فاطمه چگونه فاطمه شد

شاید زیباترین تفسیر از صفات و ابعاد شخصیتی حضرت زهرا(س) را بتوان در بیانات رهبر معظم انقلاب جستجو کرد که بخش‌هایی از آن در پی می‌آید.

چرا صدیقه؟

«صدّیق یعنی چه؟ صدّیق کسی است که آنچه را می‌اندیشد و می‌گوید، صادقانه در عمل آن را نشان دهد. هرچه این صدق بیشتر باشد، ارزش انسان بیشتر است؛ می‌شود صدّیق؛ «اولئک مع الذین انعم اللَّه علیهم من النبیین و الصدیقین». «صدّیقین» پشت سر «نبیین»اند.

این بزرگوار صدیقه کبری است؛ یعنی برترین زن صدیق. این صدیق بودن به بندگی خداست. اگر بندگی خدا نمی‌کرد، صدّیقه‌ کبری نمی‌شد. اساس، بندگی خداست.»


معجزه اسلام

«فاطمه‌ زهرا (سلام‌اللَّه‌علیها) در عمر کوتاه خود به مقامی می‌رسد که سیده‌ نساء عالمین است؛ یعنی از همه‌ زنان بزرگ و قدّیس طول تاریخ برتر است. این چه عاملی است، این چه نیرویی است، این چه قدرت متحول‌کننده‌ی عمیق درونی است که از یک انسان در این مدت کوتاه، می‌تواند یک چنین اقیانوس معرفت و عبودیت و قداست و عروج معنوی بسازد؟ خود این، معجزه‌ی اسلام است.»


مقام معنوی والای «محدثه»

«از امام صادق علیه‌الصّلاةوالسّلام روایت شده است که فرمود: «انّ فاطمة کانت محدّثة؛» آن بزرگوار «محدّثه» بود. یعنی فرشتگان بر او فرود می‌آمدند، با او مأنوس می‌شدند و با او سخن می‌گفتند. این، مشخّصه‌ای است که روایات متعدّدی درباره آن وجود دارد. «محدّثه» بودن مخصوص شیعه هم نیست. شیعه و سنّی معتقدند که در دوران اسلام، کسانی بوده‌اند یا می‌توانسته‌اند وجودداشته‌باشند که فرشتگان با آن‌ها سخن بگویند. مصداق این در روایات ما، فاطمه زهراست.

در روایت امام صادق علیه‌الصّلاةوالسّلام چنین است که فرشتگان الهی نزد فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها می‌آمدند؛ با او حرف می‌زدند و آیات الهی را بر او می‌خواندند؛ همان تعبیراتی که نسبت به مریم، علیهاسلام در قرآن هست که: «ان الله اصطفیک و طهّرک و اصطفیک علی نساء العالمین.» این عبارات را فرشتگان به فاطمه زهرا سلام‌الله‌علیها خطاب می‌کردند و می‌گفتند: «یا فاطمة، انّ الله اصطفیک و طهَّرک؛» خدا تو را برگزیده و پاک قرارداده‌است. «و اصطفیک علی النساء العالمین؛» تو را بر زنان عالم برتری داده است.

بعد امام صادق، علیه‌الصّلاةوالسّلام، در همین روایت می‌فرماید: یک‌شب که ملائکه با آن حضرت مشغول صحبت بودند و این تعبیرات را می‌کردند، فاطمه زهرا سلام‌الله علیها به آن‌ها فرمود: «ألیست المفضّلة علی نساء العالمین مریم؟» یعنی آن زنی که خدای متعال فرموده‌است «واصطفیک علی نساء العالمین» آیا مریم نیست که خدا او را بر زنان عالم برگزید؟ ملائکه در جواب، به فاطمه زهرا سلام‌الله علیها عرض کردند: «مریم نسبت به زنان دوران خودش برگزیده بود و تو نسبت به زنان همه دوران‌ها -از اوّلین و آخرین- برگزیده هستی». این چه مقام معنوی والایی است!»


عزاداری با معرفت

اما در روز شهادت حضرت زهرای مرضیه(س) آنچه بیش از عزاداری اهمیت دارد شناخت و بصیرت نسبت به ابعاد مختلف شخصیتی این بانوی بزرگوار است، بانویی که معرفت نسبت به ویژگی‌های رفتاری و سیره عملی وی می‌تواند گره‌گشای مشکلات جامعه و تحکیم‌بخش بنیان خانواده‌ها باشد.

زمانی فاطمه را «بقیه الرسول» یا بازمانده حضرت رسول(ص) لقب دادند، بدان معنا بود که همسر علی(ع) تمام آنچه پیامبر(ص) در رفتار و خوش خویی داشت از پدر به ارث برده است.

زهرا(س) را از آن جهت «حانیه» می‌نامند که با شوهر و فرزندانش بسیار مهربان بود. نکته‌ای که در زمانه ما می‌تواند کلید حل بسیاری از معضلات باشد. مادر و همسری خوش خلق و نیکو رفتار و نیکو سخن بودن مانع از پناه بردن مرد و کودکان خانه به غریبه‌ها می‌شود.

مادر و همسری خوش خلق و نیکو رفتار و نیکو سخن بودن مانع از پناه بردن مرد و کودکان خانه به غریبه‌ها می‌شود

اگر گذشتگان ما توان پرورش فرزندانی نیکوتر داشتند، اگر با وجود مصائب بیشمار زندگی، باز هم آنچه قلب‌ها را نرم می‌کرد گرمای امیدبخش خانه بود، عمده دلیلش مهری بود که از رفتار و گفتار مادران جاری می‌شد.

فاطمه را «صدیقه کبری» می‌نامند زیرا صدیقه یعنی کسی که در راستگویی کامل است یا آن که هرگز دروغ نگفته باشد. صدیقه را به شخصی گویند که سخن خود را با عمل خویش تصدیق می‌کند.

پس چه کسی است که نداند جوهره وجودی هر شهروندی از نهاد خانواده و الگوی رفتاری والدین نشأت می‌گیرد؟ چه کسی است که نداند خصایص نیکوی زن و مرد زمانی به بالاترین و زیباترین حد تکامل می‌رسد که همراه با صداقت باشد؟ چه کسی است که نداند صداقت مادران است که پدران را از همیشه آگاه تر می‌کند؟ در زمانه‌ای که سرمنشأ بسیاری از جدایی‌ها دروغ است و دروغ، آیا نباید یکبار دیگر به شیوه زندگی صدیقه کبری(س) و علی مرتضی(ع) رجوع کرد؟ پرورش محبت اهل بیت رسول الله(ص) زمانی به ثمر می‌نشیند که با تأثیرپذیری عملی همراه باشد.

فاطمه(س) را اما در کنار همه القاب زیبایش، «راضیه» نیز می‌نامند. راضیه یعنی کسی که به تقدیر و قوانین الهی خشنود بود. راضیه لقب آن انسانی است که با منفی نگری هر اتفاقی را به دلایل واهی گره نمی‌زند.

راضیه برای کسانی استفاده می‌شود که ذهنشان از زشتی خالی است و با ذهنی زیبا به استقبال رویدادها می‌روند. چرا که این ذهنیت را توکل بر خداوند ساخته است. خدای بلندترین کوه‌ها و دورترین کهکشان‌ها، خدای عمیق‌ترین دره‌ها، بالاترین آسمان‌ها، ضعیف‌ترین و قوی‌ترین موجودات هستی!


موحد کامل

همچنین در مطلبی که در پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله‌العظمی جوادی آملی به مناسبت ایام فاطمیه بازنشر شده، آمده است: «گرامیداشت سالگشت شهادت سیده نساء عالمیان(سلام‌الله علیها) برای آن است که به آن حضرت تأسی کنیم و آنگاه در ماتم آن حضرت اشک هم بریزیم و ثواب ببریم.

ایشان بیان داشتند: عمده آن است که به سیرت و سنّت آن حضرت آشنا بشویم و عمل کنیم. سیرت و سنت آن بانو در توحید او و در استقامت او است، یعنی او موّحد کامل بود و پایدار تام؛ هم در مسئله دینی خود مشکل علمی نداشت، هم در مسئله منش و گرایش و عمل ، مشکل عملی نداشت.

اگر گفتند سالگشت شهادت این بانو را گرامی بدارید، تنها برای این سینه زدن و مرثیه خواندن و اشک ریختن نیست
معظم له اظهار داشتند: اگر گفتند سالگشت شهادت این بانو را گرامی بدارید، تنها برای این سینه زدن و مرثیه خواندن و اشک ریختن نیست، این جزء آن ده درصد است، آن نود درصد وظیفه ما پیروی اندیشه عالمانه آن حضرت و پیروی انگیزه مخلصانه آن حضرت است، آن ده درصدش گریه کردن است. با گریه بی‌معرفت، با گریه بی پایداری، ممکن است انسان بخشی از ثواب را ببرد، اما به‌جایی نمی‌رسد که فرشته بر او نازل بشود و ما می‌توانیم به‌جایی برسیم که ملائکه بر ما نازل بشوند، این وعده را خدا به ما داده است.

ایشان بر ضرورت شناخت شخصیت صدیقه طاهره سلام‌الله علیها تأکید کردند و بیان داشتند: بحثِ درباره شخصیت صدیقه نساء عالمیان[سلام‌الله علیها] ازاین‌جهت مهم است که آن حضرت مانند انبیا و اولیای دیگر(علیهم‌السلام) اسوه جوامع بشری‌اند؛ همان‌طوری که پیغمبر و امام اسوه هست برای تمام افراد جامعه (اعم از زن و مرد) زنان با فضیلت عالم هم اسوه‌اند برای همه افراد ملّت (اعم از زن و مرد) و همان‌طوری که امیرالمؤمنین(سلام‌الله‌علیه) اسوه است و امام است هم برای زن‌ها هم برای مردها، فاطمه زهرا(سلام‌الله علیها) هم ولیّ خدا است (هم برای زن‌ها و هم برای مردها) ، آن حضرت انسان نمونه است و اسوه انسان‌ها، اعم از زن و مرد است.»


رفتار حضرت فاطمه(س) را مورد مطالعه قرار دهیم

مدیر گروه فرهنگ نامه مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم درباره ابعاد شخصیت حضرت صدیقه طاهره(س) گفت: امروز مشکلاتی در عرصه اجتماعی و خانوادگی برای انسان‌ها رخ داده که عزت و حیا را مورد سئوال قرار داده و این در نتیجه دور ماندن از سبک زندگی حضرت زهرا(س) و معارف اهل بیت(ع) است.

حجت الاسلام عیسی عیسی‌زاده با بیان اینکه رهروی حضرت فاطمه زهرا(س) و الگوگیری و سرمشق قرار دادن ایشان یکی از راهکارهایی است که اگر انسان آن را در پیش گیرد بسیاری از مسائل و مشکلات جامعه و جوانان برطرف می‌شود، تأکید کرد: شایسته است رفتار حضرت فاطمه(س) با همسر فرزندان و با همسایگان و سایر اقشار جامعه آن زمان را مورد مطالعه قرار دهیم و بنگریم ایشان چگونه توانستند با حفظ عزت و ارزش‌های اسلامی بهترین رفتارها را داشته باشند.


حضرت زهرا(س) برای تمام عالمیان برگزیده هستند

استاد حوزه علمیه خواهران نیز با اشاره به اینکه در سوره آل عمران ذکر شده که حضرت زهرا(س) برای تمام عالمیان برگزیده و الگو هستند، گفت: حضرت فاطمه(س) دارای مقام عصمت هستند و با حفظ ویژگی زنانه‌شان در راه نشر اسلام و حمایت از مظلومان قدم برداشتند.

معصومه ظهیری افزود: آگاه به زمان بودن یکی از ویژگی‌های حضرت فاطمه(س) است، ایشان با صبوری، دختری هم‌سنگر و همراه پدرشان و همسری نمونه برای حضرت علی(ع) بودند و به شایستگی فرزندان خود را تربیت کردند.


حضرت زهرا(س) با مقام عصمت به خانه‌دار بودن افتخار می‌کردند

یکی از اساتید جامعه الزهرا(س) نیز گفت‌: خانه‌داری را یکی از ویژگی‌های حضرت فاطمه زهرا(س) عنوان کرد و اظهار داشت: متأسفانه جایگاه و اهمیت خانه‌داری در جامعه کنونی ما مورد غفلت زنان قرار گرفته در حالی که حضرت زهرا(س) با تمام شخصیت وجودی‌شان و دارا بودن مقام عصمت و علم لدنی به خانه‌دار بودن افتخار می‌کردند.

متأسفانه امروزه زنان با ارتقای تحصیلاتشان کار کردن در خانه را نمی‌پسندند

سیده فاطمه دریاباری تأکید کرد: متأسفانه امروزه زنان با ارتقای تحصیلاتشان کار کردن در خانه را نمی‌پسندند و خواهان فعالیت در بیرون از خانه بوده و جایگاهی برای خانه‌داری و طبخ غذا قائل نیستند در حالی که حضرت فاطمه زهرا(س)، الگوی عالمیان، حتی در واپسین روز از عمرشان با وجود سختی‌های فراوان، خانه‌داری و نظافت و استحمام فرزندانشان و طبخ غذا را خودشان انجام دادند.

در ساعات شهادت جانسوز دخت رسول الله(ص)، همسر امیرالمؤمنین(ع) و مادر تمام خوبی‌های عالم، آنچه پس از بر سینه و سر زدن‌ها باقی می‌ماند، مَنِشی است که زندگی فاطمه زهرا(س) برای هر زن و مرد مسلمانی به ارمغان آورده است.

کامل‌ترین و بی نقص ترین رفتارها را می‌توان از بانویی گرفت که نه تنها منتی برسر پیروانش ندارد که همیشه مادرانه برایشان دعا می‌کرد. سازش، مهربانی، صداقت و بلند نظری فاطمه بود که در عالم دست به جریان سازی زد، جریانی با چهارده ستاره درخشان و پر نور.