کدام جاسوسان امنیتی آمریکا در تور دستگاه‌های اطلاعاتی ایران به دام افتادند؟

روز پنج‌شنبه ۱۵ خرداد مایکل وایت جاسوس آمریکایی که از سال ۲۰۱۸ در ایران زندانی بود، خاک کشورمان را به مقصد آمریکا ترک کرد و اندکی بعد نیز از آزادی مجید طاهری، زندانی ایرانی در آمریکا خبر داده شد. این برای نخستین بار نیست که جاسوسان خارجی مبادله می‌شوند، بلکه به دفعات جاسوسانی که علیه امنیت ملی کشورمان دست به اقدامات ضدامنیتی زده‌اند، آزاد یا با ایرانیان در بند دولت آمریکا مبادله شده‌اند. موضوع تبادل جاسوسان آمریکای همواره یکی از مواردی بود که مقامات آمریکایی به هر مناسبتی از ایران درخواست آزادی آنان را مطرح می‌کردند؛ لذا این موضوع بهانه‌ای شد تا به سراغ سوابق تعداد آزادی جاسوسان خارجی با بهتر است بگوییم مبادله آنها برویم؛ لذا در این گزارش به جاسوسان آمریکایی که در طی چند سال اخیر مبادله شده‌اند پرداخته خواهد شد.

۱- جیسون رضاییان

جیسون رضاییان خبرنگار ایرانی-آمریکایی است. او مدیر دفتر تهران روزنامه واشینگتن پست بود. رضائیان به همراه همسرش، یگانه صالحی در ۳۱ مرداد ۱۳۹۳ به اتهام جاسوسی دستگیر شد، البته صالحی در ۱۴ مهر آزاد شد، ولی جیسون رضائیان به زندان اوین انتقال یافت. دادگاه او در ۵ خرداد ۱۳۹۴ به صورت غیرعلنی برگزار و رضائیان به جاسوسی و فعالیت تبلیغی علیه نظام محکوم شد. او پس از ۱۸ ماه حبس در ۲۶ دی ۱۳۹۴ به همراه سه آمریکایی دیگر در چهارچوب مبادله زندانیان آزاد شد.

مهم‌ترین اتهامات ضدامنیتی جیسیون رضاییان، نفوذ در اماکن مهم دولتی و افشای برنامه‌های «ضد تحریمی ایران» از جمله هویت واسطه‌های تجاری و ماهیت شرکت‌های همکار ایران در پروسه دور زدن تحریم‌ها و جاسوسی از برنامه هسته‌ای ایران است.

۲- سعید عابدینی

سعید عابدینی کشیش مسیحی با تابعیت آمریکایی است که در تابستان ۱۳۹۱ بازداشت شد. اتهام عابدینی تبلیغ علیه نظام و دین مبین اسلام، جاسوسی و ارتباط با دول متخاصم بود.

سعید عابدینی نیز یکی از مهمترین بهانه‌های تبلیغات حقوق بشری علیه ایران تبدیل شد و همسر وی در آمریکا با راه‌اندازی کمپین برای آزادی همسرش و تشدید فشارهای دیپلماتیک، به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، کار را برای سعید عابدینی سخت‌تر کرد، اما به ناگاه همسر عابدینی اعلام کرد به‌دلیل بدرفتاری‌های همسرش در گذشته و اعتیاد وی به تصاویر مستهجن و ... از ادامه تلاش برای آزادی او خودداری می‌کند؛ خبری که صدای آمریکا آن را اعلام و سپس حذف کرد، اما به هر ترتیب تبلیغات نغمه پناهی که تا مجلس نمایندگان آمریکا هم برای سخنرانی رفته بود، متوقف شد.

همسر سعید عابدینی با حضور در مجلس نمایندگان آمریکا از دولت اوباما خواست که با فشار به ایران در خلال مذاکرات هسته‌ای، زمینه آزادی آنها را فراهم آورد.

سعید عابدینی از سال ۲۰۰۰ میلادی از اسلام به مسیحیت گروید و با راه‌اندازی کلیسای خانگی، اقدام به تبلیغ علیه اسلام و تشویق به ارتداد و گرایش به مسیحیت می‌کرد. فعالیت عابدینی فراتر از یک تغییر دین و گرایش شخصی بود و او با شبکه‌سازی گسترده اقدام به گسترش کلیساهای خانگی و سازمان‌دهی تبلیغ علیه اسلام و عضوگیری کرد. وی در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا زمان بازداشت بیش از یکصد کلیسای خانگی را در سرار کشور سامان‌دهی و صدها نفر را اغفال کرده بود. وی در سال ۸۵ به آمریکا رفت و همزمان با انتخابات ۸۸ به کشور بازگشت که در بدو ورود بازداشت شد اما با اخذ تعهد مبنی بر توقف فعالیت‌های تبلیغی و بازگشت به آمریکا، آزاد شد.

همسر عابدینی شهروند آمریکاست و شهروندی این کشور از سوی دولت آمریکا در سال ۲۰۰۸ به سعید عابدینی اعطا شد. عابدینی برخلاف تعهدش در سال ۲۰۱۲ بار دیگر به کشور بازگشت و مدتی بعد بازداشت شد.

با به جریان افتادن پرونده عابدینی، اتهامات گذشته وی نیز که پیش‌تر برای عدم تکرار آنان تعهد داده بود مطرح شد و وی به تبلیغ گسترده مسیحیت در ایران، راه‌اندازی کلیساهای خانگی، ارتباط با دول متخاصم و برهم زدن امنیت ملی به اوین منتقل شد. وی در دادگاه به ۸ سال زندان محکوم شد. برخی منابع هم از صدور حکم اعدام (یا دست کم احتمال آن) برای وی خبر داده بودند که هیچ‌گاه از مجاری رسمی تأیید نشد.

اما سعید عابدینی از دیگر جاسوسان خارجی بود که همزمان با روز اجرای برجام آزاد و به سوئیس منتقل شد.

۳- امیر میرزایی حکمتی

حکمتی را وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۰ به اتهام جاسوسی برای سیا و تلاش برای خرابکاری در کشور بازداشت کرد. وی که متولد آریزونا و از تفنگداران نیروی دریایی آمریکاست، در دادگاه انقلاب به اعدام محکوم شد، اما پس از اعتراض، حکم وی به ۱۰ سال زندان کاهش یافت.

حکمتی به مدت ۴ سال به عنوان تفنگدار در نیروی دریایی آمریکا خدمت کرد و با درجه گروهبانی از خدمت مرخص شد. حکمتی در دوران جنگ عراق نیز به عنوان مترجم ارتش آمریکا در این کشور مشغول به خدمت بود و در آن‌جا ضمن یادگیری زبان عربی، آموزش‌های لازم برای حضور در ایران را دریافت کرد. بخشی از آموزش‌های حکمتی نیز در پایگاه نظامیان آمریکایی در بگرام افغانستان صورت گرفته است. وی با وزارت دفاع آمریکا همکاری گسترده‌ای در زمینه برگردان اطلاعات از زبان‌های عربی و فارسی داشت و به عنوان یک پیمانکار در این زمینه با پنتاگون همکاری می‌کرد.

حکمتی تحت عنوان ملاقات با مادر و مادربزرگ خود وارد کشور شد. وی از پایگاه نظامی بگرام به دبی می‌رود و سپس وارد ایران می‌شود. طبق اعترافات حکمتی، وی با هدف جاسوسی برای CIA وارد کشور شده بود و برای این منظور آموزش دیده است. وی اعتراف کرد که با کارکردن و طراحی بازی‌های کامپیوتری با حمایت مالی سیا، تلاش می‌کردند تا چهره خاورمیانه را در نظر افکار عمومی جهان مخدوش کنند؛ سال‌ها پیش از اینکه این منطقه درگیر جنگ و خونریزی به دست تروریست‌های مورد حمایت آمریکا و همپیمانانش شود.

حکمتی در دادگاه انقلاب به اتهام افساد فی‌الارض و محاربه به اعدام محکوم شد. دیوان عالی کشور با نقض حکم آن را به شعبه هم‌عرض ارجاع داد. خواهر حکمتی در سال ۲۰۱۴ اعلام کرد دادگاه «در تعامل با دولت آمریکا» او را به ۱۰ سال زندان محکوم کرده است.

سنای آمریکا اواسط سال ۱۳۹۳ در بیانه‌ای خواستار آزادی حکمتی (به همراه سعید عابدینی و جیسون رضاییان و همکاری با آمریکا برای یافتن رابرت لوینسون) شد. امیر میرزایی حکمتی نیز به همراه جیسون رضاییان و سعید عابدینی در روز اجرای برجام راهی سوئیس شد.

۴- نصرت‌الله خسروی

نصرت‌الله خسروی رودسری یکی از زندانیانی بود که بلافاصله پس از آزادی در جریان تبادل زندانیان، ایران را ترک نکرد. هم‌بندی‌های خسروی درباره او گفته‌اند او یک تاجر فرش در آمریکا و همزمان یکی از همکاران FBI و مشاوران «اداره تحقیقات فدرال» آمریکا بوده است. حضور او در ایران البته، برای تجارت فرش نبوده است؛ تحقیق و جمع‌آوری مخفیانه اطلاعات درباره سرنوشت لوینسون علت اصلی سفر خسروی در سال ۲۰۱۳ به ایران بود، که خیلی زود توسط نیروهای امنیتی ایران شناسایی و بازداشت شد.

براساس گزارش‌های منتشرشده، خسروی از نظامیانی بوده است که پس از انقلاب ایران را به مقصد آمریکا ترک کرده است و در کالیفرنیا او را با نام «فرِد خسروی» و تاجر فرش می‌شناسند. او در زندان به هم‌سلولی‌های خود گفته بود که برای دیدن مادرش به ایران بازگشته و قصد ماندن در ایران را داشته است.

اما ارتباطات وی با FBI درباره سرنوشت لوینسون و ایمیل‌هایی رد و بدل شده از داخل ایران، برای خسروی دردسرساز می‌شود و نیروهای امنیتی متوجه فعالیت‌های وی می‌شوند. خسروی به مقامات بالادستی خود در FBI اطلاع می‌دهد که اطلاعاتی از سرنوشت لوینسون بدست آورده است. اما خسروی که مدعی شده بود قصد ماندن در ایران را دارد، در هنگام خروج از کشور بازداشت شد.

وی در تمام مدت از وکیل برخوردار بوده و پس از تحقیقات اولیه، بازداشت او به اطلاع خانواده‌اش می‌رسد و او یک وکیل را نیز برای پیگیری کارهایش در اختیار می‌گیرد.

خسروی تقریبا در مدت حضور در ایران، بدنبال سرنخی از رابرت لوینسون به تمام نقاطی که طبق داده‌های سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا احتمال یافتن ردی از او می‌رفت،‌ سفر می‌کند و ضمن جمع‌آوری مجموعه‌ای از مشاهدات و اطلاعات بدست آمده، قصد بازگشت به آمریکا و انتقال آن به پلیس فدرال را داشت که هنگام خروج دستگیر می‌شود.

مقامات آمریکایی هم بدلیل حساسیت پرونده رابرت لوینسون و تلاش برای یافتن وی و ارتباط فرد بازداشت‌شده با این پرونده، از انتشار اطلاعات مربوط به آن در رسانه‌ها و تقاضای علنی برای آزادی وی خودداری می‌کنند تا روند تحقیقات ۹ سال اخیرشان با مشکل مواجه نشود. خسروی هم پس از آزادی، از همراهی با هواپیمای حامل جیسون و دو نفر دیگر که توجهات بسیاری روی آن بود، خودداری می‌کند تا آرام و بدون جلب توجه، از کشور خارج شود...و این اتفاق هم می‌افتد.

۵- ژیو وانگ

ژیو وانگ یک آمریکایی چینی است که از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ به جرم جاسوسی در ایران به زندان افتاد. در جولای (تیر) سال ۲۰۱۷، وی توسط ایران به ۱۰ سال زندان محکوم شد. در پی مبادله زندانی میان ایران و آمریکا، مسعود سلیمانی، پژوهشگر سلول‌های بنیادی، که در آمریکا بازداشت شده بود آزاد شد و ایران در مقابل ژیو وانگ را آزاد کرد. وانگ که دانشجوی مقطع دکترا در دانشگاه پرینستون بود برای تحقیق درباره قاجاریان در ژانویه ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد، اما در تابستان آن سال توسط جمهوری اسلامی ایران به جرم جاسوسی و انجام اقدامات ضدامنیت ملی ایران بازداشت شد.

۶- مایکل وایت

پنجشنبه شب هفته گذشته «محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران تأیید کرد آمریکا موافقت کرده در ازای آزادی مایکل وایت یکی از شهروندان ایران را آزاد کند.

ظریف در توئیتر نوشت: «خرسندم که دکتر مجید طاهری و آقای وایت به زودی به خانواده‌هایشان ملحق می‌شوند. استاد عسگری روز چهارشنبه به جمع خانواده‌شان برگشتند. این اتفاق می‌تواند برای تمامی زندانی‌ها بیفتد. نیازی به دست‌چین کردن نیست. گروگان‌های ایرانی بازداشت‌شده در آمریکا باید به خانه برگردند.»

آقای طاهری به جرم نقض قوانین یکجانبه تحریم‌های ضدایرانی آمریکا به تحمل ۱۶ ماه حبس محکوم شده بود. یک مقام آمریکایی به فاکس‌نیوز گفته ایشان از ۳۳ سال پیش ساکن آمریکا است و در ایالت فلوریدا طبابت می‌کند.

یک فرماندار سابق آمریکایی در بیانیه‌ای مدعی شده برای آزادی مایکل وایت از ایران با محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران دیدار کرده است.

«بیل ریچاردسون» که بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱ فرماندار ایالت نیومکزیکو بوده در توئیتر مدعی شده در جریان مذاکرات برای آزادی «مایکل وایت» از ایران «به طور منظم» با مقام‌های ارشد ایران دیدار کرده است. او همراه با این پیام، پیوند مربوط به بیانیه‌ای از «مرکز ریچاردسون» که در آن توضیحات کامل‌تری درباره این دیدارها ارائه شده قرار داده است.