چرا خاطراتمان را فراموش می‌کنیم؟

در طول زندگی مان خاطرات بسیاری می‌سازیم، اما بسیاری از آن‌ها را فراموش می‌کنیم. چرا؟ برخلاف باور عمومی که خاطرات با گذشت زمان از بین می‌روند، فراموشی می‌تواند چیز خوبی باشد و به باور برخی دانشمندان، فراموش کردن به شکلی مانند یادگیری است. بر اساس تحقیقات این محققان، تغییرات در توانایی انسان برای دسترسی به خاطرات خاص بر اساس بازخورد‌های محیطی و قابل پیش بینی بودن جهان اطرافمان صورت می‌گیرد. بدین ترتیب، فراموشی به جای اینکه یک باگ و نقطه ضعف باشد می‌تواند قابلیتی عملی در مغز انسان باشد که به آن اجازه می‌دهد به شکلی پویا با دنیای اطراف خود سازگار شود. در دنیای دائماً در حال تغییری که ما و دیگر ارگانیسم‌ها در آن زندگی می‌کنیم، فراموش کردن برخی خاطرات می‌تواند مفید باشد، از آن جهت که این خاطرات می‌توانند به رفتار‌های انعطاف پذیرانه‌تر و تصمیم گیری‌های بهتر ختم شوند.

اگر خاطرات در شرایطی بسیار متفاوت با شرایط کنونی شکل گرفته باشند، فراموش کردن آن‌ها می‌تواند تغییری مثبت باشد که سلامت شما را بهبود می‌بخشد. پس در واقع، محققان بر این باورند که ما یاد می‌گیریم برخی خاطرات را فراموش کنیم در حالی که برخی خاطرات مهم‌تر را حفظ می‌کنیم.

فراموش کردن، اما با هزینه از دست دادن مقداری از اطلاعات همراه است، اما تحقیقات بسیار صورت گرفته نشان می‌دهند که دستکم در برخی موارد، فراموش کردن به خاطر تغییرات در شیوه دسترسی است تا از دست رفتن حافظه.

تئوری جدید توسط دکتر توماس رایان از اساتید کالج زیست شیمی و ایمونولوژی و موسسه علوم عصبی کالج ترینیتی و همچنین دکتر پل فرانکلند استاد بخش روانشناسی دانشگاه تورنتو و بیمارستان کودکان تورنتو ارئه شده است.

دکتر رایان در این باره می‌گوید: «خاطرات در مجموعه‌ای از نورون‌ها به نام سلول‌های انگرام نگهداری می‌شوند و بازخوانی موفقیت آمیز این خاطرات مستلزم فعال شدن مجدد این گروه از نورون هاست. بسط منطقی این ماجرا این است که فراموش کردن زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های انگرام نتوانند دوباره فعال شوند. خاطرات خودشان هنوز آنجا هستند، اما اگر مجموعه‌ای از بازیگران خاص نتوانند فعال شوند، امکان به یاد آوردن خاطرات نیز وجود ندارد. مانند این است که خاطرات در یک گاوصندوق نگهداری شوند، اما رمز عبور لازم برای باز کردنش را به یاد نیاورید».

وی در ادامه خاطرنشان می‌کند: «تئوری تازه ما می‌گوید که فراموشی به خاطر تعمیرات مداری شکل می‌گیرد که سلول‌های انگرام را از حالت در دسترس به حالت غیرقابل دسترس تغییر می‌دهد.

از آنجایی که نرخ فراموشی تحت تاثیر شرایط محیطی است، به باور ما فراموشی در واقع شکلی از یادگیری است که دسترسی به حافظه را با توجه به شرایط محیطی و اینکه تا چه اندازه قابل پیش بینی است تغییر می‌دهد».

دکتر فرانکل نیز نظر خود را درباره اینکه چرا خاطرات را فراموش می‌کنیم، چنین بیان می‌کند: «روش‌های مختلفی وجود دارد که از طریق آن‌ها مغز فراموش می‌کند، اما همه آن‌ها به سخت‌تر کردن دسترسی به انگرام مرتبط هستند، انگرامی که تجسم فیزیکی خاطره است».

وی در مورد فراموشی در اثر بیماری نوشته است: «نکته مهم اینکه، به باور ما این فراموشی طبیعی در شرایط خاصی قابل بازگشت است و اینکه در شرایط بیماری- مانند افرادی که با بیماری آلزایمر زندگی می‌کنند- این مکانیزم‌های فراموشی طبیعی ربوده می‌شوند که به کاهش قابل توجه دسترسی به سلول‌های انگرام و از دست رفتن حافظه آسیب شناختی منجر می‌شود».