استیضاح ثبت شده نداریم/ به صلاح نمایندگان نیست که در حوزه اجرا دخالت کنند

قاسم جعفری با بیان اینکه رابطه مجلس و دولت رابطه بسیار خوبی است و رشته وثیقی بین دو قوه وجود دارد، اظهار کرد: در حال حاضر استیضاح ثبت شده در مجلس نداریم و توصیه یا مشورت من این است که نمایندگان مجلس نسبت به وزیری که تازه کارش را شروع کرده است با تعامل برخورد کنند.

وی افزود: نمایندگان در گرایش سیاسی  با وزیرهم ممکن است مشترک باشند اما موضوعات را جدی مطرح می‌کنند. از آن طرف هم مدیرانی داریم که خیلی جدی به نماینده ای می گویند اینجا حوزه کاری ما است و ما باید تصمیم بگیریم.

معاون نظارت و هماهنگی معاونت پارلمانی ریاست‌جمهوری همچنین گفت: حق نماینده است که تذکر یا سوال را مطرح کند ولی انجام این وظیفه باید با هدف اصلاح حکمرانی باشد. مثلا نماینده محترمی به دولت ۱۶۰۰ تذکر داده است که این آمار می تواند کارکرد استفاده از تذکر را پایین بیاورد زیرا دیگر اثرگذار نخواهد بود.

متن کامل گفت و گو با قاسم جعفری معاونت نظارت و هماهنگی معاونت پارلمانی ریاست‌جمهوری به شرح زیر است:

معاونت پارلمانی وظیفه برقراری تعامل میان ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی بر عهده دارد. علاوه بر این ماموریت، چه برنامه ها  و رویکردهایی برای این معاونت در دولت سیزدهم تعیین شده است؟

قانون به رئیس جمهور این اجازه را داده است که به تعدادی که خودش لازم می داند، معاون داشته باشد. معاونت پارلمانی یکی از معاونت های ریاست جمهوری است که نقش تنظیم کننده  و رصدکننده روابط بین دولت و مجلس را بر عهده دارد. باید توجه داشت که ایجاد درک مشترک بین مجلس و دولت، نقش مهمی در اجرای موفق برنامه های کشور دارد و اگر ارتباط  درست و منطقی میان این دو قوه شکل گیرد، حتما حکمرانی خوب حاصل می شود و در نتیجه اتفاقاتی به نفع مردم می افتد. رئیس جمهور هم در شعارهای انتخاباتی خود به موضوع «تحول به نفع مردم» اشاره کردند و نقش معاونت پارلمانی در ایجاد این تحول اهمیت زیادی دارد.

براساس بخشنامه‌های ریاست‌جمهوری، تمام معاونت‌های پارلمانی قوه مجریه باید هماهنگ باشند بنابراین نظارت بر عملکرد معاونین پارلمانی وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی یکی از وظایف ماست. ما معتقدیم انجام کارهای روزمره موجب تحول در کشور نمی‌شود، بنابراین به تحولی در فعالیت‌ها نیازمندیم.

از سویی ما معتقدیم که آگاهی کافی نسبت به مسئولیت‌های معاونت پارلمانی ریاست جمهوری در میان افکار عمومی و حتی برخی مسئولان عالی رتبه کشور وجود ندارد. دانش پارلمانی در کشور ما خیلی قوی نیست پس برای افزایش این دانش در رده مدیران در حوزه تصمیم سازی و تصمیم گیری در قوه مجریه و حتی قوه مقننه باید اقدام کنیم. شاید برخی حضور در مجلس شورای اسلامی را تجربه کرده باشند اما با دانش پارلمانی آشنایی کافی نداشته باشند چون بین تصویب کردن قانون با قانون‌نویسی خیلی تفاوت وجود دارد. نمایندگان محترم عموما در دوره‌های مختلف مجلس فکر می کنند که باید بیانگر همه خواسته‌های مردم باشند در حالیکه که قانون‌نویسی ماهیت برتر و متفاوت‌تری دارد یعنی باید همه خواسته‌های مردم را دید اما آنچه مصوب می شود براساس مصالح عالیه و بلندمدت کشور باشد.

ما پیشنهاد داده‌ایم که حداقل چهار ساعت آموزش ضمن خدمت برای افزایش دانش پارلمانی مدیران در شورای اداری استان ها گذاشته شود تا هم به بهتر شدن تعامل مدیران با نمایندگان کمک کند و هم اینکه مدیران رسالت های ذاتی خود را خوب درک کنند.

 بیش از ۲۰۰ نماینده مجلس یازدهم از آقای رئیسی برای شرکت در انتخابات دعوت کردند و این تصور عمومی شکل گرفت که مجلس کاملا همراه با دولت است. ارزیابی شما از تعامل دولت و مجلس چگونه است و آیا این تصور که مجلس کاملا همراه دولت است، تصور درستی است؟

 ما سعی کرده‌ایم قدرت تعامل با نمایندگان را افزایش داده و بین دولت و مجلس فهم مشترکی ایجاد کنیم. با جرات تمام می گویم که تعاملات و رفتار و رابطه مجلس و دولت رابطه بسیار خوبی است و رشته وثیقی بین دو قوه وجود دارد. ارزش‌های هر دو نه فقط در عرصه اعتقادی بلکه در عرصه های دیگر هم تقریبا مشترک است. افق نگاه و ادبیات دولت و مجلس هم مشترک است. تا الان  هفت دیدار رئیس جمهور با مجامع نمایندگان۲۰ استان با حضوربیش از ۲۰۰ نماینده برگزار شده است. در این جلسات رئیس جمهور نظر تک تک نمایندگان را می شنود وآنها دغدغه های ملی و استانی خود را بیان می کنند. در این جلسات استانداران هم حضور دارند. خود نمایندگان اعلام کرده اند که این کار تا حالا انجام نشده است. معاون اول هم با کمیسیون های تخصصی جلسه دارند. قبل هر سفر استانی، مجمع نمایندگان استان با معاون اجرایی جلسه دارند. وزرا به مجلس می روند. حجم تعامل دولت و مجلس بسیار بالا و اثرگذار است و هرچه جلوتر می رود این تعامل بیشتر و بهتر می شود.

اما بعضا ممکن است رفتارهایی از برخی نمایندگان بروز کند هرنماینده احساس می کند یک ابزار قانونی دارد واز آن خوش بینانه به نفع مردم و حوزه انتخابیه اش استفاده می کند مثلا نماینده ای سوال را مطرح می کند یا عده ای دنبال استیضاح وزیری هستند که من نام آن را تک مضراب‌ها می گذارم و معتقدم که باید بین رفتارهای فردی با شخصیت جامع مجلس تفاوت قائل شویم. مجلس یک شخصیت حقوقی دارد و نمایندگان هم شخصیت های فردی دارند بنابراین ممکن است نماینده ای دیدگاهی داشته باشد، سوال یا استیضاحی را مطرح کند اما وقتی در جمع نمایندگان قرار می‌گیرد، شخصیت حقوقی مجلس رویکرد دیگری داشته باشد. اخیرا سوالی از وزیر صمت مطرح شد اما براساس تفاهمی که ایجاد شد، خود سوال کنندگان گفتند سوال را به رای نمی گذارند اما در گذشته همه شاهدبوده ایم بعضاٌ طرح سوال از سوی نماینده به ایجاد تنش هم منجر شده است.

سوال کننده قانع می شود یا تحت فشار اکثریت قرار گرفته و از سوال خود منصرف می شود؟

فشاری وجود ندارد و نماینده فشار پذیر نیست. اگر نماینده ای اکثریتی را ببیند و مآل اندیشی و مصلحت گرایی کند به خودش مربوط است. فشار زمانی است که اگر طرف اقدامی انجام ندهد از چیزی محروم می شود یا امتیازی از دست می دهد ولی نماینده راحت می تواند بگوید سوالم را به رای بگذارید و نهایتا سوالش رای نمی آورد اما فشاری وجود ندارد. مجلس جای تعامل است و معنی پارلمان، خانه گفت وگو است.

آیا این تعامل که بیشتر بخاطر یکدست شدن مجلس و دولت است، موجب نمی شود برخی مشکلات کشور در مجلس دیده نشود و اقلیت مجلس در برابر اکثریت مجبور به سکوت شوند؟

در این دوره مقدار سوال‌ها و کشاندن اعضای دولت به مجلس، بیانگر این است که مجلس در کار خود جدی است و اینگونه نیست که نماینده ای بگوید که چون دیدگاه مشترک با دولت دارد پس از مصالح مردم می گذرم بلکه سوالات و چالش های خیلی جدی مطرح می شود. هم نمایندگان و هم دولت خیلی جدی هستند. مواردی داریم که نمایندگان در گرایش سیاسی  با وزیرهم ممکن است مشترک باشند اما موضوعات را جدی مطرح می‌کنند. از آن طرف هم مدیرانی داریم که خیلی جدی به نماینده ای می گویند اینجا حوزه کاری ما است و ما باید تصمیم بگیریم. در واقع همانطور که رهبری هم تاکید دارند ، قانون محک ماست و براساس قانون مجلس وظیفه قانونگذاری  ونظارت و دولت وظیفه اجرا را بر عهده دارد.البته تعامل وگرفتن مشورت و رعایت اخلاقی درطرفین بحث دیگری است.

سوالی که شما مطرح کردید سوال مبنایی است و باید اینگونه مطرح شود که آیا یکدست شدن قوا در کشور در نهایت به نفع کشور است یا اگر تفاوتی وجود داشته باشد به نفع مردم است؟ در اینجا دیدگاه‌ها متفاوت است وبعضی می گویند یکدست شدن فرصت و برخی می گویند آسیب است. نظر شخصی من این است که  اگر یکدست شدن در یک فرایند طبیعی توسط مردم اتفاق بیفتد این پیام را دارد که ما از دوگانگی های تصنعی خسته شده ایم.

 از سویی تا دیروز ممکن بود در قوه مجریه بگویند نمی گذارند کار کنیم اما الان کسی این بهانه را نمی پذیرد و پاسخ می دهند چه کسی نمی گذارد الان که همه در کنار شما هستند. در واقع الان حجت کامل است و فرصتی مناسب برای کار کردن وخدمت به مردم فراهم شده است.

آیا بین دولت و مجلس توافق شده است که تا پایان سال استیضاحی مطرح نشود؟ چند استیضاح الان در مجلس مطرح است؟

استیضاح یک روند دارد. استیضاح اول باید تقدیم هیات رئیسه شود. هیات رئیسه آن را به کمیسیون می فرستد و کمیسیون بررسی می کند و به هیات رئیسه برمی گردد و از آنجا به صحن اعلام وصول می شود. الان استیضاحی که رسما ثبت شده باشد، نداریم. مطرح شدن استیضاح ها به این دلیل است که در اثر اتفاقی ویا مساله خاصی ، نماینده یانمایندگانی اعلام می کند از حق استیضاح استفاد می کند و موضوع رسانه ای هم می شود اما در تعاملات بعدی همان مورد وقتی اصلاح شود، خود نماینده هم ممکن است پیگیری نکند. ممکن است نماینده قانع شود اما چون موضوع قانع شدن نماینده رسانه ای نشده، افکار عمومی  حق دارد قانع نشود.

الان استیضاحی که رسما ثبت شده باشد، نداریمتوصیه یا مشورت من این است که نمایندگان مجلس نسبت به وزیری که تازه کارش را شروع کرده است با تعامل برخورد کنند مگر اینکه حتی یک ساعت هم حضور وزیر به ضرر کشور باشد که چنین موردی نداریم. حتما در طول یکسال مشخص می شود که عیار یک وزیر چقدر است و تا چه حد توانسته  وظایف خود را اجرا کند. نظارت نمایندگان اگر مبتنی بر اخلاق  و قانون باشد، برای دولت هم خوب است.

در مورد مطرح نشدن استیضاح تا پایان سال شاید خود نمایندگان تصمیم گرفته یا توصیه ای کرده باشند که استیضاحی تا پایان سال مطرح نشود ولی من خبرندارم که دستوری در این زمینه وجود داشته باشد.این احتمال هم هست برخی خبرسازی ها به منظور تحریک نمایندگانی که مهیای اقدام هستندصورت می پذیرد.

فشاری وجود ندارد و نماینده فشار پذیر نیست. اگر نماینده ای اکثریتی را ببیند و مآل اندیشی و مصلحت گرایی کند به خودش مربوط است

 

ولی گویا ظاهرا دولت خیلی دل خوشی از تعداد تذکرات نمایندگان ندارد.

حق نماینده است که تذکر یا سوال را مطرح کند ولی انجام این وظیفه باید با هدف اصلاح حکمرانی باشد. مثلا نماینده محترمی به دولت ۱۶۰۰ تذکر داده است که این آمار می تواند کارکرد استفاده از تذکر را پایین بیاورد زیرا دیگر اثرگذار نخواهد بود. به نماینده محترمی دوستانه گفتم میدانی چند سوال مطرح یا امضا کرده ای؟ گفت ۱۰ -۱۲ سوال اما به او گفتم ۸۴۹ سوال را امضا کرده ای. البته طراحان سوال کم هستند اما کسانی که پای سوالات را امضا می کنند زیاد هستند. رهبری هم تذکر داده اند که تکلیف گرایی باید معطوف به نتیجه باشد. توصیه ما این است که نمایندگان به جای توجه بیش از حد به کمیت، به کیفیت هم توجه کنند. از سویی اصلاح امور قبل از رسانه ای شدن آنها راحت تر انجام می شود.

در مقطعی معاونت پارلمانی تقاضا داشت که پاسخ دولت به تذکرات از مجلس قرائت شود. آیا این تقاضا به نتیجه ای رسیده است؟

در آیین نامه مجلس نیامده است که جواب تذکرات از تریبون مجلس پخش شود.  البته خیلی از تذکرات، تذکر نیست بلکه خواسته است.  ۷۰ -۸۰ درصد تذکرات در واقع خواسته است. مثلا تذکر به رئیس جمهور بابت تعجیل سفر به فلان استان که خواسته است و تذکر نیست. برخی از تذکرات هم سوال است. تذکر هم جواب ندارد. شورای نگهبان هم رسما اعلام کرده است که براساس قانون اساسی نمی توان مجلس را ملزم کرد که پاسخ مقام اجرایی به تذکر را پخش کند چون در قانون اساسی چنین چیزی پیش بینی نشده است و الان مصوبه مجلس به مجمع تشخیص مصلحت نظام رفته است چون مجلس بر نظر خود تاکید کرد.

یکی از مشکلات دولت قبل دخالت نمایندگان در عزل و نصب های دولت یا مطرح کردن استیضاح وزرا با نیت های شخصی بود. در این دولت چنین مشکلاتی وجود دارد؟

من نمی توانم به کل نفی کنم چون به هر حال خواست‌ها متفاوت است ولی به جرات می گویم اکثر نمایندگان از نظر خود خواسته‌های مردم را پیگیری می‌کنند. من خیلی سراغ ندارم نمایندگانی دنبال منافع شخصی باشند.

در این زمینه مثالی بزنم. یک نماینده‌ بخاطر اینکه جاده‌ای که در حوزه انتخابیه خود هر روز تلفات دارد، استیضاح وزیر را مطرح می‌کند و وزیر کارشناسان خود را فرستاده و پذیرفته است که آن جاده باید اصلاح شود. اگر این اتفاق رخ دهد باید استیضاح ادامه یابد؟ نماینده خواسته عمومی روشنی مطرح کرده است و وزیر هم گفته پیگیری می‌کند و نماینده هم اجازه می دهد تا وزیر کارش را انجام دهد. این بدان معنا نیست که نماینده امتیازی برای خودش گرفته باشد. اگر وزیر کنار گذاشته شود، مشکل سر جایش است و وزیر جدید هم شش ماه زمان لازم دارد تا به مسائل حوزه خود اشراف پیدا کند.گرچه در مجموع نمی توانیم برخی ناهنجاری ها را کلا رد کنیم که پیگیری آن وظیفه های نظارتی مثل شورای نگهبان است.

درباره عزل و نصب ها مخصوصا درباره استانداران چطور؟

شدیدا توصیه می کنم که به صلاح خود نمایندگان نیست که در حوزه اجرا دخالت کنند البته همانطور که هر شهروندی می تواند مشورت بدهد، نماینده هم چنین اختیاری دارد که افراد توانمند را به دولت معرفی کند ولی در حد مشورت. اما اگر گفته شود من مشورت می دهم ولی اگر قبول نکردی فلان کار را می کنم دیگر از حد مشورت خارج شده است.

این مساله برای دولت هم چالش ایجاد کرد؟

نمی توانم بگویم این مساله برای دولت بدون چالش بود اما مثل موج های گذران بود و چالشی که به روابط دولت و مجلس آسیب بزند و کارها را متوقف کند، نبود اما مواردی هم بود که در انتخاب استانداران و برخی مدیران پیش آمد اما این مسائل کمتر استمرار پیدا کرد.

در اجرای سیاست های اقتصادی چقدر دولت با مجلس هماهنگ است؟ این نگرانی وجود دارد که در آستانه اجرای برخی سیاست های اقتصادی، مثل قضیه گران شدن بنزین در سال ۹۸، نمایندگان اعلام کنند که در جریان نبودند.

ما معتقدیم دولت برای هر کاری بویژه برای تصمیماتی که به کف اجتماع می رود باید حتما پیوست رسانه ای غنی داشته باشد تا مسائل قبلی تکرار نشود. چقدر قضیه بنزین تلخ شد که نفر اول قوه مجریه گفت خودم صبح جمعه فهمیدم. این جمله مردم را  بیشتر آزار داد.

خواهش من این است که رسانه ها در پروراندن طرح ها، لوایح، مصوبات و تصمیماتی که به نفع مردم است، کمک کرده و خنثی عمل نکنند. رسانه ها با تحلیل درست خود می توانند مسئولان را به پاسخ وادارند. رسانه های اصیل که علمی کار می کنند، می توانند خیلی تاثیرگذار باشند.

آقای حسینی معاون پارلمانی رئیس جمهور اشاره کرده بودند که ضعف اصلی دولت در حوزه اطلاع رسانی است.

آن مقطع که آقای حسینی این حرف را زد، این ضعف بیشتر بود ولی وقتی سخنگو انتخاب شد، ضعف اطلاع رسانی هم کمتر شد اما در مجموع مقدار کمی از اقدامات دولت منعکس می شود و من هم این ضعف را می پذیرم. من اعتقاد دارم که باید به رسانه اهمیت داد.

به نظر می رسد در زمینه حذف ارز ترجیحی،  دولت و مجلس نمی خواهند مسئولیت تصمیمی که گرفته می شود را بپذیرند. تاکنون دولت و مجلس به چه تصمیمی در این زمینه رسیده اند؟

دولت و مجلس در زمینه ارز ترجیحی متفق القول هستند که با این روش، ارز ترجیحی به طرز فجیعی به اهدافش نرسیده است و باید برداشته شود اما درباره شیوه برداشتن این ارز  و راهکار جایگزین آن که به سفره مردم ضرر فاحش نرسد، بحث در حال انجام است تا نظر جامعی بدست آید. دغدغه دولت و مجلس در این زمینه مشترک است و هر دو قوه بیشتر اتفاق نظر دارند اما هنوز راهکار نهایی نشده است. نمایندگان، دولت را بابت شجاعت در حذف ارز ترجیحی تشویق کرده اند اما دغدغه هم دارند که به معیشت مردم آسیب وارد نشود.همین مساله هم باعث شد کمیسیون تلفیق به نتیجه جدی نرسد و ارز ترجیحی را ابقا کند فکر می کنم هنوز اختلاف نظر زیاد است و ممکن است صحن اگر ارزترجیحی را بپذیرد قیمت ۴۲۰۰را تایید نکند.

دولت از روند بررسی بودجه در مجلس رضایت دارد؟

بودجه در یک فضای همدلانه در حال بررسی است. حدود ۶۷ درصد نمایندگان به کلیات بودجه رای داده اند. از سویی خیلی از اعضای دولت تجربه حضور در مجلس را دارند و خیلی از نمایندگان کار اجرایی کردند و می دانند کار اجرایی ساده نیست. در این بین با تضارب آرا باید اتفاقی بیفتد که به نفع مردم باشد. من معتقدم در روند تصویب بودجه، نگاه جزیره ای جواب نمی دهد و نباید یک قشر را دید و سایر اقشار را نادیده گرفت.

آقای حسینی برخلاف معاونان پارلمانی پیشین سفر استانی و بازدیدهای زیادی دارد. این سفرها به ماموریت اصلی وی لطمه ای نمی زند؟ این سفرها چه کمکی به دولت کرده است؟

معاونت پارلمانی ریاست جمهوری مثل سفارت کشور ما در کشور دیگری است. سفیر در زمینه تعاملات سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و علمی فعالیت دارد و بابت اجرای این وظایف کسی سوال نمی کند که مثلا چرا سفیر در جشن ملی کشور میزبان حاضر شده است؟ رسالت معاونت پارلمانی هم جامع است. از سویی حضور معاون پارلمانی در استان ها موجب نزدیک تر شدن دیدگاه های دولت با نمایندگان مجلس می شود و شناخت و درک دولت را هم از شرایط استان ها بیشتر می کند. معاون پارلمانی رئیس جمهور تاکنون  ۲۱ سفر داشته است که در این سفرها اتفاقات خوبی افتاده و موجب تعاملات بهتر دولت ومجلس شده است. بعید می دانم کسی باعقل سیاسی درست و برخورداراز خیرخواهی مخالف تعامل مثبت دولت و مجلس باشد. در این سفرها فقط با نمایندگان دیدار نمی شود بلکه طیف های مختلف نظرات خود را اعلام می کنند و بنابراین جمع بندی بهتری برای تصمیم گیری بدست می آید.

این سفرها عموما پنجشنبه و جمعه ها و روزهای تعطیل انجام می شود  وبنابراین به وظایف معاون پارلمانی در تهران لطمه ای نمی زند. آمار میزان مشارکت اعضای دولت در جلسات هیات دولت که اعلام شد بیشترین میزان مشارکت با ۹۶ درصد به آقای حسینی تعلق داشت. وی روزهای یکشنبه و سه شنبه تمام وقت در مجلس و چهارشنبه‌ها هم در دولت حضور دارد و یادم نیست در جلسات هیات دولت غیبت  داشته باشد.

سفرها با دعوت نمایندگان انجام می شود یا از سوی دستگاه های دولتی از معاون پارلمانی دعوت می شود؟

عموماٌ درخواست ها از طرف نمایندگان است یا از طرف نهادهای مردمی مختلف مثلا از آقای حسینی برای حضور در یادواره شهدا دعوت می شود. کمتر اتفاق افتاده است که از سوی دولت دعوت شده باشد. من معتقدم سایر اعضای دولت هم باید همین رویه را داشته باشند. رهبری مساله جهاد تبیین را مطرح کردند و مسئولان باید بین مردم بروند و در جمع آنها مسائل لازم را مطرح کنند.درگفتگوی تلویزیونی اخیر ریاست محترم جمهوری بود که ایشان از حضورمردم لذت می برد و به سایر مدیران هم همین توصیه را کردند

یکی از نمایندگان اعلام کرده است که طرح صیانت از فضای مجازی با همان محتوا اما در قالب عباراتی دیگر در حال بررسی است. موضع دولت در این زمینه چیست؟

می دانم روی این طرح کار می شود ولی آخرین اصلاحیه را ندیده ام و نمی توانم درباره آن نظر دهم. اما یکی از آسیب‌هایی که در کشور باید اصلاح شود، موضع گیری های پیش از موعد و بدون آشنایی با  این طرح هاست. شاید خیلی ها از محتوا خبر ندارند ولی موضع گیری می‌کنند. من معتقدم این چنین طرح‌ها باید چکش کاری شده و هرآنچه به نفع مردم است تصویب شود و باید مانع تصویب هرآنچه که به نفع مردم نیست، شد.