اوتیسم و جـادوی ورزش

بحث بر سر جادوی ورزش است. آن‌چه دورتر از کلیشه‌های ذهنی‌ ما اتفاق می‌افتد. در انسانی‌ترین لحظات ورزش. وقتی حواس‌مان نیست، به خودمان می‌آییم و در می‌یابیم زندگی‌‌ها ساخته شده‌اند. وقتی ورزش سرنوشت‌‌ها را تغییر می‌دهد. آدم‌ها را از ناشناخته‌ترین دنیاها به شناخته‌ترین میدان‌ها هدایت می‌کند. همان وقتی که همه می‌گویند نمی‌شود. نمی‌توانیم! اما عاقبت می‌شود، می‌توانیم! نه این‌که ورزش از اندوه آدمی بکاهد اما جادوی آن، شاید همین پناهی است که به آدم‌ها می‌دهد. بر خلاف انتظار همیشگی از برنده شدن، بعضی وقت‌ها مرز رقابت، ارزش‌های انسانی و اجتماعی، باریک و نامرئی می‌شود. ورزش این امکان و توانایی را دارد که برچسب‌های ناخوشایند اجتماعی را پاک و هویت مستقل فردی‌ را احیا کند. کسی چه می‌داند، شاید بزرگ‌ترین رسالت ورزش هم همین باشد. همان جادویی‌ که گاهی به آن حتی فکر هم نمی‌کنیم.

نمونه مکس پارک

مکس پارک، یکی از نمونه‌های جادوی ورزش است. مدت کوتاهی پس از تولد مکس، والدین او متوجه شدند، رفتارهای فرزندشان شباهتی به هم‌سن و سالانش ندارد. همه آرزوهایی که مادر و پدر جوان برای پرورش پسرشان داشتند با تشخیص پزشکان نقش بر آب شد و آن تصویر ذهنی فرزند سالم و شاداب برای آنها تغییر کرد.

مکس در طیف کودکان اوتیستیک قرار داشت. شرایط شناختی‌اش از محیط پیرامون متفاوت بود. او تمایلی به پاسخ دادن به سوالات معمول والدین، صحبت با آنها و تعاملات اجتماعی را نداشت. گویی مکس در دنیای خودش بود. اما والدین او، با وجود رنجی که تجربه می‌کردند به دنبال حل مسأله بودند و سرانجام یک مکعب روبیک کوچک در خانه، همه چیز را متحول کرد. علاقه‌ای که مکس به بازی با آن نشان داد، بارقه امیدی برای ایجاد ارتباط مادرش و او شد. تا پیش از آن توانایی چندانی در استفاده از انگشتانش نداشت اما این مکعب جادویی هماهنگی شگفت‌انگیزی به عصب و عضلات مکس داد. تمرکز او را بسیار بالا برد و خانواده پارک را در سال‌های آینده به بزرگ‌ترین میدان‌های رقابتی هدایت کرد. این مکعب، همان قطعه گمشده پازل زندگی خانواده پارک بود و پل ارتباط و دوستی مکس با فیلیکس زدمگز قهرمان استرالیایی مکعب‌بازهای سرعتی جهان شد.

درخشان‌تر از مدال‌ و بالاتر از قهرمانی‌

اگر مستند ورزشی «مکعب‌بازهای سرعتی»، محصول سال ۲۰۲۰، به کارگردانی سو کیم را ببینید، به اهمیت رقابت مکس و فیلیکس پی می‌برید. رقابتی که سر دیگر آن، رفاقت است و مکس پارک به واسطه آن تا حد زیادی به شرایط محیط و آنچه بسیاری از افراد اوتیستیک از آن رنج می‌برند غلبه می‌کند. این دو قهرمان جهان بارها رکوردهای مختلف یکدیگر را می‌شکنند و هر بار که مکس موفق می‌شود یک پیام تبریک از سوی فیلیکس دریافت می‌کند. مکس وارد محیط‌های شلوغ مسابقات می‌شود و برخلاف تصور والدینش چنان فضایی را تاب می‌آورد. بهترین دوست و الگوی خود را در مسابقات پیدا می‌کند و با بزرگ‌ترین نگرانی والدینش، ترس چگونگی تحمل شکست، به خوبی روبه‌رو می‌شود. جادوی ورزش در زندگی مکس، قهرمانی جهان نیست. به گفته پدرش وقتی او روی سکوی مسابقات جهانی می‌ایستد با نگاه به ورزشکار کنار خود تلاش می‌کند شبیه او بایستد و رفتار کند. این همان اتفاقی ا‌ست که والدین مکس سال‌ها انتظار وقوع آن را می‌کشیدند. درخشان‌تر از مدال‌ و بالاتر از قهرمانی‌.

یک یادآوری جهانی

روزهای تقویم جهانی، برای یادآوری موضوعات مختلف نام‌گذاری می‌شوند. دوم آوریل (۱۳فروردین ) هر سال، به عنوان روز جهانی آگاهی از اوتیسم، معرفی می‌شود و هدف آن آگاهی بخشی به جامعه نسبت به اختلال اسپکتروم اوتیسم(ASD)‌ و ترغیب کشورهای عضو سازمان ملل متحد، برای توجه به این طیف از افراد در سراسر جهان است. روز جهانی اوتیسم، یکی از هفت روز رسمی مرتبط با سلامتی سازمان ملل متحد است. اوتیسم بیش از آن‌که یک بیماری باشد، یک اختلال یا تفاوت به حساب می‌آید. افرادی که در این طیف گسترده قرار دارند ویژگی‌ و شرایط هوشی متفاوتی دارند و نمی‌توان آنها را با يکديگر مقایسه کرد. از افراد کم‌هوش تا دارای هوش میانه و حتی نابغه نیز در این طیف قرار دارند. یکی از ویژگی‌های بیشتر افراد اوتیستیک عدم تمرکز در کارهای مختلف به طور هم‌زمان است. در واقع، با این اختلال، ذهن توانایی تمرکز برای صرفا انجام یک کار را دارد. همین تمرکز یک بُعدی، گاهی به افراد قدرت و نبوغ در یک موضوع خاص را می‌دهد. افراد اوتیستیک در تعاملات اجتماعی دچار اختلال هستند و نیاز به درک و همکاری متقابل سایر افراد در اجتماع دارند اما برخی از انواع اوتیسم با آموزش و ورزش بسیار قابل کنترل خواهد بود.

اوتیسم و قهرمانان ورزشی

«کلی مارزو» مانند بسیاری از افراد در طیف اوتیسم، با تشخیص‌های اشتباهی مثل خوانش‌پریشی و معلولیت شناختی روبه‌رو بود اما بالاخره در سن هجده سالگی اختلال آسپرگر او تأیید شد. خیال خامی‌ست اگر فکر کنید برچسب آسپرگر او را محدود کرد. کلی مارزو یکی از بهترین‌های موج‌سواری جهان است. اگر از او بپرسید چرا بیشترین اوقات خود را در شبانه‌روز، روی موج‌ها می‌گذراند، پاسخ متفاوتی از پول و شهرت دریافت می‌کنید. او از کودکی آرامش خود را در آب پیدا کرد و به گفته مادرش، هنوز در ملاقات با افراد جدید و معاشرت دارای مشکلاتی است، تمایلی به صحبت کردن با دیگران نشان نمی‌دهد و خارج از آب هم، آرام و قرار ندارد. اصرار و اجبار به ثبات زیاد به شیوه‌های معمول، گاهی برای افراد اوتیستیک مخرب است بنابراین دلبستگی به آب، در کلی مازرو، زندگی او را در محیطی مطلوب خودش، به سوی موفقیت هدایت کرده و با اعصاب و عضلاتی هماهنگ در جهان موج‌سواران پیشگام است.

«جیم آیزنبرک »بازیکن بیس‌بال آمریکا نیز در طیف اوتیسم قرار دارد. او ۱۵ سال در لیگ الف و برای تیم‌های مطرح بازی کرد و تا زمان بازنشستگی از ورزش، در قهرمانی‌های مختلفی سهیم بود.

«جسیکا جین اپلگیت» شناگر بریتانیایی نیز با ۲۴ مدال طلا در گروه آسپرگر قرار دارد که مهم‌ترین آنها، نشان طلای پارالمپیک لندن و ثبت رکورد جهانی شنای صد متر پروانه به حساب می‌آیند.

«دیوید کمپیون» قهرمان استرالیایی المپیک ویژه نیز یکی از ورزشکاران اوتیستیک است که با هدایت مادرش به اسنوبرد به برف علاقه‌مند شد و با ورزش، زندگی متفاوتی را تجربه کرد.

«تامی برایسی» دونده ماراتن پارالمپیک از اوتاوا، نیز یکی دیگر از همین نمونه‌هاست که با عشق به دویدن، جادوی ورزش را در زندگی خود تجربه کرده است.

منبع: روزنامه جام جم

46