خوددرمانی با موسیقی: چگونه با موسیقی تنش‌های جسم و ذهنمان را مدیریت کنیم؟

موسیقی پدیده ای باستانی است به قدمت تاریخ بشر. ریتمی که در آمد و شد شبانه روز و فصل ها و در آوای پرندگان و صدای باران نهفته بود، آنقدر سحرآمیز بود که بشر غارنشین را به جاودی خود فرا خواند تا در مواقع ترس و شادی آن را در اندام و رفتار و صدای خود تکرار کند.

دور آتش مقدس برقصد و در پیچ وتاب سُکرآور نوای طبل با ارواح و خدایان ارتباط گیرد و آرامش خود را باز یابد، یا به هنگام جنگ شجاعت خود را با آن تهییج کند یا در شکار جمعی از آن برای ارتباط گیری با گروه استفاده کند.

موسیقی از پس هزاره‌ها، همچنان جزیی جدایی ناپذیر از زندگی روزمره ماست و مردم زیادی در سراسر جهان روزانه به موسیقی گوش می‌دهند؛ اما چگونه می‌شود از موسیقی برای تغییر حال بد به حال خوب استفاده کرد؟

نتایجی که به تازگی از تحقیقات آکادمی صدادرمانی بریتانیا منتشر شده به راستی شگفت انگیز است. تحقیقات این آکادمی که به موضوع "گوش دادن به موسیقی با اهداف درمانی" پرداخته و روی ۷ هزار و ۵۸۱ نفر از سراسر جهان انجام شده، ثابت می‌کند که موسیقی با تاثیرگذاری بر سیستم عصبی بدن، باعث بهبودی وضعیت سلامت ما می‌شود. این مطالعات همچنین نشان می دهد که چه نوع موسیقی‌هایی باعث برانگیختن پاسخ‌های عصبی مثبت می‌شود و چه مدت باید به یک قطعه موسیقی گوش داد تا بتوان پاسخ‌های عصبی مثبت را فعال کرد.

نتایج این پروژه علمی به روشنی اثبات می کند که گوش دادن به موسیقی همچون نواختن آن برای حفظ سلامتی و اینکه روحیه خوبی داشته باشیم، بسیار ضروری است.

تأثیرات روانشناسانه‌ی موسیقی می‌تواند خیلی بیشتر از آنچه که فکرش را بکنید، قدرتمند و گسترده باشد. موسیقی درمانی، مداخله‌ی درمانی است که گاهی برای بهبود سلامت روحی، کمک به بیمار در غلبه بر استرس و افزایش سلامت عمومی به کار می‌رود. حتی این نظر وجود دارد که ذائقه‌ی موسیقایی شما می‌تواند ارائه دهنده‌ی نگرشی در مورد جنبه‌های گوناگون شخصیتی شما باشد.

موسیقی با ما چه می‌کند

در ادامه با برخی تاثیرات موسیقی بر جسم و ذهن و روان که مبتنی بر مطالعات و یافته های علمی است آشنا می شوید و نیز نکته‌هایی برای خوددرمانی با موسیقی:

ایجاد تمرکز و بهبود درک و شناخت

عدم تمرکز و بیقراری هنگام انجام فعالیت های روزانه یکی از مشکلاتی است که برخی با آن درگیرند.

تحقیقات نشان می‌دهد وقتی مشغول انجام فعالیت دیگری هستیم پخش موسیقی به عنوان زمینه، می‌تواند عملکرد ما را در کارهایی که نیاز به درک و شناخت دارد، بالا ببرد. محققان دریافتند که موسیقی با ریتم تند منجر به افزایش سرعت در کار و پردازش شده و موسیقی با ریتم تند و ریتم ملایم هم می‌تواند حافظه را تقویت کند.

پس اگر این بار قصد انجام کاری را داشتید که تمرکز و درک عمیقی نیاز داشت، بهتر است برای خود موسیقی زمینه پخش کنید تا عملکرد ذهنی‌تان بهتر شود. البته توصیه می‌کنیم سراغ قطعه‌های بدون کلام بروید تا تمرکزتان با شعر و کلام بهم نریزد.

بهبود خُلق‌وخو

انجام فعالیت های روزانه با خُلق و خوی ناشاد یا گرفته و عصبی دشوار و مشکل آفرین است. یکی دیگر از فواید شنیدن موسیقی این است که شما را شادتر می‌کند. در مطالعه‌ای که در مورد دلایل گوش دادن افراد به موسیقی صورت گرفت محققان دریافتند موسیقی پخش شده، نقش مهمی در بهبود خلق و خو دارد. موسیقی به افراد کمک کرده بود بتوانند به خُلق بهتری دست پیدا کرده و خودآگاهی بیشتری پیدا کنند.

مطالعه‌ی دیگری دریافت گوش دادن آگاهانه و انتخابی به موسیقی مناسب می‌تواند در عرض دو هفته، تاثیر بسزایی در خُلق و خوی افراد گذاشته و میزان احساس شادی را افزایش دهد.

کاهش و مدیریت درد

پژوهش‌ها نشان داده که موسیقی می‌تواند در کاهش و مدیریت درد مفید باشد. مطالعه‌ای که روی بیماران فیبرومیالژیا (سندرم درد اسکلتی-عضلانی مزمن) انجام شد دریافت بیمارانی که تنها به مدت یک ساعت به موسیقی گوش داده بودند احساس درد و افسردگی‌شان کاهش چشمگیری داشت. این نتایج نشان می‌دهد که موسیقی درمانی می‌تواند ابزاری مهم در درمان دردهای مزمن باشد.

همچنین مطالعه ای در سال 2015 نشان داد بیمارانی که قبل، حین و بعد از عمل جراحی به موسیقی گوش داده بودند، نسبت به آنهایی که به موسیقی گوش نداده بودند، درد و اضطراب کمتری تجربه کرده بودند. گوش دادن به موزیک در هر شرایطی از درد مؤثر است، این مطالعه دریافت آنهایی که به موسیقی گوش داده بودند، داروی کمتری برای تسکین درد خود مصرف کرده بودند. در شرایطی که بیمار این اجازه را داشت خودش موسیقی مورد علاقه‌اش را انتخاب کند، حتی نتایج بهتری ثبت شد.

افزایش انگیزه و توان جسمی

حتماً این تجربه را داشته اید که ورزش کردن با گوش دادن به موسیقی برای‌تان راحت‌تر می‌شود. محققان دریافته‌اند گوش دادن به موسیقی با ریتم تند به افراد انگیزه می‌دهد تا سخت‌تر کار کنند. مطالعه‌ای تأثیر موسیقی روی ۱۲ فرد سالم را که روی دوچرخه‌ی ثابت رکاب می‌زدند مورد بررسی قرار داد. محققان دریافتند موسیقی با ریتم‌های تندتر موجب افزایش عملکرد در مسافت رکاب زده شده، سرعت رکاب زدن و قدرت تلاش شده بود. اما کاهش ریتم موسیقی منجر به کاهش تمام این عوامل شده بود.

یک تأثیر روانی مهم دیگر موسیقی، افزایش عملکرد است. معمولا در انجام هر کاری، ریتمی وجود دارد، دانشمندان کشف کرده‌اند که افزودن یک ریتم کوبشی قوی و تند می‌تواند افراد را تشویق کند تا سرعت خود را بالا ببرند.

به گفته‌ی محققان، موسیقی می‌تواند برانگیختگی هیجانی و فیزیولوژیکی بیشتری نسبت به محرک‌های دارویی یا مخدر ایجاد کند. حتی گوش دادن به موسیقی قبل از رفتن به محل کار نیز می‌تواند مانند یک محرک عمل کند.

بنابراین توصیه می‌کنیم روزتان را با گوش دادن به موسیقی با ریتم تند شروع کنید. همچنین هنگام فعالیت روزانه اوقاتی را به شنیدن موسیقی اختصاص دهید. برخی قطعه‌های کلاسیک از جمله سمفونی ۴۰ موتسارت به گونه‌ای شگفت‌انگیز توان و قدرت جسمی و روانی شما را برای انجام کار بالا می‌برند.

دستیابی به آرامش

با گوش دادن به یک موسیقی برای مدت ۱۳ دقیقه، می‌توان به آرامش رسید. برای این کار باید موسیقی‌هایی با ریتمی آرام، ملودی‌های ساده و بدون شعر انتخاب کرد.

تحقیقات نشان داد که بطور مثال گوش دادن به آهنگ‌های آرام گروه Marconi Union علائم اضطراب را تا ۶۵ درصد کاهش داده است.

پس از انجام این آزمایش، فشارهای عضلانی در بدن آزمایش شوندگان به میزان ۷۹ درصد کاهش یافته، ۸۴ درصد از آنها گفته‌اند افکار منفی که ذهنشان را همواره مشغول می‌کرده ناپدید شده و ۸۲ درصد نیز گفتند که احساس آرامش و رضایت خاطر می‌کنند و توانسته‌اند راحت بخوابند.

کمک به خواب بهتر

بیخوابی یا اینسومنیا، یک مشکل جدی است که افراد در تمام گروه‌های سنی را درگیر می‌کند. رویکردهای زیادی برای درمان این مشکل و سایر اختلالات رایج خواب وجود دارد، که در این میان گوش دادن به موسیقی کلاسیک آرامشبخش می‌تواند روشی بی‌خطر، موثر و دردسترس باشد.

در مطالعه‌ای که روی دانشجویان انجام شد، محققان دریافتند آنهایی که به موسیقی گوش داده بودند، کیفیت خواب‌شان به میزان قابل توجهی بهتر از کسانی بود که به کتاب صوتی گوش داده بودند یا به هیچ چیزی گوش نداده بودند. از آنجایی که موسیقی یک درمان موثر برای مشکلات خواب است، می‌تواند یک روش آسان و بی‌ضرر برای درمان بیخوابی باشد.

کاهش اشتها

یکی از شگفت انگیزترین اثرات روانی موسیقی این است که می‌تواند ابزاری مفید در کاهش وزن باشد. اگر سعی دارید از وزن خود کم کنید، گوش دادن به موسیقی و همزمان کم کردن نور محیط می‌تواند به شما در رسیدن به هدف‌تان کمک کند. طبق مطالعات انجام شده، افرادی که در رستوران‌هایی با نور سبک که در آنجا موسیقی لایت پخش می‌شود غذا می‌خوردند نسبت به آنهایی که در سایر رستوران‌ها غذا می‌خوردند، ۱۸ درصد غذای کمتری خورده بودند، چرا؟ محققان دریافتند موسیقی و نور کمک می‌کند شرایط آرام‌تری ایجاد شود، در نتیجه افراد بیشتر احساس آرامش و راحتی کرده و آرام‌تر غذا می‌خورند و در نتیجه نسبت به زمان سیری خود آگاه‌ترند.

شما هم سعی کنید در خانه هنگام غذا خوردن یک موسیقی ملایم پخش کنید و با ایجاد فضایی آرامشبخش، آهسته‌تر و آگاهانه‌تر غذا میل کنید.

چند توصیه کاربردی

ما در زندگی روزمره بيش از حد به موسيقی گوش می دهيم که به اختيار ما پخش نمی شود و همزمان بسيار کمتر از آنچه که بايد و شايد به موسيقی دلخواهمان گوش می سپاريم. اگر می‌خواهید موسیقی درمانی کنید، لازم است که به موسيقی با ذهن متمرکز و به صورت آگاهانه گوش فرا داده شود.

شنيدن موسيقی پس زمينه که به طور معمول از رادیو تلویزون و رسانه ها پخش می شود، نه تنها گوش مردم را نسبت به موسيقی بی اعتنا می‌سازد بلکه حتی آن را سرکوب نيز می کند. بنابر این موسیقی زمانی مفید است و حال ما را خوب می‌کند که با انتخاب ما و در محیطی مساعد شنیده شود.

همچنین لازم است تا از موسیقی بدون کلام استفاده کرد چرا که اشعار تمرکز ما را از موسیقی منحرف می‌کنند.

نکته دیگر انتخاب زمان برای شنیدن موسیقی است. تحقیقات نشان داده که گوش دادن به موسیقی باعث کاهش استرس و خودآگاهی شده و توجه ما را به لحظه حال معطوف می‌کند. پس بهتر است لیستی از موسیقی‌های مناسب برای اوقات کار روزانه، رانندگی و غذاخوردن انتخاب کنید.

استفاده از نواهای طبیعی مثل صدای پرندگان، صدای آب، بارش باران و باد می تواند ضربان قلب را تا ۵۰ بار در دقیقه یعنی به اندازه زمان خواب کاهش دهد که به خودی خود موجب آرامش جسم و تندرستی است.

برای تأثیر مثبت موسیقی باید از موسیقی مناسب استفاده شود. موسیقی نباید تم یکنواخت داشته باشد. باید به موسیقی فاصله‌های منظم داده شود تا شنیدن موسیقی برای افرادی که ناراحت هستند کسالت آور نباشد.

محققان دریافتند موسیقی کلاسیک و آرامش‌بخش، بیشترین تأثیر را از جهت تقویت خُلق و خو دارد، در حالیکه نوع هوی متال و تکنو، بی‌اثر و حتی مضر است.

منبع: سواد زندگی

24