آیا امارات قرار است رهبر طرح «یک جاده، یک کمربند» چین در خاورمیانه شود؟

Cinzia Bianco در وبسایت «اندیشکده خاورمیانه» در واشنگتن نوشت: ویروس کرونا که از چین سرچشمه گرفت، در بدترین زمان برای امارات متحده عربی رخ داد. در حقیقت، قبل از این ویروس، روابط امارات و چین در حد عالی قرار داشت. مشارکت دوجانبه ی آنها تحت تأثیر رشد فزاینده مبادلات اقتصادی، وعده می داد که آنها در آینده تبدیل به یک مدل ژئو اقتصادی و ژئوپلیتیکی شوند. گفتنی است، امارات متحده عربی با بیش از 4000 شرکت چینی که در این کشور فعالیت دارند، شریک اصلی اقتصادی پکن در خاورمیانه و شمال آفریقا (منا) به شمار می رود. از سال 2015، تجارت دوجانبه پکن- دبی تقریباً 10 درصد رشد سالانه داشته است و در 9 ماه نخست سال 2019 به 35 میلیارد دلار رسید.

در ادامه این مطلب آمده است: این روابط از زمان سفر شی جین پینگ، رئیس جمهور چین به امارات در سال 2018 عمیق تر شد. برای پکن، امارات متحده عربی اولین و مهمترین مرکز برای صادرات مجدد به منطقه ای گسترده تر است، زیرا حدود 60 درصد از صادرات آسیا از بنادر امارات عبور می کنند. سرانجام باید گفت که روابط دو طرف در زمینه ی تجارت دریایی و طرح یک جاده یک کمربند که از پتانسیل زیادی هم برخوردار است، اهمیت دارد.

عملکرد شرکت دی پی ورلد امارات در روابط پکن و دبی

در دهه های اخیر، امارات به عنوان بخشی از استراتژی متنوع سازی اقتصاد خود، سرمایه گذاری زیادی در حوزه ی نوآوری های دیجیتال، خدمات مالی، تدارکات حمل و نقل و گردشگری داشته است. سنگ بنای این استراتژی ایجاد دی پی ورلد به عنوان یک رهبر جهانی در مدیریت بندر و توسعه زیرساخت های وابسته به خانواده حاکم دبی است. همچنین باید گفت که عملیات خارجی دی پی ورلد همواره بر اساس یک استراتژی تجاری مداوم انجام شده و اغلب با سیاست خارجی ابوظبی همپوشانی داشته است. به ویژه این هماهنگی از سال 2009، هنگامی که هم افزایی بین ابوظبی و دبی با کمک مالی اولی تقویت شد، مشهود است. مهم اینکه، با هدایت سرمایه گذاری ها به سمت ارتقا و مدیریت بنادر در سراسر جهان، دی پی ورلد به عنوان یک ابزار ژئو اقتصادی و ژئوپلیتیکی مهم برای استحکام روابط سیاسی ابوظبی با کشورهای میزبان ظاهر شده است.

اکنون غول بندر دبی با بزرگترین پروژه زیرساختی که تاکنون طراحی شده، روبرو است. آن پروژه جاده دریایی ابریشم یا همان کریدور دریایی طرح یک جاده یک کمربند است که از چین تا آفریقا و اروپا ادامه دارد. گفتنی است، امارات متحده عربی به شدت مشتاق است که بخشی از این پروژه باشد. در همین ارتباط، در سال 2018، بازار جهانی ابوظبی با بورس اوراق بهادار شانگهای، تفاهم نامه ای را امضا کرد تا بازار مالی یک کمربند یک جاده ایجاد شود و به عنوان یک بستر بین المللی برای افزایش سرمایه به منظور پشتیبانی از پروژه های مرتبط با طرح یک کمربند یک جاده خدمت کند. اگر همه گیری رخ نمی داد، در ماه آوریل اجلاس طرح یک کمربند و یک جاده در سال 2020 به میزبانی دبی برگزار می شد.

مهم اینکه مدیرعامل دی پی ورلد خاطر نشان کرده است که این شرکت در حال حاضر بنادر بیشماری را در امتداد جاده دریایی ابریشم اداره می کند و تلاش زیادی برای گسترش این شبکه انجام داده است. از سوی دیگر، به لطف امتیازاتی که طی چندین دهه دی پی ورلد به دست آورده است، اکنون دسترسی ویژه به تأسیسات ساحلی کشورهای مختلف دارد. در این ارتباط می توان به جزیره استراتژیك سوكوترا، اریتره، سومالی لند، سودان، مصر، لیبی، قبرس و جاهای دیگر اشاره کرد. همچنین تقویت بیشتر وضعیت خود در دریای مدیترانه شرقی به امارات متحده عربی امکان می دهد تا بنادر را در این مناطق که از بندر جبل علی دبی به قلب اروپا منتقل می شود، به طور ژئوپلیتیکی پیوند دهد و بدین ترتیب مجدداً به سایر راهروهای طرح یک جاده یک کمربند متصل شود.

این استراتژی بلندپروازانه، امارات متحده عربی را به رهبر منطقه ای طرح یک جاده یک کمربند تبدیل و دبی را به عنوان مهمترین شریک پکن در منطقه منا معرفی می کند.

طرح یک کمربند یک جاده به عنوان یک گزینه

بسیاری از تلاش های امارات متحده عربی برای ایفای چنین نقش مهمی در طرح یک کمربند یک جاده، در ابتدا در پاسخ به ترس دبی از اینکه به طور کامل در این پروژه حضور نداشته باشد، انجام شد. طبق برنامه های اولیه پکن، راهرو دریای یک کمربند یک جاده باید خیلی از امارات فاصله می داشت. بندر کلیدی در اقیانوس هند، گوادر پاکستان بود که هنوز هم هست. این بندر در 400 مایلی امارات قرار دارد. بندر گوادر از ابتدا توسط چین ساخته شد و کاملاً استراتژیک است، زیرا به پکن این امکان را می دهد که دریای چین جنوبی پرمناقشه و تنگه ی مالاکا را که تحت کنترل آمریکاست، دور بزند. در خلیج فارس، چین روی بندر ارزشمند دوقم حساب کرده است. این بندر از سرمایه گذاری 10.7 میلیارد دلاری چین و عمان برخوردار شد و انتظار می رود به عنوان یک منطقه آزاد تجاری به بزرگترین نمونه در خاورمیانه تبدیل شود. دوقم مانند گوادر و برخلاف بنادر امارات، به چین اجازه می دهد تا در تنگه خطرناک دیگری به نام هرمز که تحت تأثیر مناقشات آمریکا و ایران و تنش های بین سعودی ها و ایرانی ها است، درگیر نشود. گفتنی است، یکی از راهروهای زمینی طرح یک کمربند یک جاده قرار است از ایران عبور کند. ایرانی که با پکن توافقنامه همکاری 25 ساله امضا کرده است و دیگر حاکمان خلیج فارس مانند قطر و کویت نیز برای جذب سرمایه گذاری های چینی بسیار در تلاش هستند. بنابراین امارات متحده عربی رقابت شدیدی در منطقه دارد.

باید دقت داشت که چین ممکن است امارات متحده عربی را به عنوان رقیبی برای خودش ببیند که موقعیت پکن را در صنعت حمل و نقل دریایی مستقیماً تهدید می کند. این امر به ویژه در جریان اختلافات دو جانبه ی پکن-دبی در مورد بندر استراتژیک جیبوتی در سال 2018 مشخص شد. در فوریه همان سال، دولت جیبوتی به طور یک جانبه امتیاز 30 ساله اعطا شده به دی پی ورلد برای استفاده از ترمینال کانتینر ی دوراله را لغو کرد. سپس این امتیاز در اختیار چینی ها قرار گرفت. اختلاف جیبوتی نشان داد، در حالی که امارات متحده عربی علاقه دارد خطوط قرمز را برای تبدیل شدن به یک شریک فرعی پکن ترسیم کند، اما رقابت با چین گریزناپذیر است و چیزی نیست که دبی در مورد آن حق انتخاب داشته باشد.

مانع دیگر بر سر راه دیپلماسی امارات این است که این کشور فاقد یک استراتژی منسجم است. در حالی که به نظر می رسد دی پی ورلد بهترین موقعیت را برای همکاری با چین دارد، اما امارات بنادر ابوظبی را نیز مورد توجه قرار داده است که با منافع خانواده حاکم ابوظبی گره خورده است. این رقابت داخلی میان بنادر می تواند در درازمدت اثربخشی دیپلماسی امارات را در منطقه با مشکل مواجه کند. به ویژه در شرایط همه گیری و با کاهش منابع مالی کشور، این رقابت سخت تر شده است.

سرانجام باید گفت که یک مانع قابل توجه دیگر برای پیشروی دیپلماسی امارات متحده عربی به منظور ایفای نقش موثر در طرح یک کمربند یک جاده، چگونگی تضمین امنیت دارایی های ساحلی است. گفتنی است، امارات اغلب برای تضمین امنیت دارایی های استراتژیک ساحلی و جبران کمبود نیروی خود به پیمانکاران خارجی به خصوص غربی ها یا کشورهای آمریکای لاتین متکی است. این موضوع، امارات را در معرض خطر قابل توجهی قرار می دهد.

در پایان باید خاطرنشان کنیم که رقابت شدیدی در منطقه خاورمیانه میان کشورها برای ایفای نقش در طرح یک جاده یک کمربند به وجود آمده است. امارات نیز از این قاعده استثنا نیست و تلاش دارد که منافع خودش را پیگیری کند. اما در این مسیر، همانطور که اشاره کردیم با موانعی روبرو است که باید برای آنها چاره اندیشی کند.

منبع: انتخاب

38