سفیر ایران در چین: ابتکار یک کمربند یک جاده به تقویت الگوی همکاری‌های برد-برد می‌انجامد

محمد کشاورز زاده سفیر کشورمان در چین با موضوع «نقش آفرینی تمدن‌های کهن برای ساخت آینده مشترک» در دانشگاه شینگهوا سخنرانی داشته که متن آن به شرح زیر است:

جناب آقای چیو یونگ ریاست محترم دانشگاه شینگهوا

سفرا و اساتید محترم

خانم‌ها و آقایان

سلام

خوشوقتم از این که امروز به‌عنوان نماینده‌ای برای تمدن کهن ایرانی در این جمع حاضر شده تا با هم و با گفت‌وگوی با یکدیگر بتوانیم هم تصویری از آن چه در گذشته رخ داده را عرضه کرده و هم راه‌هایی به سوی آینده‌ای بهتر را ترسیم نمائیم.

نگاه به آن‌چه در جهان امروز می‌گذرد نشان می‌دهد که چالش‌های پیش روی بشریت از مرزهای ملی فراتر رفته و شرایطی را پدید آورده که دیگر نمی‌توان به سادگی و با اتکا به قدرت ملی به آن‌ها پاسخ گفت.

از این رو گفت‌وگو و تلاش جمعی تنها و تنها راه چاره‌ای است که در برابر ما وجود دارد. جمع کنونی ما نیز تلاشی است واقعی در جهت ایفای سهم خود در جهت انجام چنین گفت‌وگویی و همتی است برای هم افزایی به منظور مقابله چالش‌های خطیری که همگی با آنها رو دررو هستیم؛ اعم از این که در محیط محدود یا در سطحی وسیع گسترده شده باشند.

در اینجا می‌خواهم تاکید کنم هدف از ارائه این بحث، تنها تکریم و بزرگداشت نقش تمدن‌های کهن چون ایران و چین و ستایش آنها به عنوان دستاوردهایی تاریخی نیست.

هر یک از ما میراث دار تاریخ و تجربه‌ای از زندگی جمعی هستیم. اما صِرف نگاه به گذشته پر افتخار و ارائه دستاوردهای تمدن‌های کهن چه به صورت مجزا و چه در تعامل با یکدیگر، نمی‌تواند خواسته‌های ما در جهان کنونی را برطرف سازد. باید توجه داشت هدف از نگاه به گذشته درس آموزی از آن و فهم عواملی است که به تمدن‌های ما شکل داده و آنها را پایدار ساخته‌اند تا با چنین فهمی از تمدن‌ها به‌عنوان هویت‌های پویا و زنده، از تداوم آنها در امتداد سلسله تاریخ برای ترسیم آینده‌ای بهتر استفاده کنیم.

خانم‌ها و آقایان

شاید یکی از مهمترین نشانه‌های پدید آمدن شرایطی نو در جامعه جهانی و ضرورت بازگشت و بازخوانی تجربه‌های گذشته، مفهومی است که اخیراً بارها و بارها مورد تاکید جناب آقای شیء قرارگرفته است.

جامعه بشری با سرنوشت مشترک، نتیجه احساس نیاز به همکاری برای مقابله با شرایط و چالش‌هایی است که اکنون، جهان با آن رو در رو است. ساخت چنین جامعه‌ای ضرورت بازگشت به گذشته و نگاه به تمدن مشترکی را ایجاب می‌کند که از دل تجربه بشری در تمدن‌های کهنی چون بین النهرین، ایران، چین، مصر و یونان، برآمده است.

تمدن مشترک بشری حاصل استمرار تبادلات و تعاملات میان گستره‌ای وسیع از گروه‌های انسانی تا به امروز است که از درون گفت‌وگو و تفاهم در تعاملات مادی و معنوی برآمده است.

این جوهره و مرکز ثقل راهی است که اکنون چین به رهبری جناب آقای شیء در برابر جامعه جهانی قرار داده است، راهی که امروز با نام ابتکار کمربند- راه شناخته می‌شود.

ابتکاری که یادآور روح راه ابریشم باستانی است و بر پایه "صلح، همکاری، گشایش، فراگیری، آموزش و سود متقابل" بنا نهاد شده و شکوه تاریخی ایجاد شده برای ملت‌های مسیر کمربند- راه را تداعی می‌کند.

در واقع راه ابریشم باستانی با انجام سفرهای بازرگانان به رفع سازی نیازهای اقتصادی و اجتماعی ملل و برقراری گفتگو و مفاهمه میان ملت‌ها منجر شد و به سهم خود کمک شایسته یی به برقراری صلح جهانی و رشد تجاری و تقویت پیوندهای مردمی و همزیستی مسالمت آمیز بشری کرد به گونه یی که امروزه تمدن ایجاد شده بشری در عصر راه ابریشم باستانی به میراث مشترک بشری تبدیل و مایه مباهات بشریت شده است.

جناب آقای چیو یونگ

حضار محترم

جمهوری اسلامی ایران که میراث‌دار تمدنی عظیم و تاریخی است، در چارچوب سیاست‌های صلح مدارانه خود برای کمک به صلح و ثبات و امنیت بین المللی از ابتکار کمربند- راه استقبال کرده چنانچه آیت‌الله خامنه‌ای، مقام معظم رهبری ایران، در ملاقات با عالیجناب شیء جین پینگ در سال ۲۰۱۶ ایده ایشان برای احیای راه ابریشم و گسترش همکاری‌های کشورهای واقع در این مسیر را ایده‌ای کاملاً منطقی و قابل قبول خوانده‌اند و با اشاره به سابقه کهنِ ارتباطات تجاری و فرهنگی دو ملت، بر توسعه روابط با کشورهای مستقل و قابل اطمینانی همچون چین تاکید ورزیده‌اند.

از نظر ما ابتکار کمربند- جاده عرصه‌ای است که از ظرفیت‌های ممتازی برای ساخت تمدن مشترک بشری در عصر نوین بهره می‌برد و کاربست آن نیازمند عزم و اراده جدی تمامی کشورهای مشارکت کننده در این ابتکار به ویژه دولت چین می‌باشد.

در عرصه "ارزش آفرینی برای تمدن جدید بشری"، ابتکار کمربند- جاده بر مدار آمال و آرزوهای بشری می‌چرخد که همواره خواستار احترام متقابل، عدم مداخله در امور داخلی کشورها، رعایت قانون در عرصه روابط بین المللی، تعهد و تبعیت از چندجانبه گرایی در نظام بین المللی، کمک به برقراری صلح و ثبات در جوامع بوده است.

همچنین ابتکار کمربند- جاده از منظر "هنجار سازی برای خلق تمدن بشری" نیز بر پایه اصول مترقیانه رایزنی‌های مشترک، منافع مشترک و نقش‌آفرینی مشترک بنیان گذاشته شده که به تقویت و نهادینه شدن الگوی همکاری‌های برد-برد در برابر رهیافت منسوخ شده تاریخی برد-باخت منجر می‌شود و این مقوله همواره مطمع نظر بشریت و جوامع مختلف بشری در طول تاریخ بوده است.

هر چند کمربند- جاده، نگاهی بنیادین به «نیازهای زیربنایی ملت‌ها» برای توسعه اقتصادی و اجتماعی می‌افکند اما در عین حال روبنای ارزشمندی را هم در خود دارد که از برقراری ارتباطات مردم-مردم، تقویت و افزایش مبادلات انسانی، ارتقا تبادلات علمی، آموزشی و… و به صورت متقابل شکل می‌گیرد و به برقراری «اتصالات اذهان با یکدیگر» ختم می‌شود و ضمن ایجاد شناخت و فهم متقابل جوامع از یکدیگر، مسئولیت پذیری آنان نسبت به همدیگر را هم باعث می‌شود.

برآیند این وضعیت منجر به تأسیس جامعه‌ای جهانی می‌شود که ملت‌ها در آن سرنوشتی مشترک دارند و این دقیقاً نیاز دنیای کنونی است که به نظر من، عالیجناب شیء نیز آن را مد نظر داشته است.

تفاوت میان جهان امروز و گذشته، نه در ماهیت روابط که در شکل و در درجه پیچیدگی آن‌ها است. تعدد و تنوع بازیگران، انواع گوناگون چالش‌ها در عرصه‌های مختلف حیات بشری، شبکه ای پیچیده از روابط را در برابر ما قرار داده که تنها نتیجه آن سردرگمی نسبت به فهم پدیده‌ها است.

اما همچنان که شاعر شهیر ایرانی سعدی می‌گوید:

بنی آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش ز یک گوهرند

چو عضوی به در آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار

حقیقت اینکه بشریت یک پپکر واحد انسانی است که در آن هیچ عضوی، بهره و سودی را در نمی‌تواند در محنت و رنج سایر اعضا به دست آورد. این بیت شعر را می‌توان روح جامعه بشری با سرنوشت مشترک دانست.

جامعه بشری، اکنون با چالش‌های مشترک و خطیری روبرو است که از اقتصاد تا سیاست و فرهنگ را با خود درگیر ساخته است. از یک سو در کنار موضوعاتی چون توسعه، محیط زیست و فقرزدایی، دو پدیده جدید یعنی افراط گرایی و تروریسم بر مشکلات جامعه جهانی افزوده و همچون بیماریی واگیر، در گستره وسعی از جهان منتشر شده است.

از دیگر سو شاهد احیای رویکردهایی چون یک‌جانبه‌گری عوام‌گرایی و ناسیونالیسم افراطی هستیم. این شرایط ما را ناگزیر می‌سازد که برای مشکلات مشترک به راه حل‌های مشترک روی آوریم.

در اینجا است که ارتباط میان تمدنی و گفتگو میان آنها از دو زاویه اهمیت می‌یابد. نخست آنکه همان‌گونه که عالیجناب شیء در سخنرانی افتتاحیه اجلاس گفتگوی تمدن‌های آسیایی تاکید کردند، هیچ تمدنی برتر و والاتر از دیگری نیست.

دوم آن که مهمترین ویژگی تمدن‌ها در مقایسه با دولت‌های ملی، پیشینه آزموده شده‌ای است که این بازیگران طی اعصار گوناگون به دست آورده‌اند.

دانش، عمق فکری و معنوی، تجربه و بصیرت تاریخی که اندوخته سیاسی و اجتماعی تمدن‌ها است به سختی و با تحمل رنج بسیار گردآمده و اکنون در اختیار ما است.

ما به‌عنوان وارثان تمدن‌های کهن با برخورداری از درک و فهم تاریخی عمیق از این که در مقایسه با تجربه چند هزارساله، پیروزی‌ها و شکست‌ها تنها لحظاتی کوتاه به شمار می‌آیند، باید الگوهای رایج همچون سیاست قدرت و نگاه برد-باخت و حذفی را که در اشکال گوناگون موجب خونریزی و تخریب در سراسر تاریخ شده، به چالش کشیده و برای ساخت جامعه‌ای با سرنوشت مشترک باید با یکدیگر گفتگو کنیم.

این گفتگو باید با هدف رسیدن به یک تفاهم کلی و جمعی در خصوص مفاهیم و اصول فراگیر و بنیادینی است که به فعالیت‌های آتی ما شکل و جهت می بخشد.

باید هنجارها و اصولی چون تنوع، فراگیر بودن، تحمل پذیری، اعتدال، گفتگو، عدالت و حکومت داری شایسته را، علیرغم تفاوت‌های اجتناب ناپذیر در خصوص به کارگیری و اجرای آنها، شناخته و به آنها احترام بگذاریم. در این میان گفتگوی و ارتباط میان تمدن‌های کهن ایران و چین در غرب و شرق آسیا ضرورتی انکار ناپذیر است و بستر این گفتگو و تعامل بیش از هر زمان دیگری اکنون مهیا است.

طرح ایران در زمینه گفتگوی تمدن‌ها و پیش گامی چین در پیشبرد این طرح در قالب برگزاری اجلاس گفتگوی تمدن‌های آسیایی، راه این تعامل را گشوده است. همان گونه که عالی جناب شیء در سخنرانی ۱۵ می خود تاکید کردند اکنون ابتکار کمربند-راه سازوکار لازم را در اختیار ما قرار داده است تا در امتداد روح راه ابریشم باستانی و با تکیه بر مؤلفه‌های سازنده این ابتکار نظیر چندجانبه گرایی و ارتباط مردم با مردم برای ارتقا صلح و ثبات بین المللی و منطقه‌ای، ایجاد بستری برای ساخت جامعه‌ای با سرنوشت مشترک بشری همکاری و هم افزایی کنیم.

منبع: ایسنا

15