چرا ایران دیگر نمی‌تواند روی تجارت با چین حساب باز کند؟

با وجود ادعای پکن مبنی بر حمایت از تهران ، فعالیتهای تجاری دو جانبه تحت تاثیر تحریمهای آمریکا قرار گرفته است.

تجارت چین با ایران به رکورد جدیدی از لحاظ سقوط میزان، دست پیدا کرده است. آماری که پنج شنبه گذشته از سوی اداره کل گمرک چین منتشر شد، نشان داد که واردات نفت چین از ایران در مارس به ۸۰ میلیون دلار رسیده که بر مبنای سالانه ۹۲ درصد کاهش داشته است. آخرین باری که آمار صادرات ماهانه نفت ایران به چین به رقم اندکی رسید، ۲۰ سال پیش بود. تقاضا برای صادرات مجدد نفت ایران از طریق مالزی هم کاهش پیدا کرده است.

این امر اتفاقی نبوده که به یکباره رخ دهد. بیش از یک سال است که چین روابط تجاری با ایران را کاهش داده و این حرکت در نزول تجارت دوجانبه و تغییر سیاست بانک کانلان که موسسه مالی مورد استفاده در قلب تجارت ایران و چین بوده، منعکس شده است. مانند هر اقتصاد در حال توسعه ای، چشم انداز رشد اقتصادی ایران به روابط تجاری با چین بستگی دارد، بنابراین روند نزولی آن برای تهران هشداردهنده است.

حتی با وجود ثابت ماندن صادرات غیرنفتی به چین که در مارس ۳۸۴ میلیون دلار بود، ایران از سپتامبر سال گذشته با چین کسری تجاری پیدا کرد که تراز پرداخت این کشور را تحت فشار قرار داد.

در حالی که تجارت چین با اکثر اقتصادهای در حال توسعه با خروج آنها از بحران شیوع ویروس کرونا و قرنطینه و بهبود قیمتهای جهانی کالا، احیا خواهد شد اما معلوم نیست که آیا تجارت ایران با چین هم بهبود مشابهی پیدا خواهد کرد یا خیر. پکن برای دفاع از روابط تجاری با ایران در مواجهه با تحریمهای آمریکا تمایلی نشان نمی‌دهد.

چین پس از ۱۰ ژانویه که دولت ترامپ در راستای افزایش فشار اقتصادی علیه ایران، فرمانی را برای وضع تحریم‌ها علیه بخشهای ساخت و ساز، معدنکاری، تولید و منسوجات این کشور صادر کرد، احتیاط بیشتری پیدا کرده است. تحریمهای جدید یک هفته پیش از امضای فاز اول توافق تجاری میان آمریکا و چین صادر شدند و تاثیر فوری داشتند. به طوری که بانک کانلان سیاستهای خود را تغییر داده و امکان تجارت با ایران را محدود کرد.

با وجود ژست‌های اخیر سیاسی مقامات چین، آنچه این روزها بیشتر از همه جلب توجه می‌کند کاهش حجم تجارت بین تهران و پکن است. در ماه فوریه، برج آزادی تهران با پیام پشتیبانی از ووهان روشن شد. در همان هفته، ایران اولین مورد مرگ بر اثر ابتلا به کروناویروس را اعلام کرد.

چین هم مانند سایر کشورها با ارائه کمک به ایران سعی در مقابله بهتر این کشور با کرونا ویروس داشته است. اگرچه ناظران غربی تمایل دارند این کمک را در راستای اتحاد سیاسی دو کشور تفسیر کنند، اما باید گفت هیچ اتحادی وجود ندارد. چین علی‌رغم اعلام حمایت از توافق هسته‌ای سال 2015 و مخالفت شدید با تحریم‌های ثانویه آمریکا، کمتر از اتحادیه اروپا برای دفاع از سهم تجارت خود با ایران تلاش کرده است.

واقعیت‌های تجاری ممکن است به معنای پایان سال‌های رونق مبادلات تجاری بین چین و ایران باشد، اما این واقعیتهای سیاسی هستند که می‌توانند روابط دو طرف را در مسیر شکوفایی نشان دهند.

70