانند اَشکال استیل کولین استراز و بوتیریل کولین استراز مرتبط با پلاک‌های آمیلوئید بتا را مسدود کنند؛ ولی بر آنزیم‌های طبیعی مغز تأثیری نگذارند.

همه ترکیبات به یک اندازه خوب نبودند؛ اما پژوهشگران ممکن است با تمرکز بر تفاوت‌های میان اَشکال سالم و ناسالم آنزیم‌ها بتوانند درمان‌های دقیق‌تر و مؤثرتری برای آلزایمر طراحی کنند؛ این روش ممکن است حافظه را بهبود بخشد، التهاب را کاهش دهد و از عوارض جانبی درمان‌های فعلی آلزایمر جلوگیری کند.

گزارش این پژوهش در مجله اِیجینگ (Aging) منتشر شده است.