چین حتی با پول خودمان در ایران سرمایه‌گذاری نکرد/ پکن به دنبال روابط راهبردی با تهران نیست

ابراهیم رئیسی روز سه‌شنبه در سفری راهی پکن می شود. این سفر به دعوت شی جینپینگ همتای چینی او صورت می‌گیرد و به نظر می‌آید یکی از دلایل این سفر صحبت در مورد قرارداد ۲۵ ساله ای باشد که بیش از یک سال است مسکوت باقی مانده است. ایران چین را یکی از شرکای اصلی اقتصادی خود می داند اما وجود تحریم‌ها باعث شده نتواند آن‌طور که باید و شاید از ارتباط خوب دو کشور، بهره اقتصادی هم ببرد. در ماه‌های گذشته سفر رئیس جمهور این کشور به ریاض و استفاده از کلماتی که مغایر با عرف بین المللی به حساب می‌آیند و جزایر سه گانه ایران را هدف قرار می‌دادند، باعث شد تا روابط دو کشور مقداری تحت تاثیر قرار بگیرد. ابراهیم رحیم پور معاون پیشین آسیا و اقیانوسیه وزارت خارجه به بررسی سفر رئیس جمهور به چین پرداخت که در ادامه مشروح آن را می خوانید:

یکی از دلایل سفر ابراهیم رئیسی به چین موضوع قرارداد ۲۵ ساله عنوان شده است. آیا در شرایط فعلی احیای این قرارداد با پکن، ممکن به‌نظر می‌رسد؟

ما در مورد مسائل جار و جنجال زیادی می کنیم تا اینکه بالاخره یک نتیجه ای به دست بیاوریم. در مورد چین مجبورم که وضعیت را با روابط عربستان و چین مقایسه کنم. ریاض نه قرارداد ۲۵ ساله با پکن بسته و نه آن را راهبردی اعلام کرده است. وقتی قراردادهای منعقد شده میان چین و عربستان را با چیزی که ایران به دنبال آن است قیاس می کنیم، در می یابیم که این دو قابل مقایسه نیستند. ما نه اینکه در این دوره رئیس جمهوری آقای رییسی، به طور کلی خیلی قرارداد امضا می‌کنیم اما آنچه امضا می‌کنیم معنایش این نیست که اجرا می‌شود و ما در دهه‌های گذشته این مشکل را داشته ایم. چین کشور مهمی است و ما چین را خیلی به خاطر مسائلی که با غرب دارد، سیاسی کرده‌ایم. آنها حتی با آمریکا که شاخ به شاخ هستند، شریک اول تجاری هستند. پکن با خیلی از کشورها، شریک اول است. تعداد آنها به ۷۰ کشور می‌رسد.

معاون سیاسی رئیس جمهور در مورد این سفر گفته اند که سفری رسمی بعد از ۲۰ سال به چین است که من از این موضوع تعجب می‌کنیم. ما با چینی ها رفت و امد داشته ایم و در دوره آقای روحانی هم آقای شی جینپینگ به ایران آمد و هم رئیس جمهور ایران هم به پکن سفر کرد.

در رابطه با قرارداد ۲۵ ساله بهتر است بگوییم که از عمر آن یک سالی می گذرد و ما حاصلی از آن ندیده‌ایم. آن موقع که اعلام شد گفتند که چینی ها خواسته اند محرمانه بماند. حالا می دانیم که هدف اول آنها عربستان و کشورهای عربی بوده و بعد ما را در آب نمک خوابانده بودند تا بعد از آنها با ما هم همکاری هایی بکنند. شرایط اقتصادی ما به خاطر تحریم های بین المللی، شرایط اقتصادی خوبی نیست و ما حتی در مورد چینی ها مشکل داریم. البته آنها غیرمستقیم از ما هم خرید می کنند اما بیشتر نفت خود را از کشورهای حوزه خلیج فارس و روسیه می‌خرند و روسیه دارد جای ما را می‌گیرد. در مورد مبادلات بین المللی، چینی ها سعی خود را می‌کنند اما درصد بالایی از آنها مایلند که تحریم های بین المللی را رعایت کنند. با این حساب ما خیلی چیز زیادی برای مذاکرات عملیاتی نداریم. البته بعضی کارها مثلا صحبت کردن و تعهد دادن به یکذیگر خوب است. به خصوص که اگر چینی ها حاضر شوند در ایران سرمایه گذاری کنند. باید ببینیم که چقدر آنها حاضر به سرمایه گذاری در ایران هستند. در دوره قبل پول ما در چین بود اما آنها حتی با پول خودمان هم در ایران سرمایه گذاری نکردند. مثلا در مورد راه اهن سریع السیر تهران مشهد و تهراه به اصفهان خیلی صحبت شد، اما عملی نشد.

اینکه رئیس جمهور به چین می رود خیلی خوب است و امیدواریم که نتیجه‌ای از این سفر حاصل شود.

سفر مقامات چینی به عربستان و اظهارنظرهایی در مورد ایران، مقداری روابط را با چین غبارآلود کرد. آیا سفر آقای رئیسی به معنای این است که چینی ها از آن سیاست کناره گرفته‌اند یا ایران تصمیم گرفته که از این اتفاق عبور کند؟

هیچ‌کدام از این دو مورد نیست. من فکر می‌کنم کشورهای عاقل که چین هم یکی از آنها است، کاری با این ندارند که ایران با عربستان یا اروپا مشکل دارد. بله البته متوجه هستند که چه می‌گذرد و در سیاستهایشان لحاظ می‌کنند؛ اما اگر بتوانند با عربستان کار اقتصادی بزرگ کنند و هم‌زمان با ایران هم کار اقتصادی خوب کنند این کار را انجام می دهند. این حالت‌های خود ماست که نگاهی می کنیم که ببینیم چه کشوری با دیگری خوب یا بد است. اما مراودات اقتصادی ربطی به این چیزها ندارد. امریکا و چین شریک اول هم هستند اما الان با هم همه نوع جنگ، به غیر از نظامی را دارند. چینی‌ها کار خود را در منطقه انجام می‌دهند و با خیلی کشورها هم کار می‌کنند. ما به خاطر شرایط خاص اقتصادی خودمان و تحریم‌های غرب و این که رقیب جدیدی به نام روسیه در زمینه دور زدن تحریم برای تجارت انرژی داریم، شرایطش را نداریم که چینی ها اشتیاق زیادی داشته باشند. اما اینکه این سفر بعد از دو سه ماه از سفر به ریاض می گذرد انجام شده، باید ببینیم از داخل آن چه چیزی حاصل می‌شود. در دنیا دشمنان هم با هم کارهای اقتصادی بزرگ انجام می‌دهند. چیزی که در مورد سفر به ریاض مهم بود میزان سرمایه گذاری است که قرار شده انجام شود. البته آنها کلماتی را به کار بردند که خلاف عرف بین المللی بود و امیدواریم که در این سفر چنین مواردی را شاهد نباشیم.

با توجه به تحریم هایی که ایران درگیرش است، چینی ها چقدر تمایل از خود نشان می‌دهند برای اینکه قرارداد ۲۵ ساله را اجرایی کنند یا قراردادهای دیگری با ایران ببندند؟

در مورد قرارداد ۲۵ ساله، احتمالا اصرار ما بوده که تیترش را اعلام کنیم. تیتر می تواند بزرگ باشد اما اصل قضیه چیزی نباشد. از این جهت فکر نمی‌کنم چین در این شرایط به دنبال کار راهبردی با ایران باشد. پکن دنبال کاری تجاری با ایران است و می‌داند که ما وضعیت مالی خوبی در وضعیت عادی داریم و از کالاهای چینی هم خرید می‌کنیم و نفت را هم با شرایط ویژه‌ای به ٱنها می‌فروشیم. انها با وجود حجم بزرگ تجاری در دنیا اگر یک کشوری را پیدا کنند که در سال ۱۰ میلیون دلار هم درآمد داشته باشند، آن را رها نمی کنند. از همین رو هم هست که وضعیت معیشت مردم چین، مدام بهتر شده است. این به خاطر این است که وضعیت معیشت مردم ارتقا پیدا کند که به نظر من موقف بوده اند.