چهره اقتصادی تیم مذاکره کننده ایران کیست؟

73 سال پیش در حوالی سرزمین خرما و گندم یک نفر به خاندان شیبانی خور اضافه شد خاندانی که به خوش خطی و خوش زبانی شهره بودند، در زیر سایه نخل های کریم رشد کرد و از کویر گرم ایران تا رود دانوب در اروپا را در این هفتاد و سه سال کار و زندگی کرد.

خزانه دار شاعر

ابراهیم شیبانی در خاندانی رشد کرد که به ادیبی شهره بودند اما او در عرصه تحصیلی و کاری اقتصاد را پیشه کرد و شعر و شاعری را برای حوزه شخصی نگه داشت. از سال 1368 تا 1386 در بانک مرکزی فعال بود و در کنار آن اقتصاد تدریس کرد.

در کلاس طرفدار برنامه های میان مدت قبل از انقلاب بود، در عرصه فردی شعر و مداحی را دوست داشت محرم ها نوحه می خواند و در جمع دوستان شعر اما در عرصه عمومی درباره پول و بانک حرف می زد.

او 18 سال را این گونه زندگی کرد تا در سال 1386 با محمود احمدی نژاد و اطرافیانش به مشکلات جدی خورد. در آن دوره منتقدانش او را که بازمانده دولت قبل بود نقد می کردند که در برابر رئیس دولت بعد از خاتمی منفعل شد و از جایگاه رئیس کل بانک مرکزی که باید مستقل عمل کند به یک بروکرات همراه با دولت تنزل کرد.

شاهد آنان کاهش نرخ سود بانکی در عرصه عمل و سخنرانی در نماز جمعه در سطح حرف و سخن بود. اشاره منتقدان به کاهش نرخ سود بانکی تغییر تصمیم شورای پول و اعتبار در دو هفته بود و سخنرانی اشاره به حرف های در نماز جمعه شهرکرد داشت جایی که گفت به عنوان شخصی که در تمامی دولت ها کار کرده، شهادت می دهد دولت احمدی نژاد بیشتر از همه می دود. اما او می گوید در آن دوران بارها ایستادگی کرده به طوری که برخی وزیران از حجم مخالفت های او و تحملش در کابینه از سوی احمدی نژاد شگفت زده شده اند.

فرمانده اقتصادی تیم مذاکره کننده ایران در وین

در دیداری خصوصی وقتی خبرنگاری به او یادآور شد که دوره ریاست کلی او و عملکردش به قبل و بعد از دولت خاتمی تقسیم می شود و او هم همانند برخی دولتمردان دولت نهم از حرف های کارشناسی به شعاری و مردم مدارانه میل کرد فکت خواست او سخنان شیبانی در نمازجمعه شهر کرد را مثال آورد و رئیس کل سابق تاکید داشت این سخنش تعریف نبوده، دویدن می تواند دور یک میز باشد بی هدف و بی فایده!.

 او روایت می کند به دلیل اختلاف نظرها با احمدی نژاد و مشاوران اقتصادی اطرافش سه بار  استعفا داده و آخرین بار برای آنکه در این مقام نماند سوگند به امام حسین(ع) خورده است.

از گوشه نشینی تا سعی و تلاش دوباره

شیبانی که دستی در شعر و شاعری دارد و چهار اثر مکتوب نیز چاپ کرده، در شعری رفتن خود از بانک مرکزی را این گونه به نظم درآورده است؛

چو ترک منصب و غوغا و ‌های و هو کردم

به کنج گوشه‌نشینی خویش خو کردم

شدم رها ز هیاهوی قرض و رهن و ربا

ضمیر خویش از این باب شست و شو کردم

او دوران کنار رفتن از منصب گوشه نشینی اختیار کردن توصیف می کرد اما در عین تاکید داشت اگر نظام به وی احتیاج داشته باشد حاضر است بخشدار شود. گوشه نشینی او زیاد طول نکشید چون پس از رد چند پیشنهاد ماموریت در خارج از کشور در نهایت سفیر ایران در وین شد و از دنیای اقتصاد وارد دنیای دیپلماسی شد و به قول خودش حدیث سعی و تلاش نو کرد. سفارت در وین برای شیبانی یک تجربه جدید بود و اعتقاد دارد: سفیر بودن در این اتریش تجربه بسیار بزرگی برایش بوده هر چند که فکر می کند اگر در بانک مرکزی بودم می توانست موثرتر باشد.(ایسنا،9 تیر 1394)

او درباره زمانه خود در وین نیز شعر گفته و این شعر را در آخرین کتابش به چاپ رسانده جایی که به سروده او جایی برای دین فروشی نیست و کسی مالکیت بهشت را ندارد. از دید او وین جایی است که نظم حاکم است و کسی کاری به کار کسی ندارد.

بساط دین‌فروشی آن چنان نیست

کسی هم مالک باغ جنان نیست

همه قانون خود را پاس دارند

برای نظم، بس وسواس دارند

دکان زاهدان رونق ندارد

کسی بر گردن کس حق ندارد

****

ندارم مشکلی با اهل اتریش

دلم را اهل تهران می‌کند ریش

امان از مردمان مردم آزار

امان از جاهلان گرم بازار

نشست وین

بازگشت به سرزمین گهواره و مزار

با این حال اقتصاددان دیپلمات پس از پایان ماموریت در وین به کشور باز می گردد زیرا ایران را گهواره و مزار خود می داند. او پس از بازگشت در سال 1393 عضو شورای راهبردی روابط خارجی شد و مسئولیت کمیسیون اقتصادی را بر عهده گرفت. پس از پیروزی دولت ابراهیم رئیسی او دوباره همکاری با دولت را پس از هشت سال آغاز کرد.

ابتدا مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی شد و اکنون نیز یکی از 40 نفر تیم مذاکره کننده علی باقری معاون وزیر خارجه در مذاکرات هسته ای شده است. کسی که ظاهرا در کنار مهدی صفری یکی از فرماندهان اقتصادی تیم مذاکره کننده ایرانی است. حضور شیبانی در این مقام بی ارتباط با حجم تحریم ها در حوزه بانکی و نقل انتقالات مالی است. شیبانی 73 ساله مسئولیت بخشی را بر عهده گرفته با پیچیده ترین شکل تحریم ها روبرو است.

خودش در دی 96 گفته بود: نباید چنین فکری به ذهن ما متبادر شود که فردا مثلاً فلان بانک آلمان (کامرز) یا مثلاً یک بانک اتریش با ما شروع به کار خواهد کرد، چنین اتفاقی نخواهد افتاد؛ چون اولاً همه این بانک‌های بزرگ با آمریکا مراوده چندین میلیاردی دارند و آمریکا هم تمام مراکز مالی را زیر سیطره خودش دارد و عمده کسانی که این بانک‌ها را اداره می‌کنند، یهودی هستند. بانک‌های بزرگ با ما راه نخواهند آمد و این شامل همکاری‌های دوجانبه و همکاری با بانک‌های کوچک حتی کشوری مانند چین هم می‌شود و ما باید گلیم خودمان را طوری از آب بکشیم.این خیال واهی است که تصور کنیم مثلاً با یک مذاکره می‌توانیم حتی بانک‌های چینی را هم با خود همراه کنیم چون چین نزدیک به ۴۵۰ تا ۵۰۰ میلیارد دلار به آمریکا صادرات دارد، درحالی‌که میزان مبادلاتش با ما ۱۵ میلیارد دلار است. شیبانی چهار سال پس از این سخنان در نقطه ای قرار گرفته که باید آنچه را واهی و غیر ممکن می دانست عملی کند.

نقطه ای که در مذاکرات قبلی و توافق برجام بر عهده رسول دری اصفهانی بود. مذاکره کننده ای که در دولت قبل و پس از امضای  برجام به اتهام جاسوسی دستگیر و در سریال گاندو به عنوان یک عامل نفوذی از او یاد شد.

اما شیبانی به پشتوانه تایید مقام های عالی نظام و تجربه ای که خود می گوید منحصر بفرد است وارد سعی و تلاش جدیدی شده است. در سعی و تلاش جدید او به وین برگشته است تا این بار در کنار دیپلمات ها برای رفع گره از تحریم های بانکی و اقتصادی قدمی بردارد. آیا او عاقبت به خیر می شود؟