خواص روغن زیتون

زیتون از گذشته‌های دور چیزی حدود هشت هزار سال قبل میلاد در بسیاری از کشور‌های حوزه مدیترانه پرورش یافته و به مرور با فراگیری افشره گیری از آن و استفاده از روغن زیتون رواج آن بیشتر شده است. روغن زیتون با رنگی زرد و طلایی در بسیاری از موارد مانند پخت و پز، سالادها، استفاده در صنعت لوازم آرایشی و بهداشتی، انواع صابون‌ها و شامپو‌ها و در موارد دارویی قابل استفاده است.

روغن زیتون در بسیاری از کشور‌ها از جمله ایران تولید می‌شود، اما تولیدکنندگان اصلی آن در جهان اسپانیا، ایتالیا، یونان، ترکیه و تونس هستند. همچنین یونان در صدر مصرف کنندگان روغن زیتون در جهان به شمار می‌رود و بعد از آن ایتالیا و اسپانیا قرار دارند.

روغن زیتون باتوجه‌به خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدسرطانی و ضدالتهابی آن و همچنین فواید چشمگیر قلبی عروقی، گوارشی و شناختی، یکی از سالم‌ترین گزینه‌ها از نظر روغن‌های پخت‌و‌پز است.

کارشناسان توصیه می‌کنند که برای حداکثر فواید، روغن زیتون را جایگزین سایر منابع چربی ناسالم در رژیم غذایی خود کنید. بااین‌حال اعتدال در مصرف آن باید حفظ شود؛ زیرا افراط‌وتفریط از هر نوعی جایز نیست. در ادامه مقاله قصد داریم به طور مفصل به بیان خواص روغن زیتون بپردازیم.

انواع روغن زیتون

روغن زیتون در ۴ دسته فرآوری می‌شود که عبارتند از:

روغن زیتون بکر

این روغن که بیشتر برای پخت و پز استفاده می‌شود و به خاطر درصد اسیدی کمتر محبوب‌تر است  برای کسانی که به دنبال مزایا و منافع این روغن هستند بهتر است.

روغن زیتون فرابکر

این روغن خالص‌تر است و با فشار دادن میوه زیتون بدست می‌آید و به همین علت فوق بکر است و قیمت آن بالاتر است، درضمن برای بدن خواص درمانی دارد و بسیار مفید است.

روغن زیتون خالص

از ترکیب روغن زیتون تصفیه شده و بکر بدست می‌آید و محتوای آن حالت اسیدی دارد و مصرف آن توصیه نمی‌شود.

روغن زیتون لامپانت

این روغن به عنوان سوخت استفاده می‌شود و از پسماند‌های روغن زیتون‌های دیگر و زیتون‌ها بدست می‌آید.

خواص اعجاب انگیز روغن زیتون برای بدن

روغن زیتون به عنوان یک ماده مغذی و اثربخش در سلامتی بسیار پرکاربرد است. تقریبا یک قاشق روغن زیتون که چیزی حدود ۱۳.۵ گرم وزن دارد حاوی ۱۱۹ کیلو کالری انرژِی، ۱۳.۵ گرم چربی، دو گرم چربی اشباع، حدود دو گرم ویتامین E و ۸.۱ میکروگرم ویتامین K است.

چیزی حدود ۷۳ درصد روغن زیتون را چربی‌های اشباع نشده تشکیل می‌دهد که به آن اسید اولئیک گفته می‌شود و برای بدن بسیار مفید و مقوی است و التهابات را کاهش می‌دهد و برای سرطان مفید است. درضمن به علت مقاومتی که این روغن در برابر حرارت دارد برای پخت و پز بسیار مناسب است.

روغن زیتون سرشار از چربی‌های غیراشباع سالم

روغن زیتون روغن طبیعی استخراج شده از زیتون، میوه درخت زیتون است. حدود 14 درصد از روغن را چربی اشباع شده تشکیل می‌دهد، درحالی‌که 11 درصد آن چربی غیراشباع است، مانند اسیدهای چرب امگا 6 و امگا 3.

اما اسید چرب غالب در روغن زیتون یک چربی تک غیراشباع به نام اسید اولئیک است که 73 درصد از کل روغن را تشکیل می‌دهد.

مطالعات نشان می‌دهد که اسید اولئیک التهاب را کاهش می‌دهد و حتی ممکن است اثرات مفیدی بر روی ژن‌های مرتبط با سرطان داشته باشد.

چربی‌های تک غیراشباع نیز در برابر حرارت بالا کاملاً مقاوم هستند و روغن زیتون را به گزینه‌ای سالم برای پخت‌وپز تبدیل می‌کنند.

روغن زیتون مقابله با درد و التهاب

تصور می‌شود که التهاب مزمن عامل اصلی بیماری‌هایی مانند سرطان، بیماری قلبی، سندرم متابولیک، دیابت نوع 2، آلزایمر، آرتریت و حتی چاقی است.

روغن زیتون می‌تواند التهاب را کاهش دهد که ممکن است یکی از دلایل اصلی فواید آن برای سلامتی باشد. اثرات ضدالتهابی اصلی توسط آنتی‌اکسیدان‌ها انجام می‌شود.

برخی از دانشمندان تخمین می‌زنند که اولئوکانتال موجود در 3.4 قاشق غذاخوری (50 میلی‌لیتر) روغن زیتون اثری مشابه 10 درصد از دوز مصرفی ایبوپروفن برای بزرگسالان دارد.

تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که اسید اولئیک، اسید چرب اصلی روغن زیتون، می‌تواند سطوح نشانگرهای مهم التهابی مانند پروتئین واکنشی را کاهش دهد.

یک مطالعه همچنین نشان داد که آنتی‌اکسیدان‌های روغن زیتون می‌توانند برخی از ژن‌ها و پروتئین‌هایی را که باعث التهاب می‌شوند را مهار کنند.

روغن زیتون کمک به جلوگیری از سکته مغزی

مصرف روغن زیتون به علت داشتن چربی‌های اشباع نشده می‌تواند به داشتن قلبی سالم کمک و با کاهش دادن کلسترول نوع بد از بروز سکته‌های قلبی و مغزی پیشگیری کند.

سکته مغزی به دلیل اختلال در جریان خون به مغز به دلیل لخته شدن خون یا خونریزی ایجاد می‌شود. در کشورهای توسعه‌یافته، سکته مغزی پس از بیماری قلبی دومین علت شایع مرگ‌ومیر است.

رابطه بین روغن زیتون و خطر سکته مغزی به طور گسترده موردمطالعه قرار گرفته است. یک بررسی بزرگ از مطالعات روی 841000 نفر نشان داد که روغن زیتون تنها منبع چربی تک غیراشباع است که با کاهش خطر سکته مغزی و بیماری قلبی مرتبط است.

در بررسی دیگری که روی 140000 شرکت‌کننده انجام شد، افرادی که روغن زیتون مصرف می‌کردند در مقایسه با کسانی که روغن زیتون مصرف نمی‌کردند در معرض خطر بسیار کمتری برای سکته بودند.

روغن زیتون محافظ در برابر بیماری‌های قلبی

بیماری قلبی شایع‌ترین علت مرگ‌ومیر در جهان است. مطالعات مشاهده‌ای که چند دهه پیش انجام شد نشان داد که بیماری قلبی در کشورهای مدیترانه کمتر شایع است.

این موضوع منجر به تحقیقات گسترده‌ای در مورد رژیم غذایی مدیترانه‌ای شد که اکنون نشان‌داده‌شده است که به طور قابل‌توجهی خطر بیماری قلبی را کاهش می‌دهد.

روغن زیتون به علت داشتن ویتامین‌های‌ ای و کا و آنتی اکسیدان‌های موجود در آن برای رفع التهابات مفید است و از فرایند اکسید شدن کلسترول در خون جلوگیری می‌کند که این‌ها باعث کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و پیشگیری از بالا رفتن فشار خون می‌شوند.

روغن زیتون یکی از مواد اصلی در این رژیم غذایی است که از چندین جهت در برابر بیماری‌های قلبی محافظت می‌کند.

التهاب را کاهش می‌دهد، از کلسترول بد LDL در برابر اکسیداسیون محافظت می‌کند، پوشش رگ‌های خونی را بهبود می‌بخشد و ممکن است به جلوگیری از لخته شدن بیش از حد خون کمک کند.

جالب‌توجه است که نشان‌داده‌شده است که فشارخون را نیز کاهش می‌دهد که یکی از قوی‌ترین عوامل خطر برای قلب است.

رفع یبوست و کمک به سیستم گوارشی

ساختار روغن زیتون به نحوی است که می‌تواند علاوه بر کمک به هضم بهتر غذا حرکت آن در بدن را روان‌تر کنند و واقعا مانند روغنی که یک سیستم را روغن کاری می‌کند برای بدن همان نقش را ایفا کند. خوردن یک قاشق روغن زیتون و لیمو ترش برای درمان یبوست بسیار موثر است.

مفید برای درمان افسردگی

از دیگرخاصیت‌های روغن زیتون می‌توان به این مورد اشاره نمود. روغن زیتون به خاطر داشتن سروتونین هورمون شادی را افزایش می‌دهد و این دقیقا همان ماده‌ای است که دارو‌های ضد افسردگی ازآن‌ها تشکیل شده است.

روغن زیتون کمک به خلق‌و‌خوی سالم

مواد مغذی روغن زیتون می‌تواند به بهبود خلق‌وخوی نیز کمک کند. در واقع، مطالعات شگفت‌انگیز در سال‌های 2010، 2017 و 2019 همگی از تحقیقات روبه‌رشدی حمایت می‌کنند که نشان می‌دهد رژیم‌های غذایی به سبک مدیترانه‌ای واقعاً می‌توانند به درمان افسردگی کمک کنند!

در یکی از مطالعات، 30 درصد از شرکت‌کنندگان پس از 12 هفته رژیم غذایی مدیترانه‌ای که شامل روغن زیتون بود، توانستند افسردگی متوسط ​​تا شدید خود را بهبود بخشیدند.

تحقیقات بیشتر نشان می‌دهد که چربی‌های مفید روغن زیتون از سیستم عصبی مرکزی حمایت می‌کنند، به عملکرد صحیح اعصاب کمک می‌کنند و سطح سروتونین انتقال‌دهنده عصبی حامی خلق‌وخو را افزایش می‌دهند.

کمک به داشتن حافظه‌ای قوی

بیماری آلزایمر شایع‌ترین بیماری تخریب‌کننده عصبی در جهان است. یکی از ویژگی‌های کلیدی آن تجمع پلاک‌های به‌اصطلاح بتا آمیلوئید در داخل سلول‌های مغز است. یک مطالعه روی موش‌ها نشان داد که ماده‌ای در روغن زیتون می‌تواند به ازبین‌بردن این پلاک‌ها کمک کند.

روغن زیتون حاوی اسید‌های چرب امگا ۳ و امگا ۶ است که هردوی این‌ها برای تقویت نمودن حافظه و سلامت مغز مفید هستند.

علاوه بر این، یک مطالعه انسانی نشان داد که رژیم غذایی مدیترانه‌ای غنی از روغن زیتون برای عملکرد مغز مفید است.

دور کردن آلزایمر از خود با مصرف روغن زیتون

بیماری آلزایمر به ساخت پلاک‌هایی به نام آمیلوئید بتا در مغز می‌پردازد که تحقیقات انجام شده حاکی از آن است مصرف روغن زیتون باعث از بین رفتن این پلاک‌ها می‌شود و این یک خاصیت روغن زیتون است که بسیار شگفت انگیز می‌باشد که در رژیم غذایی مدیترانه‌ای که روغن زیتون و زیتون پای ثابت آن است مشهود است که افراد عملکرد مغزی بهتری دارند.

چاق کننده نبودن روغن زیتون

مصرف بیش از حد چربی باعث افزایش وزن می‌شود. بااین‌حال، مطالعات متعدد رژیم غذایی مدیترانه‌ای، غنی از روغن زیتون، با اثرات مطلوب بر وزن بدن مرتبط است.

تحقیقاتی که بر روی رِژیم غذایی مدیترانه‌ای و دانشجویان اسپانیایی انجام شده است مبنی بر این است که چربی موجود در روغن زیتون باعث ایجاد چاقی مفرط در افراد نشده و حتی گاهی مصرف آن باعث افزایش سطح آنتی اکسیدان موجود در خون و کاهش وزن نیز شده است.

در یک مطالعه ۳۰ماهه روی بیش از 7000 دانشجوی اسپانیایی، مصرف زیاد روغن زیتون با افزایش وزن ارتباطی نداشت. علاوه بر این، یک مطالعه سه‌ساله روی 187 شرکت‌کننده نشان داد که رژیم غذایی غنی از روغن زیتون با افزایش سطح آنتی‌اکسیدان‌ها در خون و همچنین کاهش وزن مرتبط است.

درمان رماتیسم با روغن زیتون: بیماری رماتیسم براثر حمله سلول‌های ایمنی به سلول‌های عادی ایجاد می‌شود. روغن زیتون باعث کاهش استرس اکسیداتیو و بهبود نشانگر‌های التهابی در کسانی که به این بیماری خود ایمنی مفصلی دچار هستند می‌شود و ترکیب این روغن با روغن ماهی می‌تواند بسیار مفید باشد.

از بین بردن میکروب‌ها خاصیت جنگنده روغن زیتون: باکتری موجود در معده یا همان میکروب معده باعث ایجاد زخم و در موارد پیشرفته سرطان در معده می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که روغن زیتون فوق خام قادر است که ۸ نوع از این باکتری‌ها که حتی سه نوعشان در برابر آنتی بیوتیک‌ها نیز مقاوم هستند از بین ببرد.

روغن زیتون کمک به کاهش خطر دیابت نوع 2

به نظر می‌رسد روغن زیتون در برابر دیابت نوع 2 بسیار محافظت‌کننده است. چندین مطالعه روغن زیتون را با اثرات مفید بر قند خون و حساسیت به انسولین مرتبط دانسته‌اند.

یک کارآزمایی بالینی تصادفی شده روی 418 فرد سالم اخیراً اثرات محافظتی روغن زیتون را تأیید کرد. در این مطالعه، رژیم غذا مدیترانه‌ای ای غنی از روغن زیتون خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را تا بیش از 40 درصد کاهش داد.

روغن زیتون دارای خواص ضد سرطانی

سرطان یکی از شایع‌ترین علل مرگ‌ومیر در جهان است. مردم کشورهای مدیترانه‌ای کمتر در معرض خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها هستند و بسیاری از محققان معتقدند که روغن زیتون ممکن است دلیل آن باشد.

آنتی‌اکسیدان‌های موجود در روغن زیتون می‌توانند آسیب اکسیداتیو ناشی از رادیکال‌های آزاد را کاهش دهند که اعتقاد بر این است که عامل اصلی سرطان است. بسیاری از مطالعات لوله‌آزمایش نشان می‌دهد که ترکیبات موجود در روغن زیتون می‌تواند با سلول‌های سرطانی مبارزه کند.

روغن زیتون کمک به درمان آرتریت روماتوئید

آرتریت روماتوئید یک بیماری خودایمنی است که با مفاصل تغییر شکل یافته و دردناک مشخص می‌شود. اگرچه علت دقیق آن به‌خوبی شناخته نشده است، اما سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه به سلول‌های طبیعی حمله می‌کند.

به نظر می‌رسد مکمل‌های روغن زیتون نشانگرهای التهابی را بهبود می‌بخشد و استرس اکسیداتیو را در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید کاهش می‌دهد.

روغن زیتون زمانی که با روغن ماهی که منبع اسیدهای چرب امگا 3 ضدالتهابی است، ترکیب شود، بسیار مفید به نظر می‌رسد.

در یک مطالعه، روغن زیتون و ماهی به طور قابل‌توجهی قدرت گرفتن دست، درد مفاصل و سفتی صبحگاهی را در افراد مبتلا به آرتریت روماتوئید بهبود بخشید.

روغن زیتون دارای خواص آنتی‌باکتریال

روغن زیتون حاوی بسیاری از مواد مغذی است که می‌تواند باکتری‌های مضر را مهار یا از بین ببرد. یکی از این باکتری‌ها هلیکوباکترپیلوری است، باکتری که در معده زندگی می‌کند و می‌تواند باعث زخم معده و سرطان معده شود.

مطالعات لوله‌آزمایش نشان داده است که روغن زیتون با هشت سویه از این باکتری مبارزه می‌کند که سه تا آن‌ها به آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم هستند.

یک مطالعه بر روی انسان نشان داد که 30 گرم روغن زیتون که روزانه مصرف شود، می‌تواند عفونت هلیکوباکترپیلوری را در 10 تا 40 درصد از افراد در کمتر از دوهفته از بین ببرد.

روغن زیتون ضامن سلامت و استحکام استخوان‌ها

یک مطالعه در سال 2018 افزایش تراکم استخوان را در میان زنانی که بیشترین مصرف روغن زیتون را داشتند نشان داد - نتایجی که حتی پس از محاسبه مصرف کلسیم استخوان‌ساز و ویتامین D در زنان صادق بود.

بدن در واقع می‌تواند سلول‌های استئوکلاست را که استخوان را تجزیه می‌کنند، فعال کند، اما محققان حدس می‌زنند که پلی‌فنول‌های ضدالتهابی روغن زیتون ممکن است مکانیسم‌هایی را ایجاد کند که به جلوگیری از تجزیه استخوان و تحریک تشکیل استخوان کمک می‌کند.

خواص درمانی معجزه آسای روغن زیتون برای پوست و مو

این روغن گیاهی می‌تواند برای پاکسازی پوست از آلودگی‌ها و سلول‌های مرده استفاده شود. همچنین برای درمان خشکی پوست به عنوان یک مرطوب کننده قوی به علت داشتن اسید‌های چرب مغذی برای رطوبت و نرمی پوست استفاده شود، همانطور که رومیان در گذشته بعد از استحمام از این روغن استفاده می‌کردند.

از فواید دیگر روغن زیتون برای پوست می‌توان به مراقبت از دور چشم، جلوگیری از ایجاد چین و چروک، پیشگیری از ایجاد ترک‌های پوستی که بر اثر تغییر وزن و یا بارداری بوجود می‌آید، لایه برداری پوست و قابل استفاده بودن به عنوان یک ضد آفتاب طبیعی اشاره کرد.

روغن گیاهی زیتون برای مو نیز بسیار مفید است. این روغن می‌تواند برای رفع وزی و خشکی مو، حالت دهندگی طبیعی، کمک به رشد و ضخامت مو، رفع شوره و یا حتی شپش با استفاده در کف سر مفید واقع شود.

روغن زیتون حاوی مقادیر زیادی آنتی‌اکسیدان

روغن زیتون نسبتاً مغذی است. جدا از اسیدهای چرب مفید،حاوی مقادیر کمی ویتامین E و K است. اما روغن زیتون سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های قوی است. این آنتی‌اکسیدان‌ها از نظر بیولوژیکی فعال هستند و ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن را کاهش دهند.

آن‌ها همچنین با التهاب مبارزه می‌کنند و به محافظت از کلسترول خون در برابر اکسیداسیون کمک می‌کنند - دو مزیتی که ممکن است خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهد.