عذر بدتر از گناه ظریف/ سیاست "کی بود کی بود من نبودم" آقای دیپلمات

چند روزی است که که محمدجواد ظریف وزیر سابق امور خارجه بعد از ۶ سال که از امضای برجام سپری شده اعترافی عجیب کرده است؛ اعترافی که برخی از کارشناسان آن را عذر بدتر از گناه و برخی آن را دروغ بزرگ می‌دانند. چهاردهم مهرماه بود که ظریف در کلاب هاوس توضیحاتی در مورد برجام ارائه داد که به عقیده ناظران شوکه کننده بود؛ اظهاراتی پیرامون استفاده از واژه «تعلیق».

وزیر خارجه پیشین ایران اعتراف کرده است که من در مجلس به اشتباه گفتم در برجام کلمه تعلیق وجود ندارد و این اشتباه از من بود، وی در ادامه حتی تاکید هم دارد که دلیل اشتباهش این نیست که برجام را نخوانده بلکه می‌گوید حتی آن را نوشته است. علت این اشتباه به زبان ظریف این بود که به همه دوستانی که داشتند ضمائم برجام را مذاکره می‌کردند، گفته بودند که از برخی عبارات استفاده نشود، اما در لحظات آخر (در مورد) یک ضمیمه برجام مذاکره می‌شد، نماینده اروپا گفته بود ما تحریم‌های ایران را برمی‌داریم، لغو می‌کنیم یا همان لیفت می‌کنیم؛ اما تصمیمات اتحادیه اروپا که شامل (موارد دیگر) نیز است را نمی‌توانیم لیفت کنیم.

وزیر سابق امور خارجه در ادامه می‌گوید که تا زمانی که کل تحریم‌ها برداشته شود، یعنی مثلاً تحریم‌های نظامی، تحریم‌های دیگر که بر اساس قطعنامه شورای امنیت تا ۵ سال یا ۸ سال بعد هم وجود دارد، ما این‌ها را ساسپند می‌کنیم و بعداً لیفت می‌کنیم. اینجا بود که البته به آمریکا هم ربطی نداشت، چهار بار یا سه بار در ضمیمه، کلمه Suspend آمده بود و مذاکره‌کننده ما به من اطلاع نداده بود و وقتی آن را سوال کردم به من گفتند که (این کلمات) وجود دارد.

ظریف می‌گوید برخی به خاطر همین یک ذره به ما می‌گویند ظریف برجام را نخوانده است و این ظلم بزرگی بود به کشور و هم ظلم بزرگی بود به واقعیت و حقیقت و حتماً دروغ گفتند. در زمان مذاکرات به همه دوستان تاکید کرده بودیم از بعضی از عبارات استفاده نشود. به همین علت (بدون آن که ما بدانیم) ۳ تا ۴ باردر برجام از کلمه تعلیق استفاده شد، البته مذاکره کننده ما به ما این موضوع را اطلاع نداده بود. این اظهارات درحالی از سوی ظریف مطرح می‌شود که پیش‌تر هنگام تصویب برجام در مجلس شورای اسلامی گفته بود هیچ جای برجام کلمه تعلیق نیامده است.

عذر بدتر از گناه ظریف

حنیف غفاری کارشناس مسائل بین الملل معتقد است که از ابتدای مذاکرات برجام چیزی به نام تعلیق تحریم‌ها یا به تاخیر انداختن اعمال تحریم‌ها را نداشتیم. از همان ابتدا بحث نابود کردن یا از بین بردن تحریم‌ها مطرح بوده است، بنابراین حتی اگر بحث تعلیق در ضمائم برجام هم آمده باشد قطعا اهداف تیم مذاکره کننده که توسط نظام هم مشخص شده بود را نفی یا نقض می‌کند.

این کارشناس مسائل بین الملل گفت که از این بابت که گفته می‌شود ظریف متن برجام را نخوانده است و ناآگاهانه بحث تعلیق در متن این توافقنامه به کار رفته این انتقادات اشتباه است. اما از این بابت که ظریف آگاهانه نباید استفاده از کلید واژه تعلیق را حتی در ضمائم می‌پذیرفت، بحث انتقادات به ظریف درست است.

هر چند که ناظران می‌گویند که وزیر خارجه و تیم مذاکره‌کننده موظف است که خط به خط و بند به بند متن توافق را بخواند، اما نکته قابل توجه اینجاست که برجام و ضمائم آن مجموعاً ۱۱۰ صفحه است. از این ۱۱۰ صفحه که مجموعه برجام را تشکیل می‌دهد، ۱۸ صفحه برجام است و تمام نکات دقیق، ظریف، زمان‌بندی‌های اجرایی در ۹۲ صفحه باقی مانده و به عبارتی همان ضمایم برجام است.

ظریف در گفت‌وگوی اخیر ادعا کرده که تعلیق در برجام نیامده و او برجام را خوانده است. یعنی وی فقط ۱۸ صفحه را خوانده و از ۹۲ صفحه دیگر که اساسی‌ترین مسائل برجام در آن بوده، بی‌خبر بوده است، نکته جالب‌تر اینجاست که وزیر خارجه سابق حتی الان بطور دقیق نمی‌داند واژه تعلیق چند بار در متن توافق هسته‌ای آمده است و می‌گوید سه بار آمده یا چهار بار آمده! این ها در حالیست که ظریف افتخار می کرد که بر زبان انگلیسی مسلط است و با زبان اصلی مذاکره می کند.

محمدپارسا نجفی تحلیلگر مسائل سیاسی درباره اظهارات اخیر محمد جواد ظریف وزیر سابق امور خارجه کشورمان پیرامون برجام، گفت: در زمان نگارش برجام، آمریکا و اروپا برای داشتن دستاویزی به منظور شانه خالی کردن از تعهدات خود در افکار عمومی توانستند بازی با کلمات را در پیش گیرند. آن‌ها واژگانی نظیر Lift و Suspend و ... را در برجام قرار دادند تا ابهام و ایهام در تعهدات خود ایجاد کنند، در حالی که در خصوص آنچه باید ایران انجام می‌داد روندی کاملا قاطع، محکم و حساب شده را طراحی کردند؛ اینکه کدام سانتریفیوژ از کار بیافتد و در کدام سالن در کدام اتاق نگهداری شود و درصد دقیق غنی سازی اورانیوم توسط ایران چه مقدار باشد و تاسیسات فردو چه مقدار فعالیت نکند. با عدد دقیق برای ایران تعیین تکلیف شده بود.

وی افزود: ندانستن، عذر بدتر از گناه است، کار ظریف این بود که مذاکره کند و متنی که قرار است امضا شود را بخواند. ظریف رئیس تیم مذاکره کننده بود و افراد هم تحت امر وی بودند، اصولا رئیس جمهور آمریکا نمی‌تواند تحریم‌ها بردارد و تنها در دوره‌های ۱۰۰ روزه و ۱۸۰ روزه می‌تواند آن‌ها را تعلیق کند؛ این موضوع را تمام افرادی که در مسائل وزارت خارجه و مذاکرات هسته مطلع کند، چراکه تحریم‌های آمریکا تحریم‌های دولتی نیست و کنگره و مجلس نمایندگان آمریکا آن را تصویب کرده و در سنا تایید شده، به دولت ابلاغ شده و رئیس جمهور وقت آن را تایید کرده است.

وی با تاکید بر اینکه ظریف موظف بود و تکلیف داشت متن برجام را کامل بخواند، گفت: وزیر سابق امور خارجه باید از کارشناسان استفاده و سپس برجام را امضا می‌کرد، در داخل متن توافق برجام باید شروط پنالتی یا شروطی مبنی بر تضمین انجام تعهد توسط طرف مقابل را هم امضا می‌کرد.

حقیقت ماجرا چیست؟

عطا بهرامی کارشناس مسائل بین الملل معتقد است که برجام عجیب آغاز و عجیب تمام شد، همچنان هم حواشی عجیب آن ادامه دارد؛ مگر امضا کردن یک توافق بین المللی این چنین است که نگاهی گذرا بیاندازند و کلمات را نبینند. شرایط نوشتن توافق این چنین است که دو طرف توافق را می‌نویسند و بر روی همه کلمات آن ماه‌ها و سال‌ها کار می‌کنند و در نهایت امضا می‌شود، حتی اگر توافق خرید یک ملک مسکونی باشد. واقعیت ماجرا این است که تیم ظریف انتظار دیگری از برجام داشتند؛ آن‌ها با آمریکایی‌ها صحبت کرده بودند که در متن توافق برجام امتیاز حداقلی بدهند، اما در عمل امتیازات بیشتری دهید این حرف طبیعتا ضمانت اجرایی ندارد، اما یک توافق دو فاکتو است.

کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه تیم ظریف درصدد الگو برداری از چین بود، گفت: اکنون تحریم‌های زیادی علیه چین وجود دارد، اما در عمل اجرا نمی‌شود و روسای جمهور آمریکا آن‌ها را تعلیق می‌کنند و با فرمان‌های اجرایی آن را ندیده می‌گیرند، تیم آقای ظریف هم می‌خواست این الگو را تکرار کند و در حالی که ذات تحریم‌ها وجود دارد، در عمل آن را اجرا نکنند و با خود گفته بودند که در غرب دولت و بخش خصوصی یکی شدند و سرمایه داران با احزابی که دارند همان دولت را شکل می‌دهند و با ما کار می‌کنند.

وی افزود: تیم ظریف به غرب گفت که شما در عمل تحریم‌های ما را بردارید و غرب هم در مقابل قبول کرد، اما بعد از اینکه خرشان از پل گذشت آن را انجام ندادند و در نهایت هم که ترامپ آمد و از برجام خارج شد. همه چیز دولت آقای روحانی برجام بود و هنگامی که برجام نافرجام ماند، عملا دیگر نتوانستند کاری کنند.

توجه به فرمایشات مقام رهبری کلید حل مشکلات/ اکنون چه کنیم؟

کارشناسان معتقدند که اعتراف اخیر ظریف نشانه شکستی جبران‌ناپذیر است، اما اکنون که کار از کار گذشته است این مسئله می تواند تجربه‌ای بزرگ برای تیم جدید مذاکره‌کننده کشور مان باشد.همانطور که رهبر معظم انقلاب- ۶ مرداد ۱۴۰۰- در آخرین دیدار رئیس جمهور و دولت دوازدهم با ایشان فرمودند: «در این دولت معلوم شد که اعتماد به غرب جواب نمی‌دهد و آن‌ها کمک نمی‌کنند و هرجا که بتوانند ضربه خواهند زد و اگر جایی هم ضربه نمی‌زنند به این دلیل است که نمی‌توانند».

ایشان در ادامه تأکید کردند: «هر جا که کار‌ها را منوط به غرب و مذاکره با آن و آمریکا کردید ناموفق بودید و هر جا که بدون اعتماد به غرب، حرکت و از آن‌ها قطع امید کردید موفق بودید و پیش رفتید».

کشورمان اکنون برای جبران اشتباهی که انجام شد، راهی ندارد مگر اینکه این بار در صورت اجماع بر سر ورود به مذاکرات جدید برای احیای برجام یا هر مذاکره دیگر بین‌المللی با چشمان باز، بدون عجله و بسیار محتاطانه با رعایت خطوط قرمز قدم به میدان دفاع از منافع و عزت کشور بگذارد.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

66