۱۹ سال پس از حملات ۱۱ سپتامبر؛ آمریکا چه کاشت و چه درو کرد؟

نزدیک به 19 سال از حادثه 11 سپتامبر و سپس حمله آمریکا به افغانستان و عراق می‌گذرد؛ حمله‌ای که با اهداف مشخصی آغاز شد. اما نتایج کمپین جنگ و خشونت آمریکا پس از این همه سال مستلزم بررسی است. آمریکا برخی از جنگ‌ها را مستقیم به‌راه انداخته است، یا از راه‌اندازی جنگ‌های دیگر حمایت کرده است، اما باید دید در این میان از کاشتن بذر جنگ‌طلبی و تروریسم به‌خصوص در منطقه غرب آسیا چه حاصل کرده است؟

هزینه‌های نظامی آمریکا

آمریکا پس از 11 سپتامبر چندین جنگ از جمله افغانستان و عراق به‌راه انداخت که به‌قول دونالد ترامپ هزینه 7تریلیون دلاری بر دوش این کشور گذاشته است.

مؤسسه واتسون دانشگاه براون درباره هزینه‌های پس از 11 سپتامبر 2001 تا سال مالی 2020 تحقیقی را انجام داده است که نشان می‌دهد آمریکا دست‌کم 6 تریلیون و 400 میلیارد دلار هزینه کرده است.

نمودار زیر هزینه‌های مربوط به افغانستان، پاکستان، سوریه و عراق را به‌صورت سالانه نشان می‌دهد. خط آبی در این نمودار مربوط به افغانستان و پاکستان و خط نقطه‌چین قرمز مربوط به عراق و سوریه است.

مبالغ و هزینه‌های فوق سایر هزینه‌ها، نظیر هزینه کلان اقتصادی برای اقتصاد آمریکا، هزینه‌های فرصت سرمایه‌گذاری در بخش‌های جایگزین، سود آتی استقراض مربوط به جنگ، هزینه‌های بخش خصوصی و دولت‌های محلی نمی‌شود.

تلفات جنگ‌های آمریکا

در خشونت‌های جنگی در این بازه زمانی به‌ویژه در افغانستان، عراق، پاکستان، سوریه و یمن دست‌کم 800 هزار نفر جان باخته‌اند. طبیعتاً تعداد بسیار بیشتری از رقم زخمی شده‌اند. حدود 507 هزار نفر فقط در افغانستان و عراق و پاکستان جان باخته‌اند.

تا به این لحظه، دست‌کم 8 میلیون و 400 هزار نفر افغانستانی، پاکستانی و عراقی یا به‌عنوان پناهجو در کشورهای دیگر زندگی می‌کنند یا اینکه مجبور به ترک منزل و جابه‌جایی شده‌اند.

در این میان، حدود 7 هزار نیروی نظامی آمریکایی در مناطق جنگی در افغانستان، عراق و پاکستان کشته شده‌اند. نزدیک به 8 هزار پیمانکار آمریکایی دیگر نیز کشته شده‌اند، تعداد دیگری هم بر اثر جراحات جنگی بعدها جان باخته‌اند، صدها هزار نفر هم زخمی شده‌اند.

بیش از از 110 هزار نظامی نیروهای ائتلاف، نیروهای پلیس در عراق و افغانستان کشته شده‌اند.

نمودار زیر تعداد نیروهای آمریکایی، متحدان و نیروهای نظامی عراقی کشته‌شده در عراق را نشان می‌دهد. 4489 نظامی آمریکایی، 3 هزار و 481 پیمانکار آمریکایی، 12 هزار پلیس و نیروی نظامی عراقی و 319 نفر از نظامیان نیروی ائتلاف آمریکایی کشته شده‌اند.

در «جنگ با تروریسم» آمریکا از سال 2001 تا به حال حدود 335 هزار غیرنظامی در منطقه جان خود را از دست داده‌اند.

نمودار زیر مربوط به تلفات نیروهای آمریکایی در مناطق جنگی در عراق و افغانستان در بازه زمانی 2001 تا 2018 است.

ویرانی و جولان تروریسم، میراث آمریکا برای کشورهای جنگ‌زده

آمریکایی‌ها پس از حمله به عراق، افغانستان و برخی کشورهای دیگر چیزی جز ناامنی و ویرانی، و خلأ سیاسی نیاورده‌اند. حضور آمریکا در این کشورها و میدان ندادن به مردم، باعث شده است که بسیاری از زیرساخت‌ها معطل بماند و به سرانجام نرسد.

آمریکایی‌ها معمولاً هزینه‌های جنگ‌ها در منطقه را از زاویه جیب خود محاسبه کرده‌اند و آمار و ارقام دقیقی در خصوص هزینه‌های تحمیل‌شده به کشورهای جنگ‌زده ارائه نشده است. عراق و افغانستان علاوه بر تحمیل هزینه‌های انسانی، هزینه‌های اقتصادی و راهبردی زیادی را نیز به خود دیده‌اند. متأسفانه به‌اندازه‌ای که گزارش‌ها و تحقیقات به هزینه‌های آمریکا پرداخته‌اند، حتی خود کشورها هم آمار و ارقام دقیقی از هزینه‌های مختلف متحمل‌شده ارائه نکرده‌اند. جنگ‌های آمریکا باعث شده است که کودکان بسیاری هم سلامت و بهداشت خود را در خطر ببینند و از آموزش مناسب برخوردار نشوند و موقعیت شغلی مطلوبی را پیدا نکنند، این مورد را می‌توان برای اقشار مختلف مثل بانوان، شرکت‌ها و کارخانجات، پروژه‌های عمرانی در نظر گرفت. با محاسبه این موارد و معضلاتی که به‌واسطه حضور آمریکا همچنان وجود دارند، می‌توان به آمار و ارقام بالایی دست یافت.

در خشونت‌های جنگی در این بازه زمانی به‌ویژه در افغانستان، عراق، پاکستان، سوریه و یمن دست‌کم 800 هزار نفر جان باخته‌اند

جنگ‌های بی‌پایان آمریکا

افغانستان

آمریکا بخش عمده‌ای از عمر چندصدساله خود را مشغول جنگ و جنگ‌افروزی بوده است. پس از وقوع حادثه 11 سپتامبر 2001، این کشور تحت عنوان سیاست «جنگ با تروریسم» به کشورهای مختلف حمله کرده است. در همان سال 2001 آمریکا به افغانستان حمله کرد. جنگ افغانستان و حضور نظامی آمریکا تا به الآن نیز ادامه دارد و تبدیل به باتلاقی برای ایالات متحده شده است.

عراق

در سال 2003 آمریکا به‌بهانه اینکه عراق سلاح‌های کشتار جمعی دارد، به این کشور حمله کرد، اما دیری نپایید که دلیل حمله آمریکا به عراق دروغین از آب در آمد و بعدها به رسوایی جنگ عراق معروف شد. هرچند جنگ عراق اسماً تا سال 2011 ادامه داشت، اما آمریکا در قالب دیگری همچنان در عراق حضور نظامی خود را حفظ کرده است، به‌ویژه در سال 2014 به‌بهانه مبارزه با داعش آمریکا دوباره به عراق نیرو اعزام کرد.

پاکستان

آمریکا از سال 2004 تا الآن حملات متعددی را تحت عنوان مبارزه با تروریسم به مناطق شمال غربی پاکستان انجام داده است. عمده حملات در این مناطق توسط پهپادها انجام می‌شوند.

سومالی

آمریکا بار دیگر تحت عنوان مبارزه با تروریسم، در جنگ داخلی سومالی دخالت و ورود کرد. عمده حملات در این کشور توسط نیروهای ویژه آمریکا و پهپاد انجام شده‌اند. تعدادی از کشورهای آفریقایی و انگلیس هم در این جنگ حضور داشته‌اند که تا به حال ادامه دارد.

لیبی

لیبی از دیگر کشورهایی بود که آمریکایی‌ها در چارچوب مداخله بین‌المللی و ناتو به آن حمله کردند. آمریکا و متحدانش قرار بود برای مردم لیبی سوغات دموکراسی ببرند، اما از قضا مشابه جاهای دیگری، چیزی جز ناآرامی و هرج‌ومرج در آن کشور دیده نمی‌شود.

آمریکایی‌ها در فاصله سال‌های 2011 تا 2017 به اوگاندا نیز نیروی نظامی بردند.

سوریه

آمریکا کنار متحدان خود با پشتیبانی از گروه‌های تروریستی در سوریه جنگ داخلی در این کشور را راه انداخت و از ادامه آن حمایت کرد. نیروهای آمریکا، بدون کسب هیچ‌گونه اجازه‌ای، علناً از سال 2014 در بخش‌هایی از سوریه مستقر شدند و از آن موقع تا کنون حتی هواپیماهای مسافربری را نیز تهدید کرده‌اند. حادثه اخیر مربوط به هواپیمایی ماهان نیز از جمله آن موارد بود. اما دخالت و سیاست آمریکا در ناامن‌سازی سوریه، تلفات و هزینه‌های قابل‌توجهی را به‌جا گذاشته است.

یمن

جنگ یمن در سال 2015 با چراخ سبز و پشتیبانی آمریکا از ائتلاف سعودی آغاز شد و تا به الآن ادامه داشته است. جنگ یمن علاوه بر اینکه جان بسیاری از مردم یمن را گرفت یا با خطر مواجه کرد، مورد غفلت و سانسور رسانه‌های غربی قرار گرفته است.

تروریسم و افراط‌گرایی

سیاست جنگ با تروریسم آمریکا که باعث راه‌اندازی چندین جنگ در منطقه و سایر نقاط جهان شد، نه‌تنها تروریسم را ریشه‌کن نکرد، بلکه به آن پر و بال داد. کمی دقت و تأمل نشان می‌دهد که آمریکا با حملات خود افراطی‌گری و تروریسم در منطقه را پرورش داد و تروریست‌های خفته در کشورهای دیگر از جمله غرب را به‌سمت منطقه گسیل و در آنجا متمرکز کرد.

یکی از گروه‌های تروریستی که آمریکا به‌بهانه آن به برخی کشورهای منطقه لشکرکشی کرده داعش است، این در حالی است که دونالد ترامپ در کمپین انتخاباتی برای سال 2016 گفت که باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا و هیلاری کلینتون وزیر خارجه سابق آمریکا، گروه تروریستی داعش را به وجود آورده‌اند.

ترامپ گفت: آنها (اوباما و کلینتون)، افرادی غیرصادق هستند. آنها داعش را به وجود آوردند. هیلاری کلینتون به‌همراه اوباما داعش را به وجود آورده است.

الکساندر جورج در سال 1991 در کتابی نوشت که آمریکایی‌ها از تروریسم در کشورهای در حال توسعه حمایت می‌کردند. او در این کتاب نوشت که آمریکا و متحدانش حامیان اصلی تروریسم در سراسر جهان بودند.

ویلیام اودوم، مدیر آژانس امنیت ملی آمریکا در دولت رونالد ریگان در این باره می‌گوید: «همان‌گونه که بسیاری از منتقدان تأکید کرده‌اند، تروریسم یک دشمن نیست، بلکه یک تاکتیک است، چون‌که آمریکا خودش ید طولایی در حمایت از تروریست‌ها و استفاده از تاکتیک‌های تروریستی دارد.»

اما در نهایت نتیجه این سیاست آمریکا، دامن خودش را نیز گرفت. انجام عملیات‌های تروریستی در اروپا و آمریکا ثمره سال‌ها حمایت آنها از تروریسم بود که به خانه آنها هم آمد.

از طرفی درگیری آمریکا در جنگ موجب مخالفت افکار عمومی این کشور با سیاست خارجی‌اش در منطقه شده است، به همین دلیل است که ترامپ می‌گوید آمریکا نباید در «جنگ‌های بی‌پایان» (endless wars) باشد. رئیس جمهور آمریکا با اعتراف به شرایط بد سیاسی و اقتصادی به‌واسطه جنگ‌های متعدد آمریکا، به نتیجه نامطلوب جنگ‌افروزی‌های کشورش اشاره می‌کند.

بررسی شرایط نشان می‌دهد که آمریکا نه در حوزه سیاسی و اجتماعی، بسط و گسترش امپریالسم، نه در حوزه اقتصادی و امنیتی نتوانسته است به اهدافی برسد که در سیاست‌هایی پیگیری می‌کرد که به‌بهانه حملات 11 سپتامبر 2001 در راستای توسعه قدرت و سلطه جهانی خود چیده بود، ضمن این‌که اکنون پس از گذشت دو دهه به‌خوبی از وضعیت کنونی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و جهانی آمریکا آشکار است که واشنگتن روز به روز در عمق بیشتری از باتلاق خودساخته فرو رفته است و می‌رود.