چگونه مزاج خود را بشناسیم؟

یکی از مسائلی که در طب سنتی مطرح می‌شود، مزاج شناسی در انسان است، به این معنا که مزاج هر فرد می‌تواند با مزاج فرد دیگر کاملا متفاوت باشد؛ شاید در گام اول، نوع مزاج برای افراد چندان اهمیتی نداشته باشد، اما بر خلاف این تصور، نوع مزاج آن چنان در زندگی افراد اهمیت دارد که حتی نوع رفتار، علایق، شغل، نوع رشته تحصیلی، ارتباطات اجتماعی حتی روابط زناشویی تحت تأثیر نوع مزاج است.

بسیاری از اختلافات در زندگی مشترک و عدم تفاهم‌ها در روابط زناشویی تنها به دلیل اختلاف در مزاج زوجین است، بنابراین به سادگی نمی‌توان از این مسئله گذشت و لازم است که هر فرد مزاج خود را بشناسد تا بسیاری از فعالیت‌ها و انتخاب‌های خود را در زندگی بر اساس نوع مزاج خود انجام دهد.

در این گزارش نوع مزاج ها، اهمیت آن در زندگی، چگونگی تشخیص آن و شاخص‌های مربوط به تشخیص مزاج ذکر می‌شود؛ بنابراین ابتدا لازم است، با نوع مزاج‌های انسان و چگونگی تشخیص آن در افراد آشنا شویم.

تأثیر مزاج در زندگی و انتخاب شغل

دکتر حسین مرادی دهنوی رئیس دانشکده طب سنتی قم، در رابطه با اهمیت مزاج‌های مختلف انسان، عنوان کرد: مزاج در تمام ابعاد زندگی انسان از جمله تفکرات، تخیلات، عواطف انسانی و سایر مسائل روحی و جسمی او تاثیر‌گذار است، به طوری که حتی تعیین شغل و علاقه‌های یک فرد تحت تأثیر نوع مزاج او است.

این استاد دانشگاه افزود: طبق تقسیم بندی کلی که انجام شده است، مزاج‌ها در انسان به دو نوع مزاج گرم و سرد تقسیم می‌شوند که از این میان، مزاج گرم به دو نوع مزاج گرم و خشک و گرم و‌تر دسته بندی می‌شود.

این متخصص طب سنتی گفت: مزاج سرد نیز همچون تقسیم بندی فوق، به دو نوع مزاج سرد و خشک و سرد و‌تر قابل تقسیم بندی است، بر این اساس ۴ نوع مزاج گرم و خشک یا همان صفراوی، مزاج گرم و‌تر یا دَمَوی، مزاج سرد و خشک یا سوداوی و در نهایت مزاج سرد و‌تر یا همان بلغمی، مزاج‌های چهار گانه را تشکیل می‌دهند.

مرادی در رابطه با وجه تسمیه این مزاج ها، تصریح کرد: از آنجا که "صفرا" نمادی از آتش، گرما و انرژی است، به مزاج گرم و خشک، صفراوی نیز می‌گویند و افرادی که مزاج صفراوی دارند، افرادی پر انرژی، فعال و پر شور و باهیجان هستند.

به چه کسانی "دَمَوی" می‌گویند؟

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: به مزاج گرم و تر، "دَمَوی" نیز می‌گویند، چراکه غالبا بدن این افراد، استعداد خون سازی زیادی دارد و "خون" در اصطلاح طب سنتی، "دَم" گفته می‌شود به این دسته از افراد دَمَوی می‌گویند، هم چنین بدن این افراد به شکلی تنظیم شده است که بیشتر مواد غذایی در بدنشان تبدیل به خون و بافت عضلانی می‌شود؛ بنابراین افرادی با مزاج دَمَوی اندامی عضلانی داشته و در مقابل افراد با مزاج صفراوی، لاغر و بدون عضله هستند.

مرادی در رابطه با افراد با مزاج صفراوی گفت: از آنجا که این دسته از افراد، گرما و حرارت بالایی در بدنشان وجود دارد، متابولیسم بالایی داشته و بیشتر انرژی و کالری بدن آن‌ها می‌سوزد و از طریق حرارت دفع می‌شود که غالبا این افراد لاغر بوده و چاق نمی‌شوند.

اگر به کار‌های هنری علاقه دارید، مزاج شما "سوداوی" است!

وی خاطر نشان کرد: افرادی با مزاج سرد و خشک یا همان سوداوی، علاوه بر اینکه سردی در بدنشان غالب است، خشکی هم دارند، به طوری که به خاطر این خشکی، بافت بدنشان عضلانی نمی‌شود که اصطلاحا به آن سوداوی می‌گویند؛ چراکه "سودا" میل به رسوب، درون و در خفا قرار گرفتن دارد، بنابراین افرادی با مزاج سوداوی غالبا درون گرا هستند که معمولا انسان‌های اهل هنر، افرادی که تمایل به کار‌های فردی و بی تحرک دارند جزء این دسته هستند.

این استاد دانشگاه در رابطه با افراد بلغمی مزاج، بیان کرد: اگر بخواهیم "بلغم" را توصیف کنیم می‌توان آن را به آب تشبیه کرد؛ این دسته از افراد بسیار انعطاف پذیر، معمولا پرخواب و با انرژی پایین هستند، اما این افراد از آنجا که بدنشان انعطاف پذیری زیادی دارد، استعداد چاقی و چربی سازی در بدن آن‌ها زیاد است؛ بلغمی‌ها معمولا افرادی با طمانینه، آرام و کم جنب و جوش هستند.

مزاج‌ها در مقاطعی می‌تواند متفاوت شود

مرادی تاکید کرد: این مزاج‌ها در افراد می‌تواند تحت تاثیر عواملی، ضعف و قوت یابند، برای مثال افرادی با مزاج گرم و خشک که فعالیت اجتماعی زیاد و انرژی بالایی دارند، اگر در مقطعی دچار کم خونی شوند، فعالیت آنان کاهش یافته و انرژی آنان نسبت به قبل کم‌تر می‌شود و در واقع مزاج آنان در یک مقطع متفاوت می‌شود.

وی ادامه داد: برخی شرایط روحی نیز، موجب تغییر مزاج می‌شود، برای مثال افراد صفراوی در صورتی که در مقطعی از زندگی خود دچار مشکلات روحی شوند و به اصطلاح "غم" داشته باشند، میل به سردی پیدا کرده و شاید برخلاف مزاجشان، گوشه گیر و کم تحرک شوند.

خودتان نمی‌توانید مزاجتان را دقیقا تشخیص دهید

این استاد دانشگاه گفت: جهت تشخیص مزاج، شاخص‌هایی در نظر گرفته شده است که افراد طبق آن شاخص‌ها تا حدودی می‌توانند نوع مزاج خود را تشخیص دهند، اما همانطور که ذکر شد، افراد در مقاطعی به دلیل قرار گرفتن در شرایط خاص جسمی و روحی شاید کمی مزاجشان تغییر پیدا کند، بنابراین تشخیص نوع مزاج برای خود افراد به راحتی ممکن نیست، بلکه جهت تشخیص دقیق آن باید به پزشک متخصص در این زمینه مراجعه شود.

مرادی در رابطه با شاخص‌هایی که مطابق آن، تاحدودی می‌توان به نوع مزاج پی برد، تصریح کرد: نوع رنگ چهره، بافت عضلانی و غیر عضلانی، چاقی یا لاغری، میزان فعلیت اجتماعی، نوع تغذیه و... از جمله شاخص‌هایی هستند که به کمک آن می‌توان تا حدودی نوع مزاج را در افراد تشخیص داد.

افراد گندم گون، غالبا مزاج گرم دارند

وی خاطرنشان کرد: افراد گرم مزاج، معمولا رنگ پوستشان گندم گون است، تحمل حرارت و گرما را ندارند، در کلامشان، تند صحبت می‌کنند، اندام لاغری داشته و افرادی برون گرا هستند در حالی که افراد سرد مزاج، بالعکس این اشخاص هستند.
تمامی مواردی که ذکر شد، تنها جهت معرفی نوع مزاج‌ها در انسان، میزان اهمیت آن در زندگی و چگونگی تشخیص آن در افراد مختلف بود؛ بنابراین جزئیات مربوط به این مسئله از جمله تاثیر نوع مزاج در روابط زناشویی و ... در گزارش‌های بعدی به آن پرداخته می‌شود.

منبع: باشگاه خبرنگاران

1980