چین و آمریکا، در راه آشتی یا آماده برای جنگ/ بایدن و شی جین پینگ درباره برجام چه تصمیمی گرفتند؟

به گزارش خبر فوری، ملاقات از راه دور و آنلاین سه ساعت و نیمی جو بایدن (رئیس جمهورآمریکا) و شی جین پینگ (رئیس جمهور چین) یکی از مهم ترین دیدارهای این روزهای عالم سیاست بوده است. روابط آمریکا و چین همواره بالا و پایین زیادی داشته است. در دوران زعامت دونالد ترامپ، روابط اژدهای سرخ با ایالات متحده آمریکا به بدترین وضعیت خودش رسید. ترامپ سخت به دنبال محدود کردن چین بود و این غول آسیای شرقی را بزرگترین دشمن و رقیب تجاری و شاید سیاسی آمریکا می دانست. با خروج دونالد ترامپ از کاخ سفید و ورود جو بایدن دموکرات به آن، اوضاع تا حدی تغییر کرد. هر چند در نظر جو بایدن هم چین یکی از بزرگترین رقبای آمریکا است اما او بارها گفته که دشمن اول آمریکا، روسیه است و پوتین باید در اولویت قرار بگیرد. از این رو در سال اخیر تلاش هایی از جانب آمریکا شده تا رابطه با چین را بهبود ببخشد.

حالا مشروح مذاکرات طولانی بایدن و شی جین پینگ منتشر شده و سران دو طرف نیز تاکید کرده اند که این مذاکرات سازنده بوده و اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود در ماه های آینده گشایشی در سطح دیپلماتیک و تجاری بین دو کشور به وجود خواهد آمد.

الجزیره قطر به شرح مذاکرات روسای جمهور دو کشور پرداخته و به خصوص به نقل از جیک سالیوان (مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا) مهم ترین موضوعات مطرح شده در این دیدار را تشریح کرده است.

بد نیست در قسمت زیر به مهم ترین این بحث ها و سطح نزدیکی دو طرف و توافقشان بر سر آن ها بپردازیم:

موضوع اول: توافق هسته ای ایران/ سطح توافق دو طرف: نسبتا بالا

طبق گفته مقامات آمریکایی و به نقل از الجزیره، بحث برجام و بازگشت آمریکا به توافق هسته ای یکی از مهم ترین بحث های دو طرف بوده است. پیش از این هم در گزارشی این موضوع مطرح شد که احتمالا چین واسطه جدیدی باشد برای بازگشت آمریکا به توافق هسته ای و کاهش سطح تنش ایران و ایالات متحده (اینجا بخوانید). بنا بر ادعای الجزیره، رئیس جمهور چین طرفدار احیای توافق هسته ای و مذاکرات مربوط به آن است، اما مسئولیت تمدید توافق یا عدم آن را نه ایران بلکه آمریکا دانسته و واشنگتن را به دلیل کنار گذاشتن این سند (در دوران ترامپ) مقصر دانسته است. چین همچنین شروع به خرید نفت از ایران کرده و تحریم های نفتی آمریکا را کنار گذاشته است. با وجود این، آمریکا در موضوع هسته ای واکنش تندی به چین نشان نداده و به نظر نمی رسد که حداقل دو طرف بر سر این موضوع مشکل جدی داشته باشند.

موضوع دوم: بحران تایوان/ سطح توافق دو طرف: به شدت پایین

موضوع دیگری که الجزیره به آن اشاره دارد و در گفتگوی بایدن و شی جین پینگ مطرح شده موضوع تایوان است. پیش از این هم تحلیلگرانی از این گفته بودند که اگر یک موضوع بتواند بین آمریکا و چین جنگ ایجاد کند، آن یک موضوع بحران تایوان است (اینجا بخوانید). مذاکرات روسای جمهور دو کشور نشان داد که حداقل در این موضوع هنوز به توافق نرسیده اند. طبق گفته الجزیره، رئیس جمهور آمریکا به همتای چینی اش گفته که از تایوان حمایت می کند و رئیس جمهورچین هم هشدار داده که هرگونه دخالتی در امور حوزه چین و تایوان نابخشودنی است. شی جین پینگ آمریکا را مقصر مسائل و تنش های تایوان دانسته و گفته: "این گونه حرکات بسیار خطرناک هستند، درست مانند بازی با آتش. هر کس با آتش بازی کند، می سوزد."

موضوع سوم: گسترش تسلیحات و کنترل آنها/ سطح توافق دو طرف: نسبتا  خوب

جیک سالیوان گفته بایدن و شی در نشست مجازی خود در مورد امکان گفتگوهای کنترل تسلیحات دوجانبه توافق کرده اند. سالیوان با اشاره به نگرانی های ایالات متحده در مورد ساخت  سلاح های هسته ای و موشکی پیشرفته چین گفت، دو رهبر توافق کردند که به دنبال آغاز گفتگوها در مورد ثبات استراتژیک باشند.

سالیوان در این رابطه تاکید کرد: "شما شاهد افزایش تعامل در سطوح مختلف خواهید بود. این تعامل تا آنجا پیش خواهد رفت که به همگان اطمینان دهد که درگیری بین دو طرف ایجاد نخواهد شد."

ایالات متحده بارها از چین خواسته است که به همراه خودِ آمریکا و روسیه به یک معاهده جدید کنترل تسلیحات بپیوندد. پکن به زرادخانه و تسلیحات بیشتر دو کشور دیگر (روسیه و آمریکا) اشاره کرده و گفته تسلیحات آنها به مراتب بیشتر از چین است اما چین نشان داده است که آماده انجام گفت‌وگوهای دوجانبه و چند جانبه در مورد امنیت استراتژیک خود و جهان است.

مذاکره ای پوچ یا سکویی برای توافق/ نتایج گفتگوی دو جانبه چه بوده است؟

الجزیره در گزارش خود نوشته که البته از قبل قرار نبود یک مذاکره آنلاین از راه دور همه مشکلات دو طرف شرق و غرب را حل کند اما مقامات ایالات متحده و چین آن را به عنوان فرصتی برای بهبود روابط آشفته بین دو قدرت بزرگ در نظر گرفته بودند.

تحلیلگران هم دیدار شی و بایدن را ستودند و گفتند که به نظر می رسد شروعی برای بهبود روابط آمریکا و چین باشد. بروس جونز(Bruce Jones)، تحلیلگر سیاسی آمریکایی، معتقد است روابط فعلی آمریکا و چین "در وضعیت نسبتاً بد" قرار دارد و بنا به گفته او "سرعت وخیم شدن اوضاع از سرعت بهبود و دیپلماسی پیشی گرفته است".

با این حال، این مذاکره نشان داد که دو طرف قصد دارد این شتاب وخامت را کم کنند. طبق اعلام وزارت امور خارجه چین، مذاکرات شی و بایدن چنان خوب بوده که قرار است تسهیلات ویزایی برای شهروندان دو طرف در نظرگرفته شده و به خصوص خبرنگاران دو کشور به راحتی به کشور دیگر رفت و آمد کنند.

رهبران چین و آمریکا به خصوص در نشست گلاسکو که در مورد کاهش آلاینده های مضر برای زمین و بهبود اوضاع محیط زیست برگزار شد، با یکدیگر ملاقات کوتاهی داشتند و به نظر می رسد از این به بعد سطح روابطشان را بیشتر هم بکنند.