تداوم جدال مسکو با احیای برجام/ باقری به تهران بازگشت
جنگ روسیه در اوکراین به دستور ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه همچنان ادامه دارد و همزمان دامنه تبعات آن به سایر تحولات هم کشیده شده است. مذاکرات وین برای احیای برجام یکی از حوزه‌هایی است که به نظر می‌رسد از جنگ در اوکراین متاثر شده است.
از عصر روز شنبه 14 اسفندماه که سخنان سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه درباره مطالبه مسکو برای دریافت تضمین از ایالات متحده به منظور مستثنی شدن همکاری‌های همه جانبه روسیه با ایران از تحریم‌های اوکراین منتشر شد، ابتدا شاهد سکوت چند ساعته تهران بودیم که این سکوت از صبح روز دوشنبه با توییت علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی شکسته شد و ساعتی پس از آن هم سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری هفتگی به پرسش‌های خبرنگاران درباره این موضوع پاسخ داد. همزمان حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه هم در لابه‌لای موضع‌گیری درباره وضعیت مذاکرات وین تلویحا اشاراتی داشت که به واکنش او به سخنان لاوروف قابل تعبیر است. علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی صبح روز گذشته در توییتی نوشت: «کنش‌های مثبت و منفی کشورهای حاضر در مذاکرات وین با هدف تامین منافع انجام می‌شود و قابل درک است. تنها عامل موثر بر تعامل ما با ۱+۴ نیز تامین منافع مردم ایران است. ارزیابی مولفه‌های جدید موثر بر مذاکرات و اتخاذ ابتکارات مذاکراتی برای سرعت دادن به حصول نتیجه را در دستور کار داریم.»
خطیب‌زاده: هدف برجام رفع تحریم علیه مردم ایران است
بخش اعظمی از پرسش‌های خبرنگاران از سخنگوی وزارت خارجه به مطالبه جدید روسیه که از زبان وزیر خارجه این کشور برای نخستین بار شنیده شد، اختصاص داشت. سعید خطیب‌زاده در پاسخ به پرسشی با این محوریت که آیا روسیه به دنبال گروگان گرفتن مذاکرات وین به نفع خودش است، گفت: ما اظهارات سرگئی لاوروف (وزیر خارجه روسیه) را در رسانه‌ها دیدیم و شنیدیم، منتظر هستیم از مجاری دیپلماتیک جزییات آن را بشنویم. گفت‌وگوها در وین در مسیر خودش در حال پیگیری است. همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران نباید محدود یا تحت تاثیر هیچ گونه تحریمی قرار بگیرد از جمله همکاری‌های صلح‌آمیز ایران با روسیه و چین یا کشورهای دیگر. این اظهارات را در همین بستر می‌‌فهمیم. رویکرد روسیه تا امروز برای رسیدن به توافق دسته جمعی در وین سازنده بوده است و ما منتظریم در وین جزییات بیشتری را اگر دارند به ما بدهند. مردم بزرگ ایران می‌دانند مذاکره‌کنندگان آنها در وین و دولت ایران در راستای حداکثرسازی منافع ملت قدم برداشته و در همین راستا نیز کارش را جلو خواهد برد. خطیب‌زاده در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا از اقدام روسیه شگفت‌زده شده‌اید، گفت: ما در میانه مذاکرات سخت و همه جانبه قرار داریم. این مذاکرات بین ایران و 1+4 از یک سو و امریکا و 1+4 و ایران از سوی دیگر است. البته با 1+4 به یک نحو و با امریکا به صورت غیرمستقیم این تعاملات انجام می‌شود. ما در روزهای مختلف برخوردهای مختلفی را از سوی کنشگران مختلف دیدیم. به عنوان مذاکره‌کنندگان جمهوری اسلامی ایران از مواضع کشورها چه کشورهایی که قبلا برخی مواضعی را اعلام کردند و چه اینکه این روزها می‌شنویم، هیچ وقت نه شگفت زده می‌شویم و نه اظهار تعجب می‌کنیم. در میانه مذاکرات، باید هم به اظهارات هم به اقدامات و هم به مواضع اعلامی و هم به مسیر اعمالی کشورها همزمان نگاه کرد. مسیر وین یک مسیر کاملا روشن است. دستورکار آن رفع تحریم‌های غیرمرتبط با برجام و رفع تحریم‌هایی است که به صورت یک‌جانبه بر ضد ملت ایران اعمال شده است. در ۱۱ ماه گذشته حداکثر تلاش را کرده‌ایم این پرونده از پرونده‌های دیگر بین‌المللی با فاصله معناداری حرکت کند. ما با برخی اعضای 1+4 پرونده‌های جدی در بسیاری یا در برخی از موضوعات داشتیم. ما حتی در حوزها‌ی دوجانبه نیز سعی کردیم که این پرونده خاص مذاکرات برجام را به عنوان پرونده خاص نگاه کنیم و فکر می‌کنم در همین چارچوب و بستر اجازه بدهیم مذاکرات وین حرکت کند. هر اظهارنظر یا هر موضع مذاکراتی باید در وین بیاید و به معنای مذاکراتی در وین تبدیل شود.»
من اجازه می‌خواهم آنچه در وین پشت درهای بسته اتفاق می‌افتد، بیان نکنم. در مورد چین می‌توانم بگویم که موضع چین یکی از سازنده‌ترین مواضعی بوده که ما از روز اول تا به امروز داشتیم
چین تا روز آخر از درخواست‌های مشروع ایران حمایت خواهد کرد
در ادامه این نشست خبری، خطیب‌زاده در پاسخ به پرسشی درباره اینکه آیا چین هم مطالبه جدیدی را در مذاکرات وین روی میز گذاشته، گفت: من اجازه می‌خواهم آنچه در وین پشت درهای بسته اتفاق می‌افتد، بیان نکنم. در مورد چین می‌توانم بگویم که موضع چین یکی از سازنده‌ترین مواضعی بوده که ما از روز اول تا به امروز داشتیم. ما موضع حمایتی از مذاکرات وین و درخواست‌های مشروع جمهوری اسلامی ایران از سوی چین شاهد بودیم و فکر می‌کنیم که در همین بستر تا روز آخر با چین جلو خواهیم رفت، اطمینان کامل از این موضوع داریم و کنشگران بین‌المللی دیگر هم از رفتار چین همین برداشت را کرده‌اند.
فعلا دلیلی برای ملاقات با هیات امریکایی نمی‌بینیم
در ادامه از سخنگوی وزارت خارجه پرسیده شد: «ظاهرا ایالات متحده برای چندمین بار پیشنهاد مذاکره مستقیم با ایران در وین را داده است. آقای امیرعبداللهیان پیش از این تاکید کرده بودند که اگر در مراحل پایانی مذاکرات وین دیدار با هیات امریکایی در مسیر رسیدن به توافقی خوب تامین‌کننده منافع ایران باشد، ما ابایی نخواهیم داشت. شما هم اشاره کردید که اختلاف‌های باقیمانده از تعداد انگشتان یک دست کمتر است لذا امکان دارد به منظور تسریع مذاکرات و پرهیز از تاثیرپذیری بیشتر ان از تحولاتی چون اوکراین ما با چنین دیداری موافقت کنیم؟» خطیب‌زاده در پاسخ گفت: در مورد مذاکرات مستقیم با ایالات متحده امریکا موضع جمهوری اسلامی ایران یک موضع تداوم‌دار بوده است. انقطاعی در این موضع وجود نداشت. چه زمانی که در دولت آقای ترامپ درخواست ملاقات و گرفتن عکس وجود داشت و چه امروز که دولت جدید روی کار آمده است، موضع حاکمیت این است که ما بر اساس رفتار ایالات متحده تصمیم می‌گیریم نه بر اساس پیام‌های غیرشفاف یا اینکه بدون اینکه ما بدانیم در نتیجه [مذاکرات مستقیم] چه اتفاقی خواهد افتاد. در برجام مشخص است که اعضای آن کدام کشورها هستند، ایالات متحده از آن خارج شده و خواستار بازگشت به آن است و تعهداتی که باید بپذیرد برای ما و برای 1+4 روشن است. از روز اول هم گفته‌ایم آنچه ایالات متحده به عنوان درخواست ملاقات مستقیم از ما دارد، تنها زمانی معنا پیدا می‌کند که ما دلیل آن ملاقات را بدانیم. تا به امروز که من با شما صحبت می‌کنم، هیچ تغییری در رفتار ایالات متحده در میدان ندیده‌ایم، همان سیاست فشار حداکثری که یک فشار غیرقانونی بر مردم ایران بود، ادامه دارد. چشم‌انداز هر حرکتی بر اساس منافع قطعی ایران تصمیم گرفته خواهد شد.
وزیر امور خارجه ایران: با جنگ و تحریم مخالف هستیم
عصر روز گذشته وزرای خارجه ایران و روسیه در یک تماس تلفنی تحولات جدید رخ داده را بررسی کردند. این تماس در حالی صورت گرفت که وزیر خارجه ساعتی قبل از آن در نشست هم‌اندیشی با جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی تاکید کرده بود که اجازه نخواهیم داد هیچ عامل خارجی منافع ملی کشور را در مذاکرات وین تحت تاثیر قرار دهد. بر اساس بیانیه وزارت خارجه روسیه، سرگئی لاوروف در گفت‌وگو با همتای ایرانی مطالبه روسیه برای تضمین را تکرار کرده و گفت: «احیای برجام باید تضمین کند که همه شرکت‌کنندگان در آن از حقوق برابر در زمینه توسعه بدون مانع همکاری‌ها در همه زمینه‌ها بدون هیچ تبعیضی برخوردار هستند.» در بیانیه وزارت خارجه ایران درباره این تماس تلفنی نیز آمده است که وزیر خارجه با تاکید بر ضرورت رفع موثر تحریم‌ها گفت: رسیدن به توافق در وین می‌تواند زمینه همکاری‌های متنوع جمهوری اسلامی ایران با سایر کشورها و از جمله شرکای خود را گسترش بدهد. امیرعبداللهیان با تاکید بر اینکه ما هم با جنگ و هم با اعمال تحریم مخالف هستیم، تاکید کرد: روشن است که همکاری‌های جمهوری اسلامی ایران با هیچ کشوری از جمله روسیه نباید متاثر از فضای تحریم باشد.
