دلایل فقر آهن در بدن را بشناسید

بهتر است دلایل فقر اهن در بدن را بشناسید و با منابع درست این فقر را جبران کنید.

کم خونی و کمبود آهن

دکتر مهیار منصوری،فوق تخصص خون و آنکولوژی، با بیان اینکه کم‌خونی فقر آهن Irondeficiency anemia شایع‌ترین گونه کم‌خونی بوده و ناشی از کمبود آهن در تغذیه، دفع بیش‌ازحد خون در بلندمدت (مانند خونریزی گوارشی) و یا سوء جذب آهن رخ می‌دهد، اظهار کرد: شایع‌ترین مشکل علائم عمومی این عارضه احساس سستی، خستگی همیشگی یا هنگام فعالیت و احساس کسالت عمومی است.

سایر علائم سرگیجه کاذب، ابتلای مکرر به بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی، ناخن‌های قاشقی شکل (گودشدن روی ناخن)، هرزه‌خواری، خواب رفتن و سوزن سوزن شدن دست و پاهاست. کمبود آهن گاهی سبب رنگ‌پریدگی و زخم غیرطبیعی گوشه لب می‌شود.

کم‌خونی و کمبود آهن شایع‌ترین گونه کم‌خونی بوده و به علت مقدار ناچیز آهن در غذا یا نبود جذب گوارشی آن برای جبران آهن از دست رفته در عادت ماهانه یا بیماری است.

آهن قسمتی اصلی در ترکیب هموگلوبین است و کمبود آن سبب کاهش ورود هموگلوبین به داخل گلبول قرمز می‌شود، در ایالات متحده، ۲۰ درصد زنان در سنین باروری در مقایسه با ۲ درصد مردان بالغ، به کم‌خونی و کمبود آهن دچار هستند.

علت اصلی کم‌خونی و کمبود آهن در زنان هدر رفتن خون در زمان عادت ماهانه است و کمبود آهن بدون کم‌خونی در دختران نوجوان سبب پائین افتادن کیفیت تحصیلی و ضریب هوشی می‌شود. کمبود آهن شایع‌ترین حالت کمبود یک عنصر بایسته در سراسر جهان است.

کم‌خونی کمبود آهن همچنین می‌تواند به علت زخم‌های خونریزی دهنده دستگاه گوارش باشد،آزمایش خون پنهان در مدفوع ، آندوسکوپی قسمت فوقانی دستگاه گوارش و کولونوسکوپی قسمت انتهایی دستگاه گوارش باید برای تشخیص زخم‌های خونریزی دهنده صورت گیرد.

در زنان یائسه و مردان، احتمال اینکه مشکل خونریزی دستگاه گوارش به عللی مانند زخم معده، پولیپ روده و یا سرطان کولورکتال باشد، خیلی بیشتر از سایر علل است. از علل شایع کم‌خونی کمبود آهن، آلودگی با انگل کرم قلاب‌دار، آمیب، شیستوزومیاز و تریکوریس تریکیورا (کرم شلاقی) است.
کم خونی و کمبود آهن و مهم ترین علت های آن چیست؟

کاهش هماتوکریت و هموگلوبین با کوچک شدن حجم گلبول‌های قرمز (میکروسیتیک شدن) همراه است، سطح سرمی فریتین و آهن خون نیز کاهش و سطح ظرفیت پیوند برای آهن (TIBC) افزایش‌یافته است.

گلبول‌های قرمز در زیر میکروسکوپ، بیشتر هیپوکروم (رنگ‌پریده) و میکروسیت (کوچک) هستند.

ترکیبات دارای آهن مانند فروس سولفات در درمان و پیشگیری از کم‌خونی فقر آهن به کار می‌رود، مصرف گوشت و جگر، مغزها مانند پسته، ماهی، زرده تخم‌مرغ، سبزی‌های دارای برگ سبز تیره مانند جعفری، اسفناج و حبوبات مثل عدس و لوبیا همچنین میوه‌های خشک (مانند برگه‌ها) و دانه‌های روغنی مفید است.

مصرف ویتامین ث بعد از غذا (مانند آب‌لیمو) موجب افزایش جذب آهن و مصرف چای و قهوه موجب کاهش جذب آهن می‌شود، در حقیقت تانن موجود در چای و آهن دو عنصری هستند که به هم می‌چسبند و دفع می‌شوند، بنابراین آهن جذب بدن نمی‌شود. به همین دلیل همه افراد (خصوصاً کسانی که به کم‌خونی مبتلا هستند)، بهتر است نوشیدن چای را به دو ساعت بعد از غذا موکول کنند.
نشانه های کمبود آهن را بشناسید

اهمیت وجود مقدار کافی آهن در بدن به قدری هست که اگر آهن کافی داشته باشیم، احساس تندرستی و نشاط فوق العاده ای خواهیم داشت اما اگر دچار کمبود اون باشیم، به شدت احساس ناسالم بودن و خستگی می کنیم.

احساس خستگی

این مورد، رایج ترین علامت کمبود آهن هست. بسیاری از زنان به احساس خستگی، عادت کرده اند و اون رو یک امر عادی در زندگی خودشون می دانند و توجه نمی کنند که اگر این خستگی ناشی از کمبود آهن باشد بدین معنی است که اکسیژن کمتری به بافت های بدن شان می رسد و بدن انرژی کافی برای فعالیت و تمرکز بر روی کارها، نخواهد داشت. ضمن اینکه دچار ضعف و کج خلقی هم می شوند.

قاعدگی سنگین

اصلی ترین دلیل کمبود آهن در زنان، قاعدگی سنگین و زیاد هست. بعضی از زنان، مقدار زیادی خون رو در دوران قاعدگی از دست می دهند و فقط نیمی از این خون در روزهای غیر از قاعدگی جبران می شود. سپس قاعدگی بعدی شروع می شود و باز هم خون زیادی رو از دست می دهند. در صورت سنگین بودن قدعدگی باید به پزشک زنان مراجعه کرد.

رنگ پریدگی

هموگلوبین موجود در خون باعث قرمز شدن خون می شود و در نتیجه رنگ چهره ما، صورتی و گلگون می شود. اگر مقدار هموگلوبین خون کم باشد، مستقیماً بر روی رنگ صورت تأثیر می گذارد. مهم نیست که رنگ چهره ما روشن باشد و یا تیره چون این موضوع بستگی به ژنتیک ما دارد اما اگر داخل لبها، لثه ها و داخل پلک چشم ها، از حالت طبیعی همیشگی خود کمرنگ تر باشند ممکن است که دچار کمبود آهن شده باشیم.

تنگی نفس

اگر مقدار اکسیژن بدن ما کم باشد، هر قدر هم نفس عمیق بکشیم باز هم احساس کمبود هوا می کنیم. اگر در زمان انجام کارهایی که قبلاً به راحتی انجام می دادیم، دچار تنگی نفس شویم (مثلاً در زمان بالا رفتن از تعداد کمی پله)، احتمال کمبود آهن در ما وجود دارد.

تپش قلب

در اثر کمبود آهن، قلب ما مجبور هست که بیشتر کار کند. در نتیجه کارکرد بیش از حد قلب، ضربان قلب نامنظم شده و به مرور قلب بزرگتر می شود و حتی می تواند به نارسایی قلب منجر شود. در ضمن اگر شخصی بیماری قلبی داشته باشد، بسیار مهم هست که حتماً از نظر کمبود آهن مورد بررسی قرار گیرد تا مشکلات قلبی او بدتر نشوند.

سندرم پای بی قرار

15% از افرادی که از سندرم پای بی قرار رنج می برند، دچار کمبود آهن هستند. هر قدر هم که این کمبود بیشتر باشد، علائم این سندرم هم بیشتر می شود.

سردرد

بدن ما، اکسیژن رو قبل از هر چیز برای مغز ما می فرستد. اما گاهی در اثر کمبود آهن، اکسیژنی که به مغز می رسد، از حد طبیعی کمتر است. بنابراین، سرخرگ های مغز ورم می کنند و منجر به سردرد می شوند.

اشتیاق به خوردن خاک و یخ

اشتیاق برای خوردن مواد غیر خوراکی مثل یخ، خاک، کچ و کاغذ، می تواند از علائم کمبود آهن باشد.

اضطراب بدون دلیل

کمبود اکسیژن باعث افزایش فعالیت سیستم عصبی سمپاتیک می شود (مثل اینکه پا رو روی پدال گاز ماشین، نگه داشته باشیم). همچنین، قلب هم مجبور هست که برای جبران بیشتر فعالیت کند. این عوامل دست به دست هم می دهند تا حتی در مواقعی که دلیلی برای اضطراب وجود ندارد، فرد احساس آشفتگی کند.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

1261