مضرات نیترات آب برای سلامت انسان/ آب آشامیدنی خود را سالم کنید

بسیاری از مردم در خصوص آلاینده هایی که نمود و تاثیر آنی دارند مانند: طعم و بوی نامطبوع آب، تیرگی و کدورت آب، ذرات معلق در آب، سختی و سنگینی آب، رسوب گذری آب و … توجه نشان می دهند اما نسبت به آلاینده هایی نظیر نیترات که تاثیر آن حداقل ۱۵ سال بعد آشکار می گردد و به مراتب خطرناک تر است، بی توجه هستند.

نیتریت و نیترات چیست

نیترات با فرمول شیمیایی NO3 ماده ای بی رنگ، بی بو و بدون طعم بوده و جز از راه آزمایش به صورت دیگر قابل تشخیص نمی باشد. در صنعت کشاورزی از نیترات پتاسیم و نیترات سدیم به عنوان کود کشاورزی استفاده می شود.

نیترات ها به صورت طبیعی در آب های آشامیدنی و آب های زیر زمینی (آب چاه) وجود دارد. از عوامل دیگر افزایش مقدار نیترات در آب آشامیدنی استفاده بیش از حد این ماده در کشاورزی، پسماند های صنعتی حاوی نیترات و نیز سوخت های فسیلی می توان اشاره نمود که باعث آلوده تر شدن بیشتر آب های سطحی و زیر زمینی می شود.

از آن جائی که نیترات در آب به صورت محلول وجود دارد روش های معمول تصفیه آب قادر به حذف آن نیستند از این‌ رو نیاز به آن دسته از روش های تصفیه پیشرفته می باشد که قادر به کاهش آلاینده های محلول هستند. از سوی دیگر چرخه نیترات سازی در شهرهایی که دفع نادرست فاضلاب از طریق چاه های جذبی انجام می شود همچنان ادامه دارد و مشکل تولید پیوسته نیترات و انتشار آن به آب های زیرزمینی را سبب می گردد.

چاههای فاضلاب، عامل اصلی افزایش نیترات
تحقیقات نشان می دهد در مناطقی که دفع فاضلاب به صورت سنتی و از طریق چاههای فاضلاب انجام میشود، به دلیل نفوذ فاضلاب به سفره های آب زیرزمینی، میزان نیترات موجود در آب بسیار بالاست. همچنین در شهرهای صنعتی به دلیل وارد شدن آلاینده های صنعتی به سفره های آب زیرزمینی، میزان نیترات آب بسیار بالاست.

اثرات نیترات بر سلامتی انسان
نیتریت حاصل از احیای نیترات معدنی وآلی پس از ورود به سیستم گردش خون آهن همو گلوبین را اکسید نموده و از ظرفیت II به ظرفیت III تبدیل می نماید که در نتیجه هموگلوبین به متهموگلوبین تبدیل ظرفیت اکسیژن رسانی بسیارکمتری از هموگلوبین دارد و در نتیجه به بافت ها اکسیژن کافی نمی رسد بعداز مدتی رنگ پوست (در نا حیه دور چشم ودهان ) به تیرگی میگراید وازاین رو به آن سندرم BIueBaby می گویند.

این عارضه اولین نشانه مسمومیت با نیترات است ونوزادان زیر شش ماه آسیب پذ یرترین گروه سنی دراین مورد هستند. زیرا نوزادان برخلاف بزرگسالان علا وه بر PHبالای معده وزیادی با کتری های طبیعی احیاء کننده نیترات فاقد آنزیم برگشت دهنده متهموگلوبین به هموگلوبین هستند. از دیگر علائم افزایش متهموگلوبین می توان به سردرد خواب آلودگی واشکال در تنفس اشاره نمود.

نیترات باعث سرطان می شود

احتمال این که نیترات معدنی و یا آلی به عنوان یک عامل سرطان‌زا عمل نمایند بستگی به احیای نیترات به نیترت و واکنش های بعدی نیترت با سایر مولکول ها به خصوص آمین های نوع دوم آمیدها وکاربا مات ها دارد که منجر به تشکیل ترکیبات nitroso-Nمی گردد.

مطالعات انجام شده در کلمبیا نشان داده که رابطه معنی داری بین شیوع سرطان معده وغلظت نیترات درآب آشامیدنی برداشت شده از چاه ها وجود دارد.

اما بررسی های اپید میولوژیکی در دیگر نقاط دنیا رابطه مطمئنی رادر این زمینه نشان نداده است در کشور آلمان تحقیقاتی برروی جمعیت در معرض نیترات بالا در آب آشامیدنی انجام گرفت که رابطه معنی داری بین غلظت نیترات وافزایش تومورهای سرطان مغز به دست نیامد. مطا لعات دیگر در دانشگاه نبراسکان نشان داد که رابطه معنی داری بین غلظت نیترات آب وافزایش شیوع یک نوع سرطان به میزان دوبرابر گردیده است.

با توجه به این که تعداد متغیرها دراین مطا لعات زیاد بوده است رابطه منطقی بین افزایش داده های موجود برای اظهار نظر قطعی کافی نیستند.

اما ثابت شده است که ترکیبات N-nitroso در حیوانات آزمایشگا هی سرطان زا می باشند.

آیا آب آشامیدنی شما سالم است؟

روش هایی که برای تصفیه آب و جداسازی و حذف نیترات از آب می توان بکار برد استفاده از روش های تقطیر، اسمز معکوس، تبادل یونی و اختلاط می باشد.

لازم به ذکر است که جوشاندن آب و استفاده از فیلترهای پلی پروپیلن (PP) و کربن فعال (Active Carbon) برای حذف نیترات از آب موثر نمی باشد و باید در نظر گرفت با جوشاندن آب علاوه بر اینکه باعث حذف نیترات نمی شویم بلکه این کار غلظت نیترات موجود در آب را نیز افزایش می دهد.

تقطیر

در این روش همان طور که از نام آن پیداست ابتدا آب را جوشانده و سپس با جمع آوری بخارات حاصل از جوشیدن آب نیترات موجود در آن حذف می گردد.

در این شیوه تقریبا کلیه نیترات آب حذف می شود که به خاطر زحمت فراوان و دشواری در فراهم نمودن شرایط تقطیر و در دسترس نبودن، نامناسب می باشد و نیز به دلیل اینکه آب حاصل از این روش آب مقطر بوده و برای سلامتی بخاطر عدم دارا بودن املاح مورد نیاز بدن توصیه نمی گردد.


مخلوط کردن (اختلاط)

در این شیوه با مخلوط نمودن آبی که حاوی نیترات بالا می باشد با آبی که درصد نیترات آن پایین است میزان نیترات آب حاصل از این کار کاهش می یابد.

این آب حاصل شده برای بزرگسالان به دلیل کاهش میزان نیترات آب قابل مصرف می باشد اما همچنان برای مصرف کودکان مناسب نیست.

همچنین به دلیل اینکه نمیتوان به طور دقیق میزان مخلوط نمودن آب آلوده به نیترات با آب سالم را رعایت نمود و یا اینکه اصولا آب سالم جهت مخلوط نمودن در موقعیت های مختلف در دسترس نیست این روش نیز مناسب نبوده و کاربردی نمی باشد.

تبادل یونی

در این روش با عبور آب از رزین های موازنه کننده یون نیترات موجود در آب عبوری حذف شده و آب خروجی از وجود نیترات تصفیه می گردد.

نحوه عملکرد این روش به این صورت می باشد که کاتیون ها و آنیون های موجود در آب حاوی نیترات با کاتیون ها و آنیون های موجود در رزین جابجا می شود و نیترات آب حذف می گردد که این روش به دلیل هزینه بالا برای جدا سازی نیترات از آب مقرون به صرفه نیست.


اسمز معکوس (RO)

در این روش آب حاوی نیترات با فشار از درون ممبران (Membrane) عبور کرده و نیترات به طور کامل حذف می گردد. برای آشنایی کامل از این روش و نحوه حذف مواد آلاینده می توانید قسمت مربوط به دستگاه تصفیه آب خانگی به روش اسمز معکوس ( RO) را مطالعه نمایید و با شیوه کار این روش به طور کامل آشنا شوید

لازم به یادآوری است که فیلتر های زغالی و سبک کننده های آب نیترات موجود در آب را به میزان کافی حذف نمی کنند و نیز جوشاندن آب نه تنها باعث حذف نیترات و کاهش غلظت آن نمی شود بلکه میزان غلظت نیترات موجود درآب را نیز افزایش می دهد که باید از این امور برای حذف نیترات پرهیز نمود.

از خانواده و فرزندان خود محافظت کنید
آنچه مسلم است امروزه با رشد روز افزون جمعیت در شهرهای بزرگ آلودگی آب آشامیدنی رو به افزایش است. دفع نادرست فاضلاب های شهری از طریق چاهای جذبی، مصرف بی رویه مواد شوینده و پاک کننده بهداشتی که از طریق چاههای جذبی فاضلاب به اعماق زمین نفوذ کرده و سفره های آب زیرزمینی را آلوده می کنند، استفاده از کودهای شیمیایی و حیوانی، استفاده از آفت کش ها و حشره کش ها و … از جمله دلایل اصلی آلودگی آب آشامیدنی انسانها هستند. در این میان سمومی مانند نیترات، آهسته و پیوسته سلامتی فرزندان ما را تهدید می کنند. این درحالی است که اثرات منفی نیترات حداقل ۱۵ سال بعد از مصرف آشکار خواهد شد. وجود این ماده خطرناک در آب آشامیدنی خصوصا برای نوزادان و زنان باردار عوارض جبران ناپذیری را در پی خواهد داشت. کارشناسان و متخصصان اذعان دارند که یکی از موثر ترین روشهای حذف نیترات از آب آشامیدنی، روش اسمزمعکوس است. این فناوری در دستگاه های تصفیه آب خانگی استفاده شده و درست در لحظه مصرف، آب آشامیدنی را تا ۹۰ درصد تصفیه می کند و آبی سالم و گوارا در اختیار خانواده و فرزندان شما قرار می دهد.

کارشناسان ضمن توصیه این دستگاه ها به شهروندان، تاکید دارند که از دستگاه های تصفیه آب بهداشتی که از مواد اولیه استاندارد و مناسب جهت مصارف بهداشتی و خوراکی تهیه شده اند استفاده شود..

با توجه به مطالب گفته شده و بیماری های حاصل از آلودگی آب به مواد نیترات و نیتریت، وجود این مواد در آب یک نوع آلودگی آب محسوب شده و باید نسبت به حذف آن از آب آشامیدنی اقدام نمود مخصوصا برای مصرف کودکان و زنان باردار که نسبت به دیگر افراد حساس تر می باشند.

15