تا اطلاع ثانوی شعار وفاق به بایگانی سپرده می‌شود/ وفاق جاده یک‌ طرفه‌ای نیست که پزشکیان آن را طی کند و تندرو‌ها از بیرون نظاره‌گر آن باشند

روزنامه هم‌میهن در سرمقاله خود با عنوان «وفاق یک‌طرفه» با تمرکز به رأی عدم اعتماد مجلسی‌ها به وزیر اقتصاد، به بررسی شعار کلیدی دولت ـ وفاق ملی ـ در بدنه دولت پرداخته و آن را شعاری عملی‌نشده دانسته است.

این روزنامه در این زمینه نوشت: تندرو‌های مجلس سیاست‌شان در استیضاح همتی وزیر اقتصاد از جهتی قابل‌فهم بود. ولی این کار عوارض خود را دارد، زیرا همچنان تناقضات موجود در داخل ساختار مدیریتی کشور، ادامه دارد و طبعاً پس از این تشدید نیز خواهد شد و کارایی دولت نیز کمتر خواهد شد.

وفاق سه رأس داشت؛ اول از همه ایجاد وفاق درون ساختار قدرت بود. شاید سخت‌ترین مرحله وفاق نیز همین بود که دیروز سوت پایان آن به صدا درآمد. برای فهم اینکه این استیضاح هدف خیرخواهانه نداشته و برای حل مسئله قیمت ارز نبود، کافی است که اقرار یکی از تندرو‌های استیضاح‌کننده را مرور کنیم که گفت؛ «معتقدم با استیضاح و رفتن همتی مشکلات بازار ارز در کشور حل نمی‌شود. این یک واقعیت است. باید بگویم ما در واقع می‌خواهیم شخصیت عبدالناصر همتی را استیضاح کنیم.»

هنگامی که وفاق درون ساختار ایجاد نشود، وفاق با مردم و جهان بلاموضوع است؛ چون ساختار منسجمی وجود ندارد که بخواهد چنین ایده‌ای را پیش ببرد و آن‌قدر درگیر مسائل داخلی خود هستند که امکان پرداختن به موضوعات فراتر از آن را نخواهند داشت. مهمتر اینکه در چنین وضعی نیرو‌های متضاد درون ساختار بیش از هر چیز درصدد خنثی کردن نیرو‌های مقابل خود هستند و اصولاً هیچ کاری پیش نخواهد رفت.

بنابراین، تا اطلاع ثانوی شعار وفاق به بایگانی سپرده می‌شود. چرا چنین شد؟ واقعیت این است که آقای پزشکیان انسان محترم و اخلاقی و پاکدستی است و مهمتر از همه اینکه آن اندازه در بند قدرت نیست که بخواهد به هر قیمتی در مسند آن بماند. اینها نقطه‌قوت اوست. ولی مشکل اینجاست که میان «سیاست اخلاقی» با «اخلاق سیاست» تمایز نمی‌گذارد.

اخلاق سیاسی در اصل مبتنی بر قدرت است و تعارفات معمول میان افراد کاربرد چندانی در سیاست ندارد. شاید به همین دلیل بود که کارد را به استخوان آقای پزشکیان هم رساندند و مجبور شد گوشه‌ای از مشکلات را بگوید. رفتاری که پیشتر از انجام آن پرهیز می‌کرد. وفاق همان‌گونه که از ریشه لغوی آن می‌توان فهمید، همراهی با یکدیگر است. ولی آقای پزشکیان به‌تنهایی با تندرو‌ها همکاری و همراهی کردند؛ به این امید که آنان نیز به منافع ملت ملتزم شوند و در راه صحیح گام بگذارند. غافل از اینکه چنین رفتار‌هایی نه‌تنها مانع از شکل‌گیری وفاق می‌شود، بلکه طرف مقابل را جری‌تر هم می‌کند و چند گام بیشتر در جهت سلطه و تک‌روی بر می‌دارد.

وفاق جاده یک‌طرفه‌ای نیست که آقای پزشکیان آن را طی کند و تندرو‌ها از بیرون نظاره‌گر آن باشند. اگر آنان اخلاق داشتند که کار ایران به چنین مرحله‌ای نمی‌رسید. صریح باید گفت که خودروی اداره دولت نمی‌تواند همزمان چند راننده با اهداف و شیوه رانندگی گوناگون داشته باشد. وفاق درون ساختاری یعنی حل همین مسئله که همیشه گریبانگیر کشور بوده است. این مشکل به صورت دیگری و در ابعاد مهمتری هم مطرح است که متاسفانه از کنار آن رد می‌شوند و بحث و گفت‌و‌گو نمی‌کنند.

آقای پزشکیان در جلسه استیضاح گفت: «بنده اعتقادم این بود گفت‌و‌گو کنیم بهتر است، اما رهبری فرمودند ما با آمریکا گفت‌و‌گو نمی‌کنیم و در جهت صحبت‌های رهبر معظم انقلاب جلو خواهیم رفت.»

پیش از آن هم وزارت امورخارجه ایران اعلام کرده بود که «آماده گفتگوی عزتمندانه با هر طرفی است که منافع مشروع ایران را به رسمیت بشناسد.» درحالی‌که مقام‌رهبری در سخنان خود هرگونه مذاکره با آمریکا را رد کرده و آن را «غیرعاقلانه، غیرهوشمندانه و غیرشرافتمندانه» خوانده بود.

اینکه مدیریت اجرایی کشور سیاست‌های رهبری نظام را می‌پذیرد تا اجرا کند، مورد بحث ما نیست؛ ولی این دولت نمی‌تواند گزاره رهبری را اجرایی کند. این‌گونه نیست که راننده تا حالا به سوی شمال می‌رفته، حالا می‌خواهد به سوی جنوب رانندگی کند. تغییر مسیر راننده شدنی است؛ ولی سیاست این گونه نیست.

اگر آقای پزشکیان به گونه دیگری فکر می‌کردند که به گزینه گفت‌و‌گو رسیده بودند، اکنون هم به همان‌گونه فکر می‌کنند؛ فقط جای نتیجه‌گیری خود نتیجه رهبری را قرار داده‌اند. مفروضات و مقدمات و شیوه استنتاج او و همکارانش در دولت متفاوت از رهبری بوده که به نتیجه‌ای رسیده‌اند که چنین مذاکره‌ای را غیرعاقلانه، غیرهوشمندانه، و غیرشرافتمندانه دانسته‌اند.

این مفروضات در همه وجوه فکری و سیاستی ایشان ساری و جاری است و بر حسب همان‌ها عمل می‌کنند و این تناقضی جدی است و این پرسش را به‌وجود می‌آورد که چرا اصولاً این مجموعه تاییدصلاحیت شدند تا اهداف و روشی را پیگیری کنند و انجام دهند که با پیش‌فرض‌ها و رویکرد تحلیلی خودشان به این نتیجه نمی‌رسند.

البته این پرسش هم مطرح می‌شود که چرا چنین فردی رای آورد؟ اصولاً به علت بیان همین شعار و رویکرد، مردم به او رأی دادند. این تناقضاتی است که همچنان وجود دارد و پس از این هم باید منتظر بروز نمود‌های دیگری از آن باشیم. کشوری که می‌گویند در حال حاضر گرفتار شرایطی بدتر از جنگ است؛ ولی از حل تناقضات درونی خود عاجز است.