آژانس یهود در قلب تهران

یکی از مهم‌ترین لایه‌های پنهان تاریخ معاصر ایران، نقش و نفوذ ساختارهای فراملی و گروه‌های ذی‌نفوذ در پشت صحنه تصمیم‌سازی‌های کلان کشور، به‌ویژه در دوره پهلوی است. در میان این ساختارها، «آژانس یهود» که شعبه‌ای از تشکیلات بین‌المللی صهیونیستی در ایران بود، نقشی بسیار مهم اما در عین حال کمتر شناخته‌شده ایفا می‌کرد. سند حاضر که به تاریخ ۴ اردیبهشت ۱۳۳۸ بازمی‌گردد، گواهی روشن بر فعالیت محرمانه و سازمان‌یافته این نهاد در تهران است.

مطابق این سند، جمعیتی بالغ بر ۳۰۰ نفر از چهره‌های سرشناس و مدیران موسسات یهودی تهران در نشستی مخفیانه در محل آژانس یهود گرد هم آمده‌اند تا درخصوص مسئله‌ای حساس یعنی شناسایی رسمی دولت اسرائیل از سوی دولت ایران به بحث و تبادل‌ نظر بپردازند. چنین تجمعی نه‌تنها بیانگر انسجام تشکیلات صهیونیستی در ایران است، بلکه نشان‌دهنده تلاش حساب‌شده برای تأثیرگذاری بر سیاست خارجی کشور، هم‌راستا با منافع رژیم اشغالگر قدس، پیش از علنی شدن مناسبات رسمی دو کشور در دهه‌های بعد نیز هست.

نکته کلیدی در این میان، چرایی و چگونگی فراهم شدن بستر چنین فعالیت‌هایی در ایرانِ دوران پهلوی است؛ دورانی که به‌واسطه پیوندهای مستحکم با غرب و به‌ویژه آمریکا و بریتانیا، فضای مناسبی برای نفوذ لایه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی وابسته به جریان‌های فراملی فراهم کرده بود. این سند، با اشاره به تهیه قطعنامه و توزیع آن در میان سران یهود تهران و شهرستان‌ها، بیانگر یک سازمان‌دهی فراتر از یک نشست صرف است؛ این، مصداقی از دیپلماسی پنهان یک اقلیت سازمان‌یافته با پشتوانه بین‌المللی در بطن یک ساختار حکومتی غیرپاسخ‌گو و وابسته است.

متن سند

موضوع: اقلیت یهود

تاریخ:‌ ۳۸/۲/۴

بنا به‌ دعوت قبلی آژانس یهود ساعت ۱۵ روز مزبور در حدود ۳۰۰ نفر از روسا و کارگردانان موسسات و سرشناسان یهود مقیم تهران در آژانس یهود حضور یافته‌اند.

در این جلسه که به صورت کنفرانس و محرمانه بوده و تا ساعت ۲۱ ادامه داشته صحبت بیشتر پیرامون شناسایی دولت اسرائیل از طرف دولت ایران دور می‌زده و در پایان جلسه نیز قطعنامه‌ای در این مورد تهیه و به امضای کلیه حضار در جلسه رسیده و قرار است مفاد آن نیز چاپ و بین روسا و کارگردانان موسسات و سران یهود مقیم تهران و شهرستان‌ها توزیع گردد و در صورت امکان یک نسخه از آن تهیه و تقدیم خواهد گردید.