مجمع جهانی که تمام شد و رو سیاهی که برای ترامپ ماند

وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و ۱+۴ (چین، فرانسه، آلمان، روسیه و انگلیس) با حضور فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا٬ چهارشنبه( ۳ مهر) در حاشیه هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک دور هم جمع شدند تا مروری کوتاه بر آخرین وضعیت اجرای برجام در پرتو تحولات اخیر داشته باشند.

حاضران در این نشست فوق العاده٬ برجام را که به تایید قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد رسیده عنصری کلیدی در ساختار جهانی عدم اشاعه هسته‌ای و دستاورد مهم دیپلماسی چندجانبه خواندند. اعضای حاضر در مذاکره همچنین با اشاره به اهمیت اجرای کامل و موثر برجام از سوی همه طرف‌ها، بر عزم خود در راستای تداوم تلاش‌ها به منظور حفظ این توافق که به نفع همه است، تأکید کردند.

وزرای خارجه ایران و گروه ۱+۴ پیش از این نیز دو بار دیگر دور هم جمع شده بودند که البته دو نشست قبلی در چارچوب کمیسیون مشترک برجام بود. وزرای خارجه ایران و ۱+۴ پیش از این یک بار در وین در ۱۵ تیر ماه ۱۳۹۷ و یک بار دیگر هم در نیویورک در تاریخ سوم مهر ماه ۱۳۹۷ در چارچوب کمیسیون مشترک گردهم آمدند و از دومین نشستی که در نیویورک برگزار شد دقیقا یک سال می‌گذرد.

هفتم تیر ماه سال جاری پس از صدور بیانیه شورای عالی امنیت ملی ایران جهت اعلام کاهش برخی تعهدات برجامی در ۱۸ اردیبهشت ماه، نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان و مدیران کل به ریاست سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران و هلگا اشمید معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در شهر وین برگزار و در پایان بیانیه‌ای ۹ بندی صادر شد و به دنبال آن اعضا توافق کردند که از نزدیک اجرای برجام را رصد کرده و تصمیم گرفته شد تا نشست کمیسیون مشترک وزرای خارجه برجام در آینده نزدیک تشکیل شود که تاکنون هم این نشست برگزار نشده است و رایزنی ها تهران با اعضا دیگر ۱+۴ در روز چهارشنبه در قالب نشست فوق العاده دنبال شد. رئیس جمهوری کشورمان هم پیش از عزیمت به نیویورک درباره این رایزنی ها عنوان کرده بود که ایران در راستای این گفت وگوها مذکور به دنبال تبیین کاهش تعهدات برجامی است.

اروپا و دنباله‌رو از سیاست‌های ضدایرانی واشنگتن

سال گذشته در چنین روزهایی مسئولان دولتی در حالی در مجمع عمومی سازمان ملل شرکت کردند که ترامپ از توافق هسته‌ای مورد تأیید سازمان ملل و قدرت‌های جهانی، خارج شده بود. در طول این یک سال طرف های اروپایی برجام تلاش هایی برای حفظ وجهه خود و پیدا کردن راهی برای باقی نگهداشتن ایران در مذاکرات انجام دادند که به دلیل بدعهدی هایشان نافرجام ماند.

طرف‌های اروپایی برجام گذشته پس از خروج یک‌جانبه آمریکا از این توافق با ابراز تأسف از این اقدام مدعی شدند که شرایط بهره‌مندی ایران از مزایای اقتصادی برجام را تضمین می‌کنند. وزرای خارجه انگلیس، فرانسه و آلمان سرانجام با صدور بیانیه مشترکی در بهمن ماه سال گذشته رسما ثبت یک کانال مالی ویژه برای تجارت با کشورمان٬ تحت عنوان اینستکس را اعلام کردند.این درحالی است که بنا به گفته مقامات کشورمان این سازوکار مالی ویژه تاکنون هیچ تأثیر عملی برای مقابله با تحریم‌های اعمالی واشنگتن علیه تهران نداشته است.بنابراین می توان گفت که طرف‌های اروپایی برجام در حالی ادعای تلاش برای حفظ این توافق را دارند که در عمل دنباله‌رو سیاست‌های ضدایرانی کاخ سفید هستند.

بیانیه سه کشور اروپایی و همسویی با سیاست های ترامپ علیه تهران

فرانسه، انگلیس و آلمان روز دوشنبه اول مهر در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد با انتشار بیانیه‌ای تلاش کردند تا ایران را تحت فشار قرار داده و وارد مذاکره مجدد کنند.این بیانیه که با امضای صدراعظم آلمان، نخست‌وزیر بریتانیا و رئیس جمهور فرانسه صادر شده ایران را مسئول حمله به تاسیسات نفت سعودی شناخت و اعلام کرد که زمان آن فرا رسیده ایران چارچوب مذاکرات طولانی‌مدت درباره برنامه هسته‌ای و موضوعات مربوط به امنیت منطقه‌ای که شامل برنامه‌های موشکی‌اش می‌شود را بپذیرد.

اما بیانیه سران سه کشور اروپایی در محکوم کردن ایران و متهم ساختن کشورمان نسبت به مسائل میان یمن و عربستان به هیچ وجه قابل قبول نیست. این در حالیست که انصارالله یمن حمله پهپادی هفته گذشته به تاسیسات نفتی آرامکو عربستان را بر عهده گرفته اما با این حال صحبت کردن بدون استناد و مدرک رویه‌ای شده که اخیرا زیاد در حال تکرار است.

این گونه اظهارات و اقدامات مخرب تنها به تشدید آتش ویرانگر جنگ یمن و احتمال فراگیرتر شدن آن منجر خواهد شد. متهم سازی سفارشی دولت‌ها با اهداف سیاسی و به دور از واقعیات میدانی در کنار سایر سیاست‌های حمایت گرانه نسبت به رژیم کودک کش عربستان سعودی به ویژه از طریق صادرات انبوه تسلیحات به این کشور، یک روند خطرناک است و مسئولیت تبعات آن بر صلح و ثبات منطقه ای، برعهده سه کشور صادرکننده این بیانیه خواهد بود.

ملاقات‌های مکرری که سران کشور‌های اروپایی با رئیس‌جمهور حتی بدون تنظیم قبلی داشته‌اند و تاکیدی که آن‌ها به ادامه اجرای برجام داشته‌اند، نشان می‌دهد که ممکن است تحت تاثیر واکنش‌های آمریکا چنین مواضعی اتخاذ شده باشد.

در شرایطی که آمریکا نقش پلیس بد را در قبال کشورمان ایفا کرده است سه کشور اروپایی هم تلاش داشتند خود را به عنوان پلیس خوب به جامعه جهانی معرفی کنند. با این وجود تمامی طرف‌های اروپایی یک سیاست را دنبال کرده و آن تحت فشار قرار دادن و اجبار ایران به انجام مذاکره‌ای است که ارتباطی به موضوع هسته‌ای ندارد.همچنین آن‌ها در راستای افزایش این فشار‌ها مسائلی که به عنوان خط قرمز کشورمان مطرح شده ازجمله بحث موشک‌های بالستیک، توان دفاعی، نفوذ ایران در منطقه و مباحث مربوط به حقوق بشر را مطرح کردند. اما توان دفاعی ایران خط قرمزی برای نظام به شمار می‌رود و هیچکس نمی‌توان از آن عبور کند. این مسئله به امنیت ملی کشورمان بستگی دارد و هرگونه مذاکره در خصوص توان دفاعی ایران رد خواهد شد.

طرح موضوع این بیانیه از سوی اروپا نشان می‌دهد که آن‌ها تلاش می‌کنند ایران را منزوی نشان داده و وانمود کنند که کشورمان خواهان دستیابی به راه حلی مسالمت آمیز و دیپلماتیک نیست و به اصطلاح توپ را در زمین ایران پرتاب کنند.در حال حاضر نوعی هماهنگی و همسویی بین آمریکا و سه کشور اروپایی وجود دارد، به این مفهوم که تنها ادبیات این چهار کشور در برابر ایران متفاوت است، باید گفت آن‌ها سعی می‌کنند با استفاده از اهرم‌های فشار ایران را وادار کنند تا تن به مذاکرات جدید بدهد.

اما انجام توافق مجدد به مفهوم پذیرش شرایط تعیین شده از سوی آمریکا توسط کشورمان است. بعد ازتوافق برجام، همواره کشور ما به تمامی تعهدات خود در برجام متعهد بوده ولی ایالات متحده با خروج از توافق اثبات کرد که طرف قابل اعتمادی نیست.

جمهوری اسلامی ایران، مجموعه‌ای شرایط منطقی دارد که باید مورد پذیرش طرف‌های اروپایی واقع شود. مشخص است، مهمترین خواست ایران لغو تحریم‌ها و بازگشت آمریکا به توافق برجام است، یعنی همان شروط و مسائلی که قبلا مطرح کرده‌ایم. کشورمان تاکنون به تمام تعهد‌های خود پایبند بوده و خواهان تعامل سازنده با جامعه جهانی است، اگر آمریکا تحریم‌ها را لغو کند و به توافق خود بازگردد می‌تواند در چارچوب مجموعه کشور‌های۱+ ۵ با ایران وارد مذاکره شود.

اما مذاکره دوجانبه میان ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران به مفهوم تسلیم شدن در برابر تهدیدات آمریکاست البته رفع تحریم و برگشت شرایط معاهده مسائلی است که نمی‌توان گفت شرط هستند بلکه حرف ما این است که به جایی که بوده‌ایم، برگردیم. آمریکا ۱۸ اردیبهشت پارسال به صورت یکجانبه از برجام خارج شد و اعلام کرد کارزار فشار حداکثری علیه ایران را به راه خواهد انداخت تا صادرات نفت تهران را به صفر برساند و آن را مجبور کند بار دیگر به میز مذاکره بیاید تا توافق بهتری برای آمریکا رقم بخورد. این اقدام دولت آمریکا پس از یک سال «صبر راهبردی» ۱۸ اردیبهشت امسال با اعلام رسمی رئیس‌جمهور کشورمان برای کاهش گام به گام تعهدات برجامی ایران روبه‌رو شد.

توافق جدیدی بدون پایبندی به برجام وجود نخواهد داشت

مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا از ۳ کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان، به علت مسئول دانستن ایران در حمله به تاسیسات نفتی آرامکوی عربستان تشکر و قدردانی کرد. پیش از این نیز اریکا چیوسانو، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا حمله پهپادی نیرو‌های یمنی به آرامکو را اقدامی غیر قابل قبول دانسته و ایران را مسئول حمله به تاسیسات نفتی عربستان معرفی کرد.

اما محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان، بامداد سه‌شنبه در واکنش به بیانیه سه کشور اروپایی گفت که هیچگونه توافق جدیدی بدون پایبندی به برجام وجود نخواهد داشت.

او همچنین با اشاره به بدعهدی اروپایی‌ها در اجرای تعهداتشان در برابر ایران اظهار کرد که ناتوانی سه کشور اروپایی در اجرای تعهداتشان بدون اجازه آمریکا از ماه مه سال ۲۰۱۸ (زمان خروج آمریکا از برجام) آشکار شده است.

آقای روحانی و مکرون عصر سه شنبه در حاشیه هفتاد و چهارمین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد دیدار و در خصوص توسعه همکاری‌های دوجانبه در زمینه‌های مورد علاقه ایران و فرانسه، شرایط حساس منطقه و ابتکار جدید رایران برای حفظ امنیت منطقه خلیج‌فارس تحت عنوان "ابتکار صلح هرمز" تبادل نظر کرده و بر عزم خود برای توسعه روابط و همکاری در عرصه‌های مختلف دو جانبه و بین‌المللی تاکید کردند.

رئیس جمهور کشورمان در این دیدار ضمن تاکید بر وظایف و مسئولیت سایر طرف‌های برجام و از جمله فرانسه برای حفظ این توافق مهم بین‌المللی بعد از خروج یکجانبه و غیرقانونی آمریکا از آن بیانیه کشور‌های فرانسه، انگلیس و آلمان را اتهام زنی بی‌اساس به جمهوری اسلامی ایران عنوان و از آن انتقاد کرد. مکرون هم در این دیدار ضمن استقبال از طرح روحانی برای امنیت منطقه، به تشریح تلاش‌های فرانسه برای کمک به اجرای برجام پرداخت و همکاری اروپا با سایر طرف‌های این توافق به ویژه روسیه و چین را ضروری دانست.

علاوه براین رئیس‌جمهور فرانسه٬ بوریس جانسون و نخست‌وزیر انگلیس همزمان با رئیس‌جمهور کشورمان ملاقاتی انجام دادند.جانسون که طبق برنامه قرار بود با آقای روحانی دیدار کند، با حضور مکرون مواجه شد و دقایقی به صورت ۳ جانبه با یکدیگر دیدار کردند.سران انگلیس و فرانسه در این دیدار خواستار مذاکره رئیس جمهور کشورمان با ترامپ شده‌اند.

رئیس‌جمهور فرانسه در این دیدار ۳ جانبه گفت که اگر رئیس جمهور کشورمان نیویورک را بدون رایزنی با رییس جمهور ترک کند فرصتی را از دست خواهد داد، چراکه آقای روحانی در چند ماه آینده به نیویورک برنخواهد گشت و ترامپ هم به تهران نخواهد رفت. بنابراین، آنها باید همین حالا دیدار کنند.

این نوع برخورد‌های اروپایی در شرایطی انجام شود که پیش‌ از این بدعهدی اروپا مشهود شده بود و سرانجام بی توجهی آنها به تعهداتشان تهران را بر آن داشت که بین وعده های روی کاغذ اروپایی ها و وفای به عهد خود توازنی بر قرار کند و در همین راستا سه گام برای کاستن از میزان تعهداتش در برجام را با فواصل معین برداشت،در مقابل آنها که در تمام طول این مدت به‌دنبال بازی کردن با ایران با انواع و اقسام راههای پیشنهادی بودند، نقاب از صورت برداشته و با طرح مسائل جدید و متهم کردن ایران به ایجاد تنش در منطقه به‌دنبال باج‌گیری دیگری در عرصه هسته‌ای پرداختند.

بدیهی است، ایران تحت هیچ شرایطی مجدد مذاکره نخواهد کرد مگر اینکه آمریکا به برجام باز گردد و تمام تحریم‌ها را لغو کند٬ این شروط ماههاست که از سوی تهران به طرف های اروپایی توافق هسته ای که درخواست گفت و گوی مجدد مقامات کشورمان با ترامپ را داشتند عنوان شده است و در حاشیه مجمع عمومی جدیت ایران را در این رابطه شاهد بودند.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

15