پرونده حقوق بشری ایران سنگین تر از پرونده هسته ای به جریان افتاده است/ برجام به عنوان آنچه در سال ۲۰۱۵ رخ داد، «مرده» است/ اگر توافقی صورت بگیرد تنها در سایه نام برجام و برای توجیه آن نزد افکار عمومی است

مهدی مطهرنیا در پاسخ به این سوال که اخیرا برخی از مقامات ایرانی در اظهارات خود از اعلام آمادگی ایران برای بازگشت به تعهدات برجامی خود گفته اند. ولی غرب در واکنش به این اظهارات چندان استقبال نکرد و حتی آقای بایدن اعلام کرد «برجام از نظر ما مرده است ولی نمی توانیم اعلام کنیم.» در مجموع چه آینده ای برای برجام پیش بینی می شود؟ اظهار داشت: آینده متشکل از روندها، رویدادها، تصاویر و اقدامات است، وجود این چهار مولفه نشان می دهد یک آینده وجود ندارد بلکه ما در آینده ها هستیم. آینده حتما خواهد آمد اما اینکه در آینده قطعا چه چیزی رخ می دهد، این مشخص نیست لذا عدم قطعیت ها باید مورد توجه قرار بگیرد. در میان عدم قطعیت ها و امواج گوناگون آنها عدم قطعیتی چون تحول در نظام اندیشگی و دستگاه سیاست خارجی ایران در عرصه نظری و عملی، یک عدم قطعیت است به عبارت دیگر ایران در عین حالی که نشان داده است کشور دارای سیاست خارجی مبتنی بر نگرش های ایدئولوژیک و کلان محورانه است و بسیار سخت با تغییر در نوع نگرش خود به دارالسلام و دارالکفر می نگرد اما در نهایت در بزنگاه های فشار تاریخ سمت و سوی حرکت ایران جهت یابی منعطف یافته است.

وی افزود: در قطعنامه ۵۹۸ در ماجرای گروگانگیری سفارت آمریکا و یا به اصطلاح تسخیر لانه جاسوسی با ادبیات تهران، شاهد این معانی بوده ایم. از طرف دیگر عدم قطعیت دیگر در آنسوی اقیانوس ها و در طرف آمریکایی است. آمریکایی ها اساسا به دنبال منافع ملی و اهداف تعریف شده خود هستند و لذا به دنبال آن بر می آیند که تغییر و تحولات ناشی از بابت های موقعیتی گوناگون را به نفع خود مصادره و به طبع رفتار و کنش خود را متناسب با آن تغییر دهند. براساس این عدم قطعیت ها چهار سناریو را در سال گذشته برای برجام مطرح کردم؛ سناریوی کیش و مات، سناریوی قیصر، سناریوی لبه شکننده مقاومت و سناریوی آفتاب شتا یا آفتاب زمستانی.

وی با بیان اینکه برجام دیگر بازتعریف عینی مطابق با سال ۲۰۱۵ را پیدا نخواهد کرد و برجام مرده است و این امر درست است گفت: توافقی که در سال ۲۰۱۵ با نام برجام ثبت شد و توسط تیم وزارت امور خارجه ایران به مدیریت محمد مواد ظریف و اجرایی تخت روانچی و عراقچی ثبت شد به وضعیت گذشته باز نخواهد گشت. بعد از برجام تحریم های سپاه پاسداران رخ داد و سپس آمریکا از برجام خارج شد اما نکته اساسی آنجاست که اکنون با توجه به فشار های بین المللی پرونده حقوق بشری ایران سنگین تر از پرونده هسته ای به جریان افتاده است. سپاه پاسداران از طرف هلند تحریم شده است و انگلستان اعلام کرده است که کلیت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در تحریم قرار داده است‌ لذا موج جدیدی از تحریم ها در پرونده حقوق بشر هویدا شده است و به زودی کشورهای دیگری مثل آلمان هم به این دریچه خواهند پیوست. در چنین شرایطی سخن گفتن از برجام از سوی ایران نشان دهنده موفقیت فشار های بین المللی با رهبریت آمریکا و مدیریت اروپا بر علیه تهران است به گونه ای که دولت انقلابی جناب رئیسی که انقلابی ترین دولت در میان دولت های بعد از انقلاب است، اکنون مجبور است با وجود اینکه تمام قرائن نشان دهنده آن است که اثر فشار های بین المللی ناشی از تحریم ها و تحرکات آمریکا بر علیه تهران و همچنین هم پیمانی، هم پیمانان غربی و منطقه ای آمریکا بر علیه ایران است. به گونه ای که پکن و روسیه نیز به صورت خزنده و در چهارچوب گرفتن امتیاز از ایران با آنها همراه می‌ شوند.

مطهرنیا با بیان اینکه ایران در بافت موقعیتی قرار گرفته است که اکنون سیاست خارجی را بر سیاست داخلی ترجیح می دهد و همه چیز را به برجام و مسائل سیاست خارجی گره می زند گفت: امروز دلار در ایران افزایش پیدا می کند و وزیر اقتصادی که در دولت قبلی آن گونه در ارتباط با پایین آمدن سطح تورم سخن گفته است، نابسامانی ها در بازار ارز را نه به یک کشور بلکه به یک شبکه تلویزیونی منتسب به یک کشور در منطقه خاورمیانه مرتبط می کند. نه به توطئه ها و ترفند های امپریالیسم جهانی یعنی ایالات متحده آمریکا در گفتمان انقلابی. لذا سطح رقابت و رودررویی و دشمن، از مقابله با آمریکا به تقابل با یک شبکه تلویزیونی منتقل می شود. این ها نشان دهنده چه چیزی است؟! تحلیلگری که الفبای تغییر را بداند و در سازمان های متفاوت مربوط به سیاست خارجی کشورهای رقیب و دشمن ایران نشسته باشد می فهمد که وضعیت در تهران چیست؟

وی افزود: دولتی که خود را منتسب به گفتمان انقلابی می داند و برجام را ترکمانچای می دانست و نمایندگان طرفدار آن در مجلس قبل برجام را به طور نمادین آتش زدند، حالا به دنبال برگشتن به میز مذاکره ای است که عراقچی تقریبا آن را به پایان رسانده بود و انسداد ناشی از روی کار آمدن دولت فعلی در ماه های پایانی موجب تمام شدن آن مذاکرات توسط دولت قبل شد. اکنون همین دولت که برجام را از نظر گفتمان انقلابی یک سازش و خیانت می دانست نه تنها نتوانسته است با توپ پر خود مذاکرات را در وین ادامه دهد بلکه اکنون تنها به این رضایت داده است که به پای میز مذاکره برگردد در حالیکه نتوانسته است هیچ امتیازی کسب کند در حالیکه رهبری نظام جمهوری اسلامی ایران در فرمان خود برای آغاز مذاکرات بیان داشت که مذاکرات فرسایشی نباشد و تمام تحریم ها فارغ از تحریم های هسته ای در تمام زمینه ها برداشته شود، راستی آزمایی شود و تضمین عدم خروج آمریکا و دیگر کشور ها از برجام و تعهدات برجامی خود کسب شود. اکنون کدام یک از این معانی به وقوع پیوسته است که دولت انقلابی می خواهد پای میز مذاکره برگردد؟! این منطقی است که نشان می دهد برجام مرده است و اگر توافقی صورت بگیرد تنها در سایه نام برجام و برای توجیه آن نزد افکار عمومی است وگرنه برجام به عنوان آنچه در سال ۲۰۱۵ رخ داد مرده است.