معنا و مفهوم حضور مقتدی صدر در ایران

مقتدی صدر روحانی سرشناس عراقی در شب عشام غریبان با حضور در حسینیه امام خمینی در کنار رهبر معظم انقلاب اسلامی و عزاداران حسینی حضور پیدا کرد. در کنار مقتدی صدر سرلشکر قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران نیز حضور داشت.

تصاویر این مراسم به سرعت مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت و بازتاب وسیعی یافت.

این توجه بیشتر ناشی از آن است که در سال‌های اخیر اخباری از اختلاف میان ایران و جریان صدر منتشر شده بود. مقتدا صدر در جریان انتخابات پارلمان عراق اقدامات و اظهاراتی داشت که نشان دهنده مرزبندی آشکار با ایران بود.

در انتخابات پارلمانی عراق ائتلاف «سائرون»، هواداران مقتدی صدر و چند حزب دیگر از جمله حزب کمونیست عراق ۵۴ کرسی، ائتلاف «فتح» به رهبری هادی عامری و وابسته به حشد شعبی۴۷ کرسی، ائتلاف «نصر» به رهبری نخست‌وزیر حیدر عبادی ۴۲ کرسی، ائتلاف «دولت قانون» به رهبری نوری مالکی ۲۵ کرسی، به دست آوردند.

ائتلاف فتح و ائتلاف قانون بیش از گروه‌های دیگر به ایران نزدیک بودند. مهمترین رقیب آن‌ها نیز ائتلاف هواداران مقتدی صدر بود. در جریان آن انتخابات گفته می‌شد که مقتدی صدر به سمت عربستان سعودی لغزیده است. صدر سفری هم به ریاض داشت و با مقامات این کشور دیدار و گفتگو کرد.

اما حالا تصاویر جدید تفسیر‌های تازه‌ای را در پی داشته است. برخی ناظران معتقدند حضور مقتدی صدر در حسینیه امام خمینی و قرار گرفتن کنار رهبر انقلاب و سرلشکر سلیمانی نشان دهنده کاهش اختلافات میان ایران و جریان صدر است.

با این حال عده‌ای دیگر معتقدند در این باره باید با محافظه کاری بیشتری تحلیل کرد و منتظر ماند و دید که عملکرد سیاسی مقتدی صدر در ادامه چگونه خواهد بود.

چند روز پیش نیز مقتدی صدر در شهر قم حضور یافت و با عزاداران حسینی در این شهر رو در رو گفتگو کرد و میان آن‌ها غذا پخش کرد.

صدر در قم میان مردم غذا پخش کرد

آیا مقتدی صدر به ایران نزدیک شده است؟
صباح زنگنه درباره حضور مقتدی صدر در حسینیه امام خمینی گفت: "مقتدی صدر یک شخصیت مؤثر عراقی است و سال‌های سال هم در ایران زندگی کرده بود. ایشان به توصیه پدرش سید محمد صادق صدر شاگرد آیت الله سید کاظم حائری و آیت الله هاشمی شاهرودی بود. از طرف دیگر خاندان صدر، خاندان بزرگی است که در ایران، لبنان و ... حضور اجتماعی و تاریخی دارند. این خاندان همیشه در مسائل اجتماعی، سیاسی و دینی موثر بودند."

او افزود: «حضور شخصیت‌ها در مجالس عزاداری اهل بیت یک سنت قدیمی است. وقتی این مجالس را علما و شخصیت‌های بزرگ در یک شهر برگزار کنند، اگر شخصیت برجسته‌ای از یک کشور خارجی نیز در آن شهر حاضر باشد معمولا در این مراسم شرکت می‌کند. این حضور در مجلس رهبرانقلاب با توجه به آشنایی قدیمی ایشان و خانواده اش با مقتدا صدر امری طبیعی است.»

این تحلیلگر مسائل عراق با اشاره به حواشی قدیمی در این زمینه گفت: «با توجه به نوساناتی که در روابط مقتدی صدر با ایران پدید آمد، این حضور را کم ظهور کرد. یعنی کمتر در مجالس عمومی اینچنینی شرکت می‌کردند. مقتدی صدر چند روز پیش نیز در سطح شهر قم حضور یافت و میان مردم غذا تقسیم کرد؛ بنابراین اتفاق رخداده را باید طبیعی و سازنده تلقی کرد.»

صباح زنگنه تصریح کرد: «زمانی که انتخابات در عراق انجام شد جمعی سعی کردند از جریان وابسته به مقتدی صدر استفاده‌های غیرسازنده کنند، این جریان معتقد بود برای اثبات ثابت قدم بودن و مخلص بودن باید با شعار‌های و برنامه‌های ناسیونالیستی پیش رفت و رشد کرد. اما حقیقتا این تلاش‌ها پایدار نبود و در ادامه هم نخواهد بود.»

این تحلیلگر مسائل عراق معتقد است مقتدی صدر دو مشخصه دارد که او را همچنان به جمهوری اسلامی نزدیک نگه می‌دارد. او توضیح داد: «مقتدی صدر به خط مقاومت پایبند است. این در خانواده صدر ریشه دارد. اول؛ خاندان صدر ضد سلطه آمریکا بوده و هستند. دوم؛ خاندان صدر ضد توسعه طلبی و سلطه رژیم صهیونیستی هم بوده و هستند. این دو خصوصیت در مقتدی صدر هم متجلی است و همین خصوصیت‌ها ایشان را به آنچه که به عنوان محور مقاومت شناخته می‌شود خیلی نزدیک می‌کند.»

این کارشناس مسائل خاورمیانه در پاسخ به این سوال که آیا حضور شب گذشته مقتدی صدر در عزاداری حسینیه امام خمینی را می‌توان اینگونه تفسیر کرد که کدورت‌های پیشین خاتمه یافته است؟، اظهار کرد: "ما باید یک موضوع کلی را در نظر بگیریم. جمهوری اسلامی ایران چه در زمان رهبری حضرت امام (ره) و چه در زمان مقام معظم رهبری ، خواهان این نیست که همه چهره‌ها و شخصیت‌های سیاسی و دینی عین یک شخصیت انقلابی- ایرانی باشند؛ بنابراین برای سایر شخصیت‌ها قائل به تنوع دیدگاه و استقلال فکری هستند. هر سیاستمداری باید شخصیت مستقل خود را داشته باشد. این موضوع به معنای تعارض و اختلاف دیدگاه نباید تلقی شود. این یک امتیاز اضافه است که به غنی شدن همکاری‌ها کمک می‌کند."

زنگنه گفت: «در ماه‌های اخیر حوادثی هم رخ داد که به مقتدی صدر نسبت داده شده بود در حالیکه شخص ایشان مخالف آن جریان‌ها و سوء استفاده‌ها بود، اما نباید فراموش کرد که رسانه‌ها قدرت اثر گذاری زیادی دارند به خصوص فضای مجازی در بر هم زدن روابط آثار گسترده‌ای دارد. خیلی از رسانه‌ها و افراد مغرض سعی کردن چهره‌ای از مقتدی صدر بسازند که گویی او ضد ایران است.»

این تحلیلگر مسائل عراق تأکید کرد: " ایران باید حضور مقتدی صدر در مراسم‌های مذهبی را مغتنم بشمرد و اعتدال در رویارویی با ایشان را رعایت کند. ممکن است عده‌ای هم از سوی ایران به صدر توهین کنند. باید مراقب بود رفتار‌های افراط گرایانه به حسن روابط ضربه نزند.

زنگنه تاکید کرد که رویکرد ضد استعماری، ضد آمریکایی و ضد صهیونیستی مقتدی صدر باعث می‌شود که روابطش با ایران حسنه و خوب باشد. او افزود: «ممکن است دیدگاه‌های مقتدی صدر در روش‌ها با جمهوری اسلامی متفاوت باشد. این تفاوت‌ها به غنی سازی جریان کلی کمک می‌کند.»

صباح زنگنه درباره حضور سردار سلیمانی در کنار مقتدی صدر در حسینه امام خمینی گفت: «سردار سلیمانی شخصیت معتبر و دارای تجربه‌های غنی است در خاورمیانه است. دوستی قدیمی و عمیقی هم بین سلیمانی، صدر و سران حشد شعبی وجود دارد. سلیمانی در سال‌های فعالیتش در خاورمیانه تلاش کرده که اعتدال در روابط حفظ شود و حرمت شخصیت‌ها هم در نظر گرفته شود، این رفتار محترمانه سلیمانی برای او احترام به همراه آورده است.»