باورهای غلط در مورد کرونا چطور با تئوری توطئه کیو‌اِنان در هم آمیخته‌‌اند

در نگاه اول فاصله بسیار زیاد از واقعیت تنها نقطه اشتراک این دو تئوری به نظر می‌رسد.

در یک طرف، کیوانان قرار دارد؛ یک تئوری توطئه پیچیده که ادعا می‌کند دونالد ترامپ، رییس جمهوری آمریکا جنگی مخفیانه علیه نخبگان شیطان‌پرستی که کودکان را مورد آزار جنسی قرار می‌دهند، به راه انداخته است.

در سوی دیگر هم با انبوهی گیج‌کننده از ادعاهای شبه‌علم روبرو هستیم که می‌گویند ویروس کرونا وجود ندارد یا کشنده نیست و بسیاری باورها و اطلاعات بی‌اساس دیگر را مطرح می‌کنند.

این‌طور که پیداست این دو ایده در حال حاضر هر روز بیشتر با هم در می‌آمیزند و یک تئوری توطئه بزرگ‌تر را شکل می‌دهند.

به هم پیوسته

این موضوع در تظاهراتی که چندی پیش در لندن علیه اجباری شدن ماسک و اعمال قرنطینه به راه افتاد، کاملا مشهود بود. تظاهراتی که سخنران‌ها در آن از هر دو موضوع حرف زدند و پوسترهایی که معترضان به دست داشتند هم به کیوانان اشاره داشتند و هم به طیف گسترده‌ای از تئوری‌های توطئه دیگر.

دونالد ترامپ، به تازگی در توییتر خود پیامی را بازنشر کرده که ادعا می‌کند میزان واقعی مرگ و میر ناشی از بیماری کووید-۱۹ در آمریکا بسیار کمتر از اعداد و ارقام رسمی بوده است. توییتی که کمی بعد به دلیل سیاست مربوط به نشر اطلاعات غلط توسط شرکت توییتر حذف شد.

حساب کاربری به نام "مل کیو" (Mel Q) که این پیام را منتشر کرد، یکی از مروجان پرکار ایده‌های کیوانان به حساب می‌آید که همچنان در توییتر فعال است.

ایده اصلی تئوری کیوانان این است که ترامپ در حال جنگ علیه قاچاق کودکان است و این مبارزه به روز حسابی ختم خواهد شد که در آن سیاستمداران و روزنامه‌نگاران سرشناس دستگیر و اعدام می‌شوند.

مل ‌کیو تنها یکی از چندین و چند اینفلوئنسری است که مروج ایده‌های کیوانان هستند و علاوه بر آن اطلاعات نادرستی هم در رابطه با ویروس کرونا منتشر کرده‌اند.

پیوند میان باورهای کیوانان و تئوری‌های توطئه مربوط به کووید-۱۹ همچین در تعدادی ایمیل که به دست بی‌بی‌سی رسیده هم مشهود بوده است.

در یکی از این ایمیل‌ها آمده: "ویروس کرونا سرپوشی است برای … قاچاق جنسی کودکان، یکی از مسائل مهم دنیا که هیچکس نمی‌خواد در موردش حرف بزند."

یک نفر دیگر هم با بی‌بی‌سی تماس گرفته و توضیح داده چگونه مادرش - که در تظاهرات‌ها شرکت کرده- اول فریب تئوری‌های توطئه ویروس کرونا را خورده و حالا هم تحت تاثیر کیوانان قرار گرفته است. اتفاقی که در جریان شیوع ویروس کرونا او را در شرایطی بغرنج قرار داده است.

' پدوفیل 'های شیطانی، مخالفان واکسن و نسل پنجم شبکه تلفن همراه

مروجان باورهای کیوانان و طراحان تئوری‌‌های توطئه‌ مربوط به همه‌گیری ویروس کرونا مدت‌هاست با هم همپوشانی دارند اما تظاهرات اخیر در لندن و سایر شهرهای جهان بزرگ‌ترین نشانه پیوند روز افزون این دو دسته تا به امروز بوده‌است.

کلوئه کالیور، مدیر ارشد سیاست‌گذاری در موسسه گفت‌و‌گوی استراتژیک (آی‌اس‌دی) که روی افراطی‌گری تمرکز دارد، می‌گوید: "حامیان تئوری‌های توطئه مربوط به ویروس کرونا، مخاطبانی حاضر و آماده در میان طرفداران کیوانان پیدا کرده‌اند و عکس‌اش هم صادق است."

جووان بایفورد، استاد روان‌شناسی در دانشگاه اوپن انگلستان می‌گوید: "در رویارویی با همه‌گیری، تئوری‌های توطئه جهانی نظم‌یافته و قابل کنترل را ترسیم می‌کنند. تئوری‌های توطئه زمانی رونق می‌گیرند که دستگاه‌های اجتماعی درهم می‌شکنند و روش‌های موجود درک جهان برای فهم آنچه در حال روی دادن است،‌ کافی نیستند."

در حالی که همه‌گیری به طور کلی افزایش مخاطبان بالقوه چنین ایده‌هایی را به دنبال داشته، کیوانان و تئوری‌های توطئه مربوط به ویروس کرونا همچنین به واسطه یک دغدغه - یا وسواس- فکری در مورد کودکان و امنیت آن‌ها به هم پیوند خورده‌اند.

احتمالا به همین دلیل است که شاهد گسترش این تئوری‌ها در گروه‌های محلی فیس‌بوک هستیم. در چنین گروه‌هایی بحث‌ها دوستانه‌ترند و حول محور این که کدام کافه‌ها مناسب کودکان هستند یا کدام مدرسه محل استانداردهای بالاتری دارد می‌چرخند.

جووان بایفورد می‌گوید: "بدرفتاری با کودکان مظهر انحراف جنسی و اخلاقی و مسأله‌ای بدون شک منحوس است. بنابراین وقتی با تئوری پیوند زده می‌شود، ایده خباثت و شرارات توطئه‌گران را به امری به غایت مطلق و بی‌چون و چرا تبدیل می‌کند. "

جریان توطئه

برخی از حاضرین در تظاهرات احتمالا به دلیل نگرانی‌های به حق خود در مورد سلامت روانی و اوضاع اقتصادی به خیابان رفته بودند، همین‌طور به منظور انتقاد از سیاست‌های دولت و یا گرفتن پاسخ سوال‌‌های خود در مورد جنبه‌های علمی همچنان در حال تکامل این بیماری.

اما بخش عمده‌ای از آنچه حاضرین در این تظاهرات از زبان سخنران‌ها شنیدند، جریان پیوسته‌ای از اطلاعات پر از غلط (در مورد میزان مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا)، گمانه‌زنی‌های بی‌اساس (درباره بدرفتاری با کودکان و "واکسیناسیون اجباری") و ادعاهای بی‌پایه (در رابطه با طراحی شیوع ویروس کرونا توسط دولت‌ها یا نیروهای در سایه) بود.

جو مولهال، پژوهشگر ارشد در موسسه تحقیقاتی"هوپ نات هیت" که روی جنبش‌های راست تندرو و تئوری‌های توطئه تمرکز دارد، یکی از شرکت‌کنندگان این تظاهرات بود. او می‌گوید: "بخش عمده محتوای این اعتراضات در مورد انواع توطئه‌ بود و تنها بخش کوچکی از آن از دیدگاه‌های سازنده نشأت می‌گرفت. برای مثال هیچ یک سخنرانان در مورد تاثیر قرنطینه بر کسب و کارهای کوچک حرف نزد. "

و البته تفکر مبتنی بر توهم توطئه تنها به بریتانیا محدود نمی‌شود و نشانه‌هایی مشابه در راهپیمایی‌های اخیر شهرهای بوستون، برلین و سایر نقاط دیگر دنیا هم دیده می‌شد. کیوانان و تئوری‌های توطئه مربوط به ویرس کرونا به راستی به موضوعی جهانی تبدیل شده‌اند.

اختلاف خانوادگی

یکی از افرادی که با بی‌بی‌سی تماس گرفته می‌گوید مادرش در تظاهرات اخیر لندن شرکت کرد و دو پلاکارد هم به همراه داشت. یکی از آن‌ها به تئوری توطئه‌ای مربوط به ویروس کرونا اشاره داشت و رویش این جمله نوشته شده بود "بیل گیتس را به دلیل جنایت علیه بشر دستگیر کنید". روی پلاکارد دیگر هم یکی از هشتگ‌های کیوانان دیده می‌شد: هشتگ کودکان را نجات دهید که در کنار هشتگ "کودکان‌مان را نجات دهید" استفاده می‌شود اما هیچ ربطی به موسسه خیریه‌ای به همین نام ندارد.

این مرد از ترس درگیر شدن با خانواده خواست نامش فاش نشود. او به بی‌بی‌سی گفت که چگونه مادرش بعد از تماشای ویدئوهای یوتیوب تعدادی از سخنرانان این تظاهرات به طرزی وسواس‌گونه، نظریات توطئه‌آمیز آن‌ها را پذیرفت.

او می‌گوید: "او به اندازه‌ای جذب این تئوری‌های توطئه مختلف شده که به سختی می‌شود فهمید چه چیزی را قبول دارد. همه چیز با هم تناقض دارد."

تحول مادر او به رابطه آن‌ها به شدت خدشه وارد کرده است.

او می‌گوید: "مادرم حالا تمام مدت ویدئوها و پیام‌های مروج این تئوری‌های توطئه را به گروه خانوادگی‌مان در واتس‌اپ می‌فرستد. حتی یک گفت‌وگوی معمولی هم برایمان خیلی سخت شده."

یکی از گروه‌های حامی راهپیمایی اخیر لندن گفت "در رابطه با کیوانان هیچ نظری ندارد".

استندآپ‌ایکس در توییتر خود نوشت: "این یک راهپیمایی عمومی بود که گروه‌ها و افراد زیادی در سازماندهی آن سهیم بود. ما کسی را نداشتیم که افراد را پیش از شرکت در تظاهرات راستی‌آزمایی کند. ما نمی‌توانیم مسئولیت نظرات و دیدگاه‌های همه حاضرین در راهپیمایی را برعهده بگیریم."

انتشار سریع

جو مولهال از موسسه هوپ نات هیت می‌گوید: "موضوع نگران‌کننده برای ما این است که این خطوط فکری با توطئه‌ای بزرگ مرتبط دانسته می‌شوند که کیوانان ستون فقرات آن را تشکیل می‌دهد. کیو امکان ربط دادن تئوری‌های مختلف به یکدیگر را فراهم می‌کند - یک گروه سری کوچک در پشت صحنه کارها را انجام می‌دهد. و به محض این که حرف از توطئه‌های بزرگ و دستان پنهان به میان می‌آید، پای 'دیگری' که منظور از آن در بسیاری موارد 'یهودیان' است، وسط کشیده می‌شود."

او در ادامه می‌گوید: "یهودی‌ستیزی هیچگاه بخشی جدانشدنی از تئوری‌های توطئه نبوده‌اند."

کلوئه کالیور از آی‌اس‌دی می‌گوید: "مخاطبان بالقوه اطلاعات غلط خطرناک در حال افزایش هستند و جداسازی و مهار آن سخت‌تر شده. آن‌ها به قدری به هم پیوسته هستند که بپلتفورم‌های فن‌آوری به سختی می‌توانند دسترسی به اطلاعات غلط خطرناک را در مرحله نهایی محدود کنند. "

در هفته‌های اخیر توییتر تعدادی از حساب‌های کاربری مهم کیوانان را غیرفعال کرده، فیس‌بوک بسیاری گروه‌های مروج این تئوری توطئه را بسته، اینستاگرام هزاران مورد از صفحات آن‌ها را پاک کرده است و تیک تاک هم هشتگ‌های مرتبط با آن را مسدود کرده است.

اما تئوری‌پردازان توطئه هم در واکنش به این اقدامات سراغ شعارها و هشتگ‌های جدید از جمله # کودکان را نجات دهید رفته‌اند.

جنبش‌ مبتنی بر تئوری توطئه با این که همچنان در حاشیه قرار دارد اما در حال رشد است و این طور که پیداست دارد در خیابان‌ها شتاب بیشتری هم می‌گیرد.

جو مولهال می‌گوید: "ما نمی‌توانیم همه رویدادهایی که سازماندهی می‌شوند را کنترل کنیم. آن‌ها با سرعت زیادی اتفاق می‌افتند."