اسد در آغوش بن زاید؛ پشت پرده‌ی یک رخداد مهم / امارات چه در سر دارد؟

بیش از یک دهه پس از شروع اعتراضات در کشورهای عربی و در پس زمینه جنگ روسیه علیه اوکراین، این سفر منعکس کننده یک واقعیت منطقه ای جدید است. این بازیگران منطقه‌ای به رهبری امارات متحده عربی اکنون شرکای دیرینه خود در غرب را مستقیماً به چالش می‌کشند و در عین حال تلاش می‌کنند تا ثبات استبدادی را در سراسر منطقه تحکیم کنند.

افزایش اعتماد به نفس امارات متحده عربی در سیاست خارجی خود به این دلیل است که احساس می کند ایالات متحده در حال عقب نشینی از منطقه است و تهاجم روسیه به اوکراین کاملا حواس آمریکا را له خود معطوف کرده است. رهبران امارات این وضعیت را اولین آزمون نظم چند قطبی جدید می دانند و در این آزمون به دنبال کسب حداکثر منافع فردی ممکن هستند بدون اینکه نگران این باشند که آیا این با غرب تضاد دارد یا خیر. امتناع از حمایت فعالانه از اروپا و ایالات متحده در رویارویی با روسیه را می توان در راستای این سیاست ارزیابی کرد.

دولت‌های غربی تمایلی به اتخاذ رویکرد سخت‌گیرانه‌تر نسبت به حوثی‌های یمن، حتی پس از حمله موشکی و پهپادی این گروه به ابوظبی در ژانویه و فوریه 2022 نداشته‌اند. این رویکرد کشورهای غربی این احساس که غرب دیگر شریک قابل اعتمادی نیست را در امارات تقویت کرده و ابوظبی را به این نتیجه رسانده که بهتر است راه خود را برود.

زمان دقیق این دیدار، همزمان با جنگ اوکراین و یازدهمین سالگرد شروع اعتراضات در سوریه، عمق بی توجهی اماراتی ها به نگرانی های غرب را نمایان می کند.

مطمئناً سفر اسد با سیاست سال های اخیر امارات در قبال سوریه مطابقت دارد. امارات حداقل از سال 2018 که سفارت خود را در دمشق بازگشایی کرد، ایده اعاده اعتبار رژیم اسد را پذیرفته است. محمد بن زاید، در مارس 2020 با اسد گفتگو کرد و به دمشق در مبارزه با همه‌گیری کووید-19 کمک کرد. در اکتبر 2021، محمد سامر الخلیل، وزیر اقتصاد و تجارت سوریه، با عبدالله بن طوق المری، همتای اماراتی خود، در اکسپو 2020 دبی دیدار کرد و عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر امور خارجه امارات، یک ماه بعد در دمشق با اسد دیدار کرد. امارات همچنین بی سر و صدا با شرکای منطقه ای مانند مصر برای پذیرش مجدد سوریه در اتحادیه عرب کار می کند.

اما، تا همین اواخر، ابوظبی گام‌های کوچک‌تری برداشته بود و در نهایت با درخواست‌های ایالات متحده برای عدم عادی سازی کامل روابط موافقت کرده بود.

سفر اسد به امارات که اولین سفر او به یک کشور عربی از زمان آغاز اعتراضات در سوریه است، این تعامل مجدد را به سطح جدیدی می برد. ابوظبی با میزبانی از اسد بدون اینکه از وی حتی تعهد نمادین بشردوستانه و سیاسی بگیرد، نگرانی های شرکای آمریکایی و اروپایی خود را که به شدت مخالف تعامل بی قید و شرط کشورهای عربی با اسد هستند، نادیده گرفت.

این در آغوش کشیدن اسد در ایجاد نظم منطقه ای جدید با هدف حفظ ثبات و نفوذ امارات، نقش اساسی دارد. سوریه همچنان محل نزاع و قدرت نمایی کشورهایی مانند ترکیه، ایران و روسیه است و امارات می‌خواهد در این ترکیب حضور داشته باشد و با قدرت های منطقه‌ای رقابت کند تا اطمینان حاصل کند که می‌تواند در شکل‌دهی مسیر سوریه نقشی ایفا کند. از منظر امارات، اعاده اعتبار اسد همچنین می تواند در قالب یک معامله بزرگ در مورد امنیت منطقه ای با ایران که حامی اصلی اسد است و ابوظبی نیز در دو سال گذشته دوباره با آن تعامل داشته است، انجام شود. به این ترتیب امارات می تواند خطر حملات بیشتر حوثی های مورد حمایت ایران را کاهش دهد.

اما اماراتی ها اهداف دیگری نیز در سوریه دارند. ارتباط با دمشق با استراتژی نئومرکانتیلیستی گسترده تر امارات مطابقت دارد. این استراتژی می تواند امارات متحده عربی را در قلب تجارت و جریان انرژی بین آسیا، آفریقا و اروپا قرار دهد، به خصوص اگر این کشور بتواند مستقیماً ارتباطات خود را با شرق مدیترانه کنترل کند. در اوایل سال 2019، شرکت DP World مستقر در دبی به عنوان یکی از غول های ترابری دریایی در جهان، یک کریدور حمل و نقل 2500 کیلومتری را از بندر جبل علی دبی تا گذرگاه مرزی نصیب-جابر بین اردن و سوریه ایجاد کرد. امارات اکنون ممکن است امیدوار باشد که با ترمیم روابط خود با سوریه قبل از اینکه دیگر رقبا این کار را انجام دهند، به مزیت حرکت اول دست یابد تا دستاوردهای ژئواکونومیکی خود را به حداکثر برساند.

امارات متحده عربی نشان داده مایل است سرزنش های غرب را برای حرکت در راستای دستیابی به این اهداف، تحمل کند. در حالی که دولت ایالات متحده از سفر اسد انتقاد کرده است، اما احتمال واکنش گسترده‌تر کمرنگ شده است که نشان دهنده تمرکز فعلی آمریکا بر بر اوکراین و نیاز به حمایت امارات در بازار انرژی است. تعداد کمی از دولت های غربی آشکارا با این اقدام مخالفت کرده اند، حتی اگر بسیاری از آنها به شدت مخالف تعامل مجدد با اسد باشند.

با این حال اگر اماراتی ها تأثیر بلندمدت این خیانت را بر قانونگذاران ایالات متحده و بر شرکای خود در پاریس دست کم بگیرند، ممکن است در این رویه زیاده روی کنند. در حالی که رهبران امارات اطمینان خاطر پیدا کرده اند که الزامات استراتژیک گسترده‌تر مرتبط با روسیه و امنیت انرژی از آنها محافظت می‌کند، حال و هوای سیاسی در غرب علیه کشورهای عربی خلیج‌فارس در حال تغییر است چرا که علیرغم بهره‌مندی طولانی از تضمین‌های امنیتی کشورهای غربی، از حمایت از غرب امتناع می‌کنند. برخی از اعضای کنگره ایالات متحده در مورد امکان اعمال تحریم های مرتبط با سوریه (تحریم های قانون سزار) علیه کشورهای منطقه که مجددا با حکومت اسد رابطه برقرار کرده اند، صحبت می کنند.

البته این دیدار برای سوریه چیز زیادی را تغییر نمی دهد. موقعیت اسد امن است و روند عادی سازی منطقه ای مدت ها پیش آغاز شده است. میزبانی از رئیس جمهور سوریه در ابوظبی، از نظر نمادین مهم است و نشان می دهد که روند عادی سازی روابط تا کجا پیش رفته است، اما بعید است که این واقعیت سیاسی به سرعت منجر به حمایت مادی به اندازه کافی برای کمک به او به منظور بازسازی سوریه شود. بی ثباتی مداوم کشور و فساد درونی و تهدید تحریم های ایالات متحده همچنان به عنوان عامل بازدارنده قوی در مقابل سرمایه گذاری پایدار و تلاش ها برای بازسازی سوریه عمل می کند. در نهایت، چشم انداز کمی برای کسب حمایت های مالی توسط سوریه در آینده نزدیک وجود دارد.

با این وجود، این سفر میخ دیگری بر تابوت سیاست غرب در قبال سوریه است. دولت‌های غربی مدت‌ها تلاش کرده‌اند تا رویکرد خود را نسبت به سوریه با واقعیت موجود هماهنگ کنند و سال هاست که مشخص شده گذار سیاسی یکی از گزینه های محتمل نیست. اما، در حالی که می‌توان میزانی از تعامل مجدد با رژیم اسد را در چارچوب بقای آن درک کرد، غرب اکنون نتوانسته است متحدان منطقه‌ای خود مانند امارات را تحت فشار بگذارد تا از این امر برای دست‌کم گرفتن امتیازات سطح پایین‌تر استفاده کنند. مردم عادی سوریه هنوز در شرایط ناامیدکننده و ناپایدار برای زنده ماندن تلاش می کنند. این امر شکاف فزاینده بین بازیگران منطقه ای و دولت های غربی را در مورد این موضوع(همانند بسیاری از موضوعات دیگر) نشان می دهد.