جامعه روحانیت مبارز عملاً به حاشیه رانده شد/ تندروها گمان می‌کنند انقلاب جدیدی کردند

محمود صادقی، در پاسخ به اینکه در جلسه اخیر جبهه اصلاحات ایران جهت عضویت، کاندیداهایی هم برای هیئت رئیسه اعلام حضور کرده‌اند؟ گفت: خیر، هنوز انتخابات هیات رییسه جدید برگزار نشده است.

وی در واکنش به این پرسش که در جلسه اخیر جبهه اصلاحات ایران همه احزاب اصلاح‌طلب از جمله کارگزاران یا اتحاد ملت حضور داشتند؟ افزود: بله، همه احزاب اصلاح‌طلب حضور داشتند. 

صادقی در رابطه با اینکه جلسه جبهه اصلاحات ایران در شرایطی برگزار می‌شود که بسیاری از سکوت اصلاح‌طلبان در این دوران صحبت می‌کنند، تصریح کرد: فکر نمی‌کنم گمانه سکوت در مورد اصلاح‌طلبان درست باشد چرا که همه احزاب اصلاح‌طلب فعال هستند. علاوه‌ بر این جبهه اصلاحات فعال است و به فراخور رویدادهایی که اتفاق می‌افتد، اعلام موضع کرده و بیانیه می‌دهند. معمولاً بیشتر احزاب در دوره انتخابات فعالیت‌هایشان نمود بیشتری دارد اما در این دوره هم فعال هستند، شاید خیلی نمود ندارد. البته احتمالاً برخی از اصلاح‌طلبان منتظر هستند به این معنی که، فرصتی به دولت جدید داده شود برای اینکه یک دوره بگذرد تا عملکردش قابل ارزیابی باشد. شاید بخشی از سکوت از این جهت باشد. 

عضو جبهه اصلاحات ایران ادامه داد: شاید هم یکی از دلایل این سکوت از این جهت است که انتخابات 1400 از لحاظ حذف گسترده کاندیداها یک انتخابات کم‌سابقه بود و به‌هرحال این تغییر فاز سیاسی در نظام جمهوری اسلامی اتفاق افتاد و به نوعی همه را دچار شوک کرد. نه‌تنها اصلاح‌طلبان بلکه بسیاری از نیروهای اصولگرای سنتی در مقابل چنین تغییر فازی دچار یک نوع بهت و شوک شدند و اینکه در دوره جدید به چه نحوی امکان سیاست‌ورزی وجود دارد؟ اینکه آیا اساساً امکان سیاست‌ورزی در این دوره وجود دارد یا ندارد؟ در مجموع احزاب اصلاح‌طلب فعالیت معمول خودشان را دارند، جبهه اصلاحات هم به صورت منظم جلسه داشته، احزاب هم که هر کدام نوبت کنگره‌شان بوده، کنگره‌هایشان را برگزار کرده و می‌کنند از جمله حزب اتحاد ملت، کارگزاران، خود انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها که ما در بهمن ماه کنگره داشتیم. لذا بسیاری از این احزاب فعالیت رایج و معمول خودشان را دارند اما آن فضای خاص پس از انتخابات روی فعالیت‌ها، سنگینی می‌کند و مانع می‌شود که افراد ظهور و بروز یا نمود خیلی خاصی داشته باشند. 

صادقی در پاسخ به اینکه در رابطه با ظهور خاتمی یکسری مباحثی مطرح است، ایشان به دوستانشان هم توصیه می‌کنند دخالتی در سیاست نداشته باشند، این هم ناشی از فضای به وجود آمده پس از انتخابات است؟ اظهار کرد: این مباحث در شرایطی مطرح می‌شود که همزمان با سالگرد پیروزی انقلاب، مجمع روحانیون مبارز یک بیانیه تفصیلی داد و خاتمی هم دبیر مجمع روحانیون مبارز است، بهترین نمونه فعالیت برای احزاب، یکی از فعالیت‌های رایج‌شان صدور بیانیه است. بنابراین اگر نخواهند فعالیت سیاسی کنند، بیانیه نمی‌دهند یا برای احزاب مختلف بنا به درخواست خودشان آقای خاتمی پیام مکتوب می‌دهند از جمله برای ما پیام دستنویس دادند، در حالیکه دو روز قبل‌ از آن نیز، بیانیه مشترک با مجمع روحانیون داده بودند، به ما هم پیام دادند. علاوه بر این خاتمی با اعضای هیئت رئیسه جبهه اصلاحات ملاقات داشت و رهنمودهای تفصیلی برای ارتقای عملکرد جبهه اصلاحات دادند، با خود شورای مرکز انجمن مدرسین ملاقات داشتند و رهنمود دادند. 

همه سیاسیون از جمله خاتمی به‌نوعی دچار بُهت شده است

وی همچنین متذکر شد: البته همه سیاسیون از جمله خاتمی همانطور که گفتم پس از تغییر فاز نظام در انتخابات 1400 به‌نوعی دچار بُهت شده و احساس انسداد سیاسی می‌کنند. البته انسداد قبلا نیز کم و بیش بوده و در حال حاضر تشدید شده است. در انتخابات 92 و 96 ریاست جمهوری و همچنین انتخابات 94 مجلس دهم یک مقداری فضا باز شد اما دوباره در انتخابات اسفند 98 مجلس و انتخابات خرداد 1400 ریاست جمهوری دوباره فضا بسته شد. این شرایط همه را به تأمل و چاره اندیشی واداشته که چگونه امکان سیاست‌ورزی وجود دارد و چه نوع سیاست‌ورزی با چنین شرایطی متناسب است. 

صادقی با اشاره راهکارهای خروج از انسداد فضای سیاسی خاطرنشان کرد: دو رویکرد کلی وجود دارد هر چند در این دو رویکرد خیلی تبیین نشده که آیا اینها با یکدیگر تعارض دارند یا با هم هم پوشانی دارند. این دو رویکرد عبارتند از رویکرد جامعه‌محور و رویکرد صندوق‌محور که بعضی‌ها بین‌ این دو رویکرد تعارض قائل می‌شوند و برخی تعارضی نمی‌بینند و آنها را مکمل هم می دانند. در حال حاضر بسیاری از سیاسیون از نوع رفتار نظام سیاسی در دو انتخابات اخیر این‌گونه برداشت کردند که نظام به نوعی یک گارد بسته‌ای گرفته و امکان سیاست‌ورزی را از نیروهای سیاسی سلب کرده است.  اگرچه حالا از یک طرف رئیس قوه مجریه و رئیس قوه قضائیه با بعضی از شخصیت‌های سیاسی تماس‌هایی هم گرفته و درخواست اعلام نظر کرده‌اند اما روند فضای عمومی سیاست در ایران به سمت یکدست شدن حاکمیت و بسته شدن فضای سیاست است.

شخصیت های اصولگرای معتدل به حاشیه رانده شده اند

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب همچنین افزود: البته پیش از این اشاره کردم که شخصیت‌های اصولگراهای معتدل مثل لاریجانی، ناطق نوری، باهنر و حتی کسانی مثل ابوترابی فرد که امام جمعه موقت تهران هم هستند، بخش قابل توجهی از جامعه روحانیت مبارز، عملاً به حاشیه رانده شده‌اند و فضا عمدتاً در اختیار نیروهای سیاسی تندرویی که به نوعی تازه به میدان آمده اند خودشان را انقلابی می‌نامند، قرار گرفته است. گویا اینها فکر می‌کنند یک انقلاب جدیدی کرده اند و همه اشخاصی که در گذشته بودند که عمدتاً هم نیروهای انقلابی بودند و در زمره افرادی قرار دارند که مبارزه کردند، انقلاب را راه انداختند، به پیروزی رساندند و نظام را پایه‌گذاری کردند، را به حاشیه رانده و نظام جدیدی دارند، طراحی می‌کنند. در چنین وضعیتی است که احساس می‌شود امکان سیاست‌ورزی از دیگر گرایش های سیاسی سلب شده است. 

در واکنش به اینکه احساس سلب از سیاست‌ورزی باعث شده خاتمی نتواند مثل احمدی‌نژاد از ظرفیت و پتانسیل خودش در فضای سیاسی کشور استفاده کند، افزود: بله اما نکته دیگر این است که اشخاصی مثل خاتمی که در انقلاب ریشه دارند و از انقلابیون اصلی هستند، به این انقلاب و نظام دلبسته هستند، در بسیاری از مقاطع حکایت آن دایه و مادر را دارند که وقتی می‌بینند ممکن است بر اثر تعارض دایه و مادر، طفل دو نصف شود، می‌گویند طفل دست دایه باشد، مادر فعلاً ادعای مادری‌اش را کنار می‌گذارد تا آن طفل آسیب نبیند، لذا بخشی از این بی عملی ناشی از آن است که میخواهند اصل از این درخت نوپای انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی محفوظ بماند چون در یک مقاطعی ممکن است حتی بر اثر این تعارض‌ها و کشمکش‌ها آسیب ببیند، ترجیح می‌دهند سکوت کنند و کشمکش را ادامه ندهند تا اصل نظام و ایران و منافع ملی آسیب نبیند. 

این چهره اصلاح‌طلب ادامه داد: به عنوان مثال در حال حاضر در واکنش به مذاکرات مربوط به توافق هسته‌ای مباحثی مطرح است و یک تیمی آمده که قبلاً اساسا دیپلماسی و مذاکره را زیر سؤال می‌برد و از هنر دیپلماسی بی بهره است اما مصالح ملی، اقتضا می کند که چیزی نگوییم تا ببینیم چه کار می‌کنند و از طرفی اظهارنظرها باعث نشود که اگر تمایلی به کاهش تنش و توافق وجود دارد، به آن آسیب وارد شود. البته نگاه‌های اشخاص مختلف است، لایه‌های مختلفی وجود دارد. بعضی از لایه‌ها اساساً امیدشان را به اصلاح از دست داده‌اند و نظام را دیگر اصلاح‌پذیر نمی‌دانند و سیاست صبر و انتظار اتخاذ کرده‌اند اما احزابی که در حال حاضر تشکیلات حزبی دارند، فعالیت می‌کنند و با همه تنگناها فعالیت مرسوم تشکیلاتی خودشان را دارند. همین نفس فعالیت، معنایش این است که هنوز امیدشان را از دست نداده‌اند و دارند کار می‌کنند، حالا به اقتضای شرایط، کنش مناسب را خواهند داشت. 

صادقی در پاسخ به اینکه از قوه قضاییه یا قوه مجریه با خود شما هم تماس گرفتند؟ خاطرنشان کرد: بله، با بنده تماس گرفتند. همان اولین روز انتصاب اژه‌ای از دفترش تماس گرفته شد. شماره واتساپ و شبکه‌های اجتماعی‌شان را دادند و مدت‌ها هم من به ایشان پیام می‌دادم، نامه می‌نوشتم و بعضا نامه‌ها را منتشر می‌کردم، آقای رئیسی هم همین‌طور، پس از انتخابات دفترشان تماس گرفتند و درخواست اعلام نقد و نظر و پیشنهاد دادند و من هم تا مدتی مطالبی که به نظرم می‌آمد برایشان ارسال می‌کردم. 

تغییرات محسوسی در قوه قضائیه در دوره محسنی اژه‌ای دیده می‌شود

وی با اشاره به تداوم تعامل خود با قوای مجریه و قضائیه تصریح کرد: در حال حاضر نیز آن کانال ارتباطی با قوه قضائیه و مجریه از طریق واتساپ و تلگرام باز است. البته مقداری کمتر از گذشته شده اما موردی پیش بیاید، بعضی نقطه‌نظرات را ارسال می‌کنم اما درباره اینکه چقدر تأثیرگذار است، لازم به ذکر است که به نظر میرسد در قوه قضائیه اثرگذاری‌اش بیشتر است و خود آن کانال ارتباطی هم در یک مقاطعی اعلام می‌کند که فلان پیام را دادید فلان تأثیر را داشت. به نظرم تغییرات محسوسی در قوه قضائیه در دوره محسنی اژه‌ای دیده می‌شود و این را نباید انکار کرد ولی طبیعتاً نظام یک پیچیدگی‌هایی دارد. به نظر میرسد حتی رئیس قوه قضائیه هم در حوزه کاری خودش اختیار تام ندارد و مداخله‌هایی از خارج از قوه صورت می‌گیرد کما اینکه می‌بینیم آقای اژه‌ای گاهی وقت‌ها شکوه می‌کند و آدم تعجب می‌کند که رئیس دستگاه قضایی از خود دستگاه قضایی شکوه می‌کند.

صادقی  در پایان یادآور شد: به عنوان مثال دیدیم که اژه‌ای شکوه کرد و گفت که ما برای سِمت های مدیریتی دستگاه قضا نیرو معرفی می‌کنیم اما اینها را در استعلام‌ها تایید نمی‌کنند، بعد او از این گلایه کرد که چرا مراجع استعلام همه عملکردهای افراد را نمی‌بینند؟ یک فردی را فرض کنید در 100 عملکرد مثلاً 90 عملکرد مثبت داشته و از دید شما ممکن است 10تا منفی داشته، فقط آن 10تایش را چرا می‌بینید؟ خود ایشان این گلایه را می‌کردند، پیدا بود که اشخاص ذی‌صلاحی را خودش می‌خواهد در دستگاه به کار بگیرد ولی برخی مراجع  آنها را تأیید نمی‌کنند. بنابراین حتی رؤسای قوا آن‌طوری که تصور است در حوزه کاری خودشان علی‌الظاهر آزادی عمل مطلق ندارند ولی با وجود این فکر می‌کنم، رویکردهای  محسنی اژه‌ای تا حد زیادی مثبت بوده اگرچه کماکان ضعف‌های زیادی هم در بحث آزادی‌های مدنی، رفتار با زندانیان وجود دارد.