«Z» در جنگ روسیه علیه اوکراین نماد چیست؟

 از دریچه تلویزیون دولتی روسیه به مسکو نگاه کنید و به نظر می رسد همه چیز برای رئیس جمهور ولادیمیر پوتین خوب پیش می رود. رهبر کرملین روز جمعه در کنسرتی در ورزشگاه لوژنیکی پایتخت به مناسبت هشتمین سالگرد الحاق کریمه به روسیه از اوکراین شرکت کرد. این نمایش در واقع تظاهراتی برای جنگ پوتین در اوکراین بود.

پوتین در مقابل جمعیتی که پرچم به اهتزاز درآوردند در مقابل تریبونی ظاهر شد که روی آن نوشته شده بود: "Zа мир без нацисма" -- "برای جهانی بدون نازیسم" - نوعی شعار تبلیغاتی بازاریابی برای تهاجم روسیه به اوکراین.

این شعار حتی از حرف "Z" استفاده می کرد که به نماد رسمی حمایت از جنگ پوتین تبدیل می شود: حرف سیریلیک "З" در این شعار با یک Z جایگزین شد، که تداعی کننده علائمی است که برای اولین بار در خودروهای نظامی روسیه قبل از تهاجم 24 فوریه مشاهده شد.

برای آن دسته از روس‌هایی که از جنگ حمایت نمی‌کنند، زندگی زیر علامت «Z» به طور فزاینده‌ای بدتر می‌شود.

نگاهی به پست های رسانه های اجتماعی برخی از فعالان اپوزیسیون بیندازید. در 16 مارس، اولگا میشیک - یک فعال جوان که بیشتر به خاطر خواندن یک نسخه از قانون اساسی روسیه در مقابل پلیس ضدشورش در یک تظاهرات ضد دولتی شناخته شده است - عکسی از یک Z که با اسپری سفید رنگ آمیزی شده بود روی درب آپارتمانش منتشر کرد. "وطن را نفروش، عوضی،" این جمله را در گرافیتی همراه نوشته شده است. یکی دیگر از فعالان دموکرات روز جمعه عکس مشابهی را منتشر کرد، تگ Z با اسپری مشکی همراه با گرافیتی که آنها را به "دشمن مردم" متهم کرد.

به دنبال دشمنان داخلی باشید

اما اگر همه چیز - همانطور که پوتین به مردمش اطمینان می دهد - چرا باید برنامه ریزی شود؟ بخشی از آن ممکن است با سخنرانی عصر چهارشنبه پوتین توضیح داده شود که به روس ها گفت که ستون پنجم - دشمنان - در میان هموطنان خود وجود دارند. پوتین گفت: غرب سعی خواهد کرد به باصطلاح ستون پنجم، به خائنان ملی، بر کسانی که اینجا با ما پول در می آورند اما در آنجا زندگی می کنند، تکیه کند. و منظور من از "زندگی در آنجا" حتی به معنای جغرافیایی کلمه نیست، بلکه بر اساس افکار آنها، آگاهی بردگی آنهاست.

پوتین افزود که مردم روسیه "همیشه قادر خواهند بود وطن پرستان واقعی را از تفاله ها و خائنان تشخیص دهند و به سادگی آنها را مانند پشه ای که به طور تصادفی در دهان آنها پرواز کرده است، تف کند و آنها را روی سنگفرش بیرون بیاورد."

فراخوان پوتین برای "خودپاکسازی جامعه" باید هر کسی را که حتی گذرا با تاریخ روسیه و شوروی آشنایی دارد، آزار دهد. شکار دشمنان داخلی بهانه ای شد برای ترور بزرگ، موج محاکمه های نمایشی، زندان و اعدام هایی که جوزف استالین در سال 1937 به راه انداخت. در طول آن کمپین، دولت شوروی شهروندان را تشویق کرد تا در صورت هرگونه سوء ظن به بی وفایی، به همسایگان، همکاران و حتی اعضای خانواده اطلاع دهند.

کمپین Z یک عنصر مردمی مشابه دارد. به نظر می رسد که هیچ کس مجبور نیست که Z را به شیشه ماشین خود بچسباند یا درب یک اپوزیسیون سرشناس را رنگ آمیزی کند. اما تصاویری که در شبکه های اجتماعی ظاهر می شود، فضای واقعی ترس و ارعاب را نشان می دهد.

پوتین گفته است که روسیه "قطعاً تمام برنامه های ما" را در اوکراین اجرا خواهد کرد. اما با افزایش تلفات نیروهای روسی در اوکراین - آمار رسمی کشته‌شدگان نظامی روسیه هنوز زیر 500 نفر است، رقمی که از اوایل ماه مارس به‌روز نشده است - واضح است که خشم مسئولین متوجه کسانی خواهد شد که پای خط رسمی ننشینند.

خرد کردن مخالفان

روسگواردیا ، گارد ملی روسیه، نیروی امنیتی داخلی پوتین را در نظر بگیرید. تحقیقات منبع باز و شواهد حکایتی حاکی از آن است که واحدهای روسگواردیا - که دارای سلاح سبک و مجهز هستند - در نبرد در اوکراین تلفات سنگینی را متحمل شده اند. روسگواردیا در سرکوب مخالفان داخلی در روسیه، جایی که نیروهای کنترل شورش بیشتر به خاطر زندانی کردن تظاهرکنندگان سیاسی شناخته شده اند، به خوبی تمرین می کند. اما این نیروها احتمالاً برای نبرد بزرگ علیه واحدهای اوکراینی مجهز به تسلیحات مؤثر ضد تانک و پهپادهای مسلح به خوبی آماده نبودند.

و وقتی صحبت از روسیه به میان می آید، این یک نگرانی است. ویکتور زولوتوف، ژنرالی که هدایت روسگواردیا را برعهده دارد، روندی انتقام جویانه دارد. او بیشتر به خاطر تهدید در سال 2018 به تبدیل الکسی ناوالنی، رهبر اپوزیسیون روسیه به یک «استیک گوشت گاو ملایم» معروف است، پس از اینکه ناوالنی تحقیقاتی را درباره دخالت ادعایی زولوتوف در یک طرح فساد منتشر کرد.

چنین تهدیدهایی در روسیه عادت بدی دارند که پیش بینی کنند. ناوالنی در حال حاضر پس از زنده ماندن از مسمومیت با عامل اعصاب در یک مستعمره کیفری روسیه است.

و بی‌رحمی روسیه در سرکوب اعتراضات ضد جنگ نشان می‌دهد که تاکتیک‌های مقامات ممکن است سنگین‌تر شود. OVD-Info،  یک گروه نظارتی که دستگیری ها و بازداشت ها در تظاهرات سیاسی را دنبال می کند، می گوید که بیش از 15000 نفر در اعتراضات ضد جنگ در سراسر کشور بازداشت شده اند. مشاهده شده است که پلیس به طور وحشیانه برخی از تظاهرکنندگان را مورد ضرب و شتم قرار می دهد. پس روسیه و روسها کجا را ترک می کند؟ خبرگزاری دولتی روسیه روز یکشنبه گزارش داد، سازمان نظارت بر ارتباطات روسیه، Roskomnadzor، دستور بسته شدن دو خبرگزاری آنلاین، Agentura.ru و Mediazona Central Asia را صادر کرد.

شایان ذکر است نماد حرف Z با رنگ سفید روی تانک‌های روسیه گاهی در قالب مستطیل و گاهی در مثلث کشیده شده است. نمادهای دیگر عبارتند از یک مثلث با دو خط در دو طرف، یک دایره با سه نقطه در داخل و یک مثلث کوچک در داخل یک مثلث بزرگتر.

اما معنای حرف Z که اصلا در حروف روسی هم وجود ندارد در جنگ با اوکراین چیست و دلیل استفاده از آن چیست؟

یکی از فرضیه‌ها این است که این علامت برای جلوگیری از بمباران اشتباهی هواپیماهای روسی و شلیک اشتباهی به نیروهای خودی روسی، عمل می‌کنند، چرا که تانک‌های روسی و اوکراینی از یک مدل و شبیه به هم هستند.

یک فرضیه دیگر این است که این علامت با مکان‌ها ارتباط دارد و برای شناسایی جایی که دسته خاصی از وسایل نقلیه در حال حرکت هستند استفاده می‌شود.

مایکل کلارک مدیر سابق دفاع اندیشکده RUSI، در این باره گفت: اغلب این نمادها مبتنی بر مکان و جهت هستند، آنها با جایی که واحد می‌رود ارتباط برقرار می‌کنند. به عنوان مثال نشان می‌دهند کدام واحدها به سمت شمال شرقی یا شمال غربی یک منطقه حرکت می‌کنند.

دیوید کیم افسر سابق اطلاعات میدانی، اعتقاد دارد که علامت Z، به معنای «نقطه بدون بازگشت» است.

برخی معتقدند این نماد گروه مزدوران حرفه‌ای،به نام گروه «واگنر» است که روسیه در درگیری‌های برون مرزی از آنها استفاده می‌کند.

جالب‌ترین فرضیه این است که علامت Z هشداری به زلنسکی رییس جمهور اوکراین است، زیرا اسم او با حرف «ز» شروع می‌شود.

شیوه استفاده از نمادها و حروف در جنگ‌ها یک شیوه و تاکتیک نظامی است و روش جدیدی نیست. پیش از این نیز در زمان اتحاد جماهیر شوروی از روش رمزنگاری استفاده می‌شد.

در روسیه "Z" خیلی زود به نمادی برای حمایت از حمله رئیس جمهور پوتین به اوکراین بدل شد؛ سیاستمداران آن را به کار بردند، کنار ماشین‌ها و خودروهای زرهی دیده شد و حتی روی ایستگاه‌های اتوبوس نقش بست. حتی صرب‌های طرفدار تهاجم روسیه نیز از این نماد در بلگراد استفاده کردند. تصاویر استفاده از این نماد به طور گسترده در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است.

آگلایا اسنتکووا، استاد مطالعات اسلاوی و شرق اروپای دانشگاه کالج لندن می‌‌گوید که این نماد موجب بحث و گفتگو در شبکه‌های اجتماعی شده است. او می‌گوید: "از بعضی جهات این نشان‌دهنده میزان حضور کنونی و قبلی روسیه در جامعه جهانی است."

در حالی که "Z" در الفبال سیریلیک روسی به شکل دیگری نوشته می‌شود (شبیه به 3)، بیشتر روس‌ها حروف لاتین را تشخیص می‌دهند. امیلی فریس، پژوهشگر شاغل در "آر‌یو‌اس‌آی" (یکی از اندیشکده‌های وزارت دفاع بریتانیا) می‌گوید: "زد، نمادی قدرتمند و قابل تشخیص است. در پروپاگاندا اغلب چیزهای ساده‌تر را زودتر می‌گیرند. این نماد بیشتر مرعوب‌کننده و خشن به نظر می‌رسد. از نقطه نظر زیبایی‌شناسی این نمادی بسیار قدرتمند است."

کمتر از دو هفته طول کشید تا "Z" محبوبیتی گسترده بین طرفداران تهاجم رئیس‌جمهور پوتین پیدا کند.

در مرکز شهر کازان روسیه، شصت نفر از کودکان و کارمندان یک نوانخانه به حیاط موسسه‌شان رفتند و میان برف در حالی که حرف "Z" را ساخته بودند، عکس گرفتند.

تئوری‌ها مختلفی در مورد معنای واقعی نماد "Z" شنیده می‌شود. توجه افراد در شبکه‌های اجتماعی اول از همه هنگامی به حروف "Z" جلب شد که این حرف در کنار تانک‌های روسی که به اوکراین می‌رفتند، دیده می‌شد.

در واقع اول به نظر می‌رسید که این "Z" شماره "2" است و به 22 فوریه اشاره دارد (22/02/2022). این روزی بود که روسیه توافق "دوستی، همکاری و کمک متقابل" را با دو منطقه جدایی طلب دونتسک و لوهانسک در شرق اوکراین امضا کرد.

اما حالا گفته می‌شود، این فقط نمادی است که روسیه بتواند نیروهای خودش را تشخیص بدهد.

هفته گذشته به بییندگان برنامه خبری شبکه یک دولتی روسیه گفته شد که "Z" یک نشانه عمومی روی وسایل ارتش روسیه است. وبسایت ارتودوکس-مسیحی تزارگارد که از حامیان پوتین است، در مورد این نماد نوشت، گذشته از این که ساده است، از "در معرض آتش خودی قرار گرفتن" ممانعت می‌کند و نمی‌تواند "با چیز دیگری اشتباه گرفته شود".

سرگی کوویکین، از افراد با سابقه نیروهای مخصوص روسیه به وبسایت مجله لایف در این کشور گفت، نمادهای مختلف در بخش‌های مختلف ارتش معانی متفاوتی دارند: "نمادهایی مانند این به شکل‌های مختلف استفاده می‌شوند، مثلا زد داخل دایره، زد داخل مثلث، زد داخل ستاره و یا فقط یک زد به تنهایی."

او گفت که این علامت‌گذاری به گروه‌هایی که شاید ارتباطشان با فرماندهی قطع شده کمک می‌کند در جایی که باید باشند، قرار بگیرند.

به گفته آگلایا اسنتکووا از دانشگاه کالج لندن در گسترش نماد "Z" فقط شبکه‌های اجتماعی موثر نبوده‌اند: "رژیم هم در پیشبرد این قضیه نقش داشته است. "

ماریا بوتینا، یکی از سیاستمداران روس ویدئویی را منتشر کرد که در آن نشان می‌داد چگونه "Z" را روی لباس کارش نقاشی کرده است. خانم اسنتکووا می‌گوید: "به این ترتیب شما می‌تواند سر کارتان بروید و بدون گفتن یک کلمه، حرفتان را بزنید."

البته در این میان نمادهای دیگری هم ظاهر شده‌اند.

برای مثال حرف "V" (که این هم در الفبای سیرلیک نیست) درتعدادی از حساب‌های رسمی اینستاگرام وزارت دفاع روسیه در کنار "Z"ها ظاهر شده است.

در یکی از کپشن‌ها نوشته شده "Za PatsanoV" که به معنای "برای رفقا" است و در یکی دیگر عبارت "Sila V pravde" دیده می‌شود که به معنای "نیروی حقیقت" است.

یک تئوری دیگر می‌گوید که این دو حرف نمایانگر "vostok" (شرق) و "zapad" (غرب) هستند. اما در شبکه‌های اجتماعی همچنین گفته می‌شود که ارتش اوکراین عقیده دارد که "Z" به "نیروهای شرقی" روسیه اشاره دارد و "V" نشانه تفنگداران دریایی این کشور است.